Số
người chết thực sự trong đại dịch: nhiều hơn hàng triệu người so với con số
chính thức
David Adam - Phân Tích Kinh Tế
Huỳnh Thị Thanh Trúc dịch
26.7.2022
http://www.phantichkinhte123.com/2022/07/so-nguoi-chet-thuc-su-trong-ai-dich.html
Các quốc gia đã ghi nhận khoảng năm triệu ca tử vong do
COVID-19 trong hai năm, nhưng số người chết vượt mức trên toàn cầu ước tính gấp
đôi hoặc thậm chí gấp bốn lần con số này.
Một gia đình đứng bên mộ một người
thân đã mất vì COVID-19 ở Manaus, Brazil, vào tháng 5 năm 2020. Nguồn: Andre
Coelho/Getty
Ngày Thanh Minh năm ngoái đánh dấu một cột mốc nghiệt
ngã. Vào ngày 1 tháng 11, dữ liệu chính thức cho thấy số người chết trên
toàn cầu do đại dịch COVID-19 đã
vượt qua 5 triệu người. Hiện con số này đã đạt mức 5,5 triệu. Nhưng số
liệu đó là một ước tính quá thấp. Hồ sơ về số tử vong vượt mức [excess
mortality] – một độ đo bao hàm việc
so sánh tất cả các trường hợp tử vong được ghi lại với những trường hợp dự kiến
sẽ xảy ra – cho thấy số người đã chết trong đại dịch cao hơn rất
nhiều.
Tính toán xem còn bao nhiêu người chết là một thách thức
nghiên cứu phức tạp. Việc này không đơn giản chỉ là đếm số tử vong vượt mức
ở mỗi quốc gia. Các nhà khoa học đã nhận thấy một số dữ liệu chính thức về
vấn đề này vẫn còn thiếu sót. Và có hơn 100 quốc gia không thu thập được số liệu
thống kê đáng tin cậy về số ca tử vong dự kiến hoặc thực
tế, hoặc không công bố chúng kịp thời. Các nhà nhân khẩu học, nhà khoa học dữ
liệu và các chuyên gia y tế công cộng đang nỗ lực thu hẹp những bất trắc đối với
một ước tính toàn cầu về số ca tử vong do đại dịch gây ra. Những nỗ lực
này, từ cả giới học giả và báo chí, sử dụng hàng loạt phương pháp từ hình ảnh vệ
tinh của nghĩa trang đến điều tra tận nhà và các mô hình học máy cố gắng ngoại
suy những ước tính toàn cầu từ dữ liệu có sẵn.
Trong số các mô hình này, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vẫn
đang cải thiện ước tính toàn cầu đầu tiên của mình, nhưng Viện Đo lường và Đánh
giá Y tế ở Seattle, Washington, đưa ra các bản cập nhật hàng ngày về
những kết quả được họ mô hình hóa, cũng như dự đoán về tốc độ gia tăng số ca tử
vong toàn cầu. Và một trong những nỗ lực nổi bật nhất để lập mô hình ước
tính toàn cầu đến từ các phương tiện truyền thông báo chí. Tạp chí Economist ở
London đã sử dụng cách tiếp cận học máy để đưa ra ước tính có khoảng từ 12 triệu
đến 22 triệu ca tử vong vượt mức – hoặc gấp từ 2 đến 4 lần số ca tử vong chính
thức của đại dịch tính đến nay (xem thêm tại go.nature.com/3qjtyge và biểu
đồ ‘Tử vong toàn cầu’).
TỬ VONG TOÀN CẦU .
Nguồn: Our World in Data/The Economist/IHME
Mức độ chắc chắn của ước tính trên có quy mô của dân số
Thuỵ Điển. Sondre Ulvund Solstad, một nhà khoa học dữ liệu, người dẫn dắt
công trình lập mô hình của The Economist, cho biết: “Công bằng mà
nói thì hiện tại ước tính này có biên độ rất rộng. Nhưng khi có nhiều dữ
liệu hơn, chúng tôi có thể thu hẹp nó.”
Cuộc đua tính toán số người chết toàn cầu trong khi đại dịch
vẫn tiếp diễn là một bài toán phải kết hợp mô hình thống kê phức tạp với việc
thu thập dữ liệu cực kỳ nhanh. Những ai tham gia cuộc đua này đều biết rằng
bất kỳ câu trả lời do mình đưa ra nào cũng sẽ tạm thời và mơ hồ. Nhưng họ
cảm thấy điều quan trọng là phải cố gắng. Những người này muốn thừa nhận
quy mô thực sự và cái giá phải trả cho thảm kịch về con người do COVID-19 gây
ra (xem phần ‘So sánh các đại dịch’), và họ hy vọng phản bác lại những tuyên bố
sai lệch phát sinh từ các số liệu chính thức, chẳng hạn như Trung Quốc ghi nhận
chỉ dưới 5.000 người chết vì COVID-19 hoặc chỉ hơn 300.000 người ở Nga.
SO SÁNH CÁC ĐẠI DỊCH
Theo một vài ước tính về số ca tử vong vượt mức, đại dịch
COVID-19 là đại dịch lớn nhất kể từ đại dịch cúm H1N1 1918–20 khi tính theo quy
mô dân số năm 2020.
Theo một vài ước tính về số ca tử vong vượt mức, đại dịch
COVID-19 là đại dịch lớn nhất kể từ đại dịch cúm H1N1 1918–20 khi tính theo quy
mô dân số năm 2020.
No comments:
Post a Comment