Đề
xuất đánh thuế vào giới siêu giàu gây tranh cãi tại Pháp
Chi
Phương
- RFI
Đăng ngày: 03/10/2025 - 14:55
.
Từ nhiều tháng qua, đề xuất thuế Zucman, « đánh
vào giới siêu giàu » gây tranh cãi tại Pháp. Cánh tả ủng hộ đề xuất
đánh thuế 2 % đối với những người có khối tài sản trị giá hơn 100 triệu euro,
cho rằng biện pháp này mang lại công bằng xã hội. Cánh hữu và giới chủ thì kịch
liệt phản đối, nêu ra nguy cơ một làn sóng di cư lớn trong giới siêu giàu, vì họ
sẽ rời khỏi nước Pháp đến các thiên đường thuế.
HÌNH :
Người biểu tình cầm tấm biển ghi dòng chữ
"B Arnault (người giàu nhất nước Pháp), lợi dụng 6 thiên đường thuế. Đồ ăn
cướp", trong một buổi tuần hành đòi công bằng xã hội, Paris, Pháp, ngày
02/10/2025. AP - Michel Euler
Đánh thuế giới siêu giàu, đòi công bằng xã hội
vốn là chuyện muôn thuở ở Pháp. Nhà sử học Nicolas Delalande, trả lời France Culture, cho biết « Trước kia, có giai
đoạn những người giàu có, giới quý tộc thuộc tầng lớp đặc quyền được miễn thuế (…)
Trong xã hội của chế độ cũ, điều này dễ hiểu, vì những người này được kỳ vọng để
bảo vệ vương quốc, nhà vua ». Tuy nhiên, cách mạng Pháp đã « đảo
lộn cục diện », đưa ra những biện pháp mới, mang tính công bằng,
bình đẳng, những người giàu phải chịu cùng mức thuế như những người khác.
« Trong hai thế kỷ tiếp theo, vấn đề đặt ra là làm sao để khắc phục những
bất bình đẳng trên thị trường, trong xã hội. »
Khẩu hiệu “Taxer les riches” một
lần nữa lại là trọng tâm tranh luận chính trị tại Pháp vào lúc tân thủ tướng
Sébastien Lecornu chuẩn bị ra các quyết định về ngân sách gây tranh cãi. Ông
Lecornu đang chịu áp lực và đang tìm cách thỏa hiệp với các chính đảng để có thể
điều hành chính phủ thuận lợi.
Trong bối cảnh này, Đảng Xã Hội (PS) Pháp đặt
điều kiện phải đánh thêm thuế vào giới siêu giàu thì mới bắt tay với tân thủ tướng.
Đề xuất thuế này dựa theo mô hình được nhà kinh tế học Gabriel Zucman, giảng
viên tại trường École Normale Supérieure, đưa ra hồi tháng 6/2024.
Cách thức hoạt động của thuế Zucman ?
Được đặt
tên theo nhà kinh tế, thuế Zucman là một mức thuế sàn, đánh vào tài sản của giới
siêu giàu. Mục tiêu là làm sao bảo đảm rằng những người nộp thuế phải đóng ít
nhất hoặc tương đương 2 % giá trị phần tài sản (bất động sản, tiền mặt,…) vượt
quá 100 triệu euro.
Trên kênh truyền hình France 2, nhà kinh tế Zucman khẳng định « đánh
thuế vào các đại gia, các nhà tài phiệt vừa là công cụ bảo đảm ổn định ngân
sách, vừa là một biện pháp công bằng xã hội ». Để biện minh cho đề
xuất này, giáo sư kinh tế tại Paris School of Economics và Đại học California
xuất phát từ một thực tế kép: tính theo tỷ lệ, các tỷ phú đóng thuế thu nhập thấp
hơn mức trung bình của người Pháp, trong khi khối tài sản của họ vẫn không ngừng
tăng lên.
Nghiên cứu của Viện chính sách công (IPP),
công bố tháng 06/2023, được France Info trích dẫn, chỉ ra rằng tỷ lệ thuế thực tế
mà nhóm 0,1 % người giàu nhất nước Pháp phải đóng giảm dần khi thu nhập của họ
tăng. Nhóm 0,1 % giàu nhất đóng khoảng 46 % thu nhập của họ cho thuế, trong khi
nhóm siêu giàu, 0,0002 %, tức là các tỷ phú ở Pháp, trên thực tế, chỉ đóng 26
%. Điều này được lý giải bởi các chiến lược, « tối ưu hóa thuế », tức
là vận dụng các công cụ hợp pháp để giảm nghĩa vụ đóng thuế. Trong khi đó,
theo ghi nhận của tạp chí kinh tế Pháp Challenges, khối tài sản của 500 người
giàu nhất nước Pháp đã tăng gấp 14 lần trong giai đoạn 1996-2025.
Thuế này đóng góp bao nhiêu vào ngân
sách ?
Theo ước tính của Zucman, biện pháp này nhắm
vào khoảng 1.800 hộ tại Pháp và có thể góp thêm 20 tỷ euro mỗi năm vào công quỹ.
Mức 2% được gọi là mức thuế sàn, vì đảm bảo mức đóng góp tối thiểu. Tuy nhiên,
để tránh việc “đóng thuế chồng thuế”, nhà nước sẽ trừ đi số tiền
thuế đã nộp trước đó (ví dụ: thuế thu nhập, thuế tài sản bất động sản, các khoản
đóng góp xã hội…). Nếu sau khi cộng tất cả những khoản này mà tổng số thuế vẫn
chưa đủ 2% theo quy định, người đóng thuế sẽ phải nộp thêm cho đủ mức sàn.
Khác với các loại thuế khác, chẳng hạn như
thuế IFI (Impôt sur la fortune immobilière), chỉ đánh vào bất động sản, thuế
Zucman áp dụng cho toàn bộ khối tài sản, kể cả tài sản kinh doanh (cửa hàng, bất
động sản phục vụ sản xuất, cổ phần doanh nghiệp…). Một số ý kiến cho rằng đây
là thay đổi căn bản và có thể gây rắc rối, vì đánh thuế vào tài sản không nhất
thiết có tính thanh khoản.
Liên quan đến đề xuất của Zucman, ông Arthur
Mensch, giám đốc điều hành start-up trí tuệ nhân tạo Pháp Mistral AI, trên
France 2 cho rằng ông không thể nộp thuế này. Doanh nghiệp của ông được định
giá 11 tỷ euro nhưng không có tiền mặt để trả 2%, bởi tài sản của ông chủ yếu
là cổ phiếu, vốn dĩ biến động và không thể chuyển ngay thành tiền. Gabriel
Zucman thừa nhận “có vài chục trường hợp cần suy nghĩ về cơ chế thanh
toán”, do vấn đề “thiếu thanh khoản”. Nhà kinh tế đề xuất là đối
với những trường hợp này, có thể nộp thuế “bằng hiện vật”, tức chuyển
giao cổ phần vào một quỹ do ngân hàng công Bpifrance quản lý.
Vì sao giới chủ phản đối quyết liệt ?
Phát biểu cứng rắn của lãnh đạo tập đoàn hàng
xa xỉ LVMH Bernard Arnault minh họa rõ lập trường chống đối của các nhà tài phiệt
trước đề xuất đánh thuế này. Tài phiệt giàu nhất nước Pháp gọi đó “tử
huyệt cho nền kinh tế”. Trên The Sunday Times, lãnh đạo của
LVMH cáo buộc Zucman “trình bày sai lệch hệ thống thuế của Pháp (…) và
sử dụng cái gọi là chuyên môn học thuật để phục vụ cho ý thức hệ phá hoại nền
kinh tế tự do, vốn là mô hình duy nhất có lợi cho mọi người”.
Chủ tịch của nghiệp đoàn giới chủ MEDEF
Patrick Martin thì coi đây là “rào cản đầu tư” và lo ngại việc
tính cả công cụ sản xuất vào tài sản sẽ dẫn đến “một hình thức tước đoạt”, đặc
biệt đối với các công ty công nghệ “giá trị cao nhưng chưa có lợi nhuận
hoặc cổ tức”. Chủ tịch Liên đoàn Doanh nghiệp vừa và nhỏ, Amir
Reza-Tofighi, thì cảnh báo đây là một biện pháp thuế “tự sát” đối
với kinh tế Pháp.
Đánh thuế người giàu có gia tăng ngân
sách ?
Theo Zucman, biện pháp này có thể đem lại 20
tỷ euro mỗi năm vào ngân sách. Tuy nhiên, con số này bị nghi ngờ. Trong một bài
trên Le Monde đầu tháng 9, bảy nhà kinh tế cho rằng tính toán này “phóng
đại quá mức” và ước tính thực tế chỉ khoảng 5 tỷ euro mỗi năm, do rủi
ro tối ưu hóa thuế và di cư tài sản.
Theo báo cáo của Hội đồng Phân tích kinh tế
(CAE), công bố tháng 7, với mỗi 1 euro thuế “lý thuyết” chỉ có
25 cent thực sự chảy vào ngân sách. Zucman phản bác lại lập luận này. Ủy ban
Tài chính Thượng viện cũng cho rằng rất khó dự đoán chính xác nguồn thuế thu được,
đồng thời cảnh báo “có thể xảy ra tình trạng giới siêu giàu rời
khỏi Pháp để tránh thuế”.
Giới siêu giàu tháo chạy khỏi nước Pháp
?
Một số nhà
quan sát đã cảnh báo nguy cơ giới siêu giàu sẽ rời khỏi nước Pháp. Ngay cả tổng
thống Emmanuel Macron, dù ủng hộ việc triển khai loại thuế này ở cấp độ quốc tế,
phản đối việc áp dụng riêng tại Pháp, vì lo sợ dòng vốn khổng lồ sẽ ra đi. Tuy
nhiên, nhiều dữ liệu cho thấy rủi ro này có phần phóng đại
Báo cáo của Hội đồng phân tích kinh tế CAE
cho biết: tăng 1 % trong thuế suất hiệu dụng chỉ khiến 0,02 - 0,23% giới siêu
giàu rời khỏi Pháp về lâu dài. Các tác giả của báo cáo cũng chỉ ra rằng tầng lớp
siêu giàu “ít di động hơn” và thường chọn tối ưu hóa thuế thay
vì rời bỏ đất nước. Báo cáo cũng lưu ý tác động chung của việc tăng thuế đối với
nền kinh tế là có giới hạn.
Để hạn chế nguy cơ tháo vốn, những người ủng
hộ thuế Zucman đề xuất cơ chế “exit tax” thuế xuất cảnh, cho
phép Nhà nước tiếp tục thu trong vòng 5 năm sau khi người nộp thuế rời bỏ nơi
cư trú tại Pháp.
Liệu thuế Zucman có được chính phủ Pháp thông
qua?
Theo France Info, nếu xét tới thời điểm hiện
tại thì thuế Zucman khó được thông qua. Đảng Xanh đã đưa ra dự luật về thuế này
và đã được Hạ viện thông qua hồi tháng Hai năm nay, nhưng đã bị Thượng viện, do
cánh hữu và cánh trung chiếm đa số, bác bỏ vào tháng Sáu vừa qua. Bộ trưởng
Ngân sách lúc đó, Amélie de Montchalin, gọi đây là một loại thuế “tối
đa mang tính tịch thu”, nên “vi hiến” và “không hiệu quả”. Với
tương quan lực lượng hiện nay tại Quốc hội, thuế Zucman gần như không có cơ hội
trở thành luật, cho dù nhận được sự ủng hộ rộng rãi của dư luận. Một khảo sát của
viện thăm dò Ifop mới đây cho thấy 86% người được hỏi đồng tình với thuế này.
---------------------------
Các nội dung liên quan
Pháp :
Cánh hữu và cực hữu chỉ trích bản án 5 năm tù đối với cựu tổng thống
Sarkozy
Pháp :
Cựu tổng thống Sarkozy ngồi tù, hình ảnh đất nước hoen ố
PHÁP - NGA - NATO - KHÔNG PHẬN
Tổng
thống Pháp Macron: NATO sẵn sàng đáp trả những khiêu khích mới của Nga
No comments:
Post a Comment