Cơ hội cho Việt Nam
khi Trung Quốc tung đòn đất hiếm
BBC News Tiếng Việt
23
tháng 10 2025, 13:29 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c0exl8y5p40o
Thế
giới có lẽ đang đánh giá thấp mức độ khó khăn trong việc phá vỡ sự kìm kẹp của
Trung Quốc đối với các khoáng sản chiến lược, theo một bài bình luận của Reuters.
Cổ
phiếu các công ty khai thác mỏ ở Úc đã tăng vọt trong tuần này sau một thỏa thuận
mang tính bước ngoặt giữa Thủ tướng Anthony Albanese và Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã tuyên bố rằng
chỉ trong khoảng một năm, "chúng ta sẽ có thật nhiều khoáng sản chiến lược
và đất hiếm đến mức không biết phải làm gì với chúng."
Mặc
dù những sáng kiến này có vẻ đầy hứa hẹn, nhưng việc Bắc Kinh tăng cường siết
chặt công nghệ và nhân tài có nguy cơ làm chững lại đà phát triển này.
Thỏa
thuận song phương, theo đó cả hai nước cam kết chi khoảng 4 tỷ USD tiền thuế
cho hoạt động khai thác và chế biến, là nỗ lực mới nhất do chính phủ dẫn đầu nhằm
phá vỡ sự phụ thuộc của thế giới vào Trung Quốc.
Nền
kinh tế lớn thứ hai thế giới sản xuất hơn 90% sản lượng đất hiếm và nam châm đất
hiếm tinh chế toàn cầu, những thành phần cực kỳ quan trọng đối với xe điện, thiết
bị điện tử, tên lửa dẫn đường chính xác,...
Các
nhà phân tích tại Goldman Sachs ước tính đây là một thị trường nhỏ, với tổng sản
lượng năm 2024 chỉ đạt 6,5 tỷ USD.
Tuy
nhiên, xét về tầm quan trọng của đất hiếm trong nhiều ngành công nghiệp, ngân
hàng này tính toán rằng chỉ cần gián đoạn 10% trong các lĩnh vực đó có thể dẫn
đến thiệt hại 150 tỷ USD sản lượng.
Một
câu nói thường được sử dụng là "đất hiếm không hề hiếm", nhưng điều
đó chỉ đúng một phần. Trong số 17 loại, chưa đến một nửa được phân loại là
"đất hiếm nhẹ".
Chúng
thường dồi dào hơn, dễ khai thác và tinh chế hơn. Công dụng điển hình có thể kể
đến sản xuất một số loại nam châm, chất đánh bóng kính và một số loại pin.
Ngược
lại, danh mục còn lại là các loại đất hiếm trung bình và nặng có giá trị hơn, hầu
như chỉ được tìm thấy ở Trung Quốc và Myanmar.
Chúng
phức tạp hơn để xử lý và cực kỳ quan trọng đối với các loại nam châm hiệu suất
cao cũng như các hệ thống và vũ khí quân sự.
Ngay
cả trước thỏa thuận mới nhất của Washington với Canberra, Úc đã nổi lên như một
ứng cử viên đầy hứa hẹn trong việc sản xuất một số kim loại nặng hơn, cụ thể là
dysprosium và terbium.
Đầu
năm nay, công ty Lynas Rare Earths có trị giá 12 tỷ USD đã trở thành nhà sản xuất
thương mại đầu tiên các loại đất hiếm tách biệt này bên ngoài Trung Quốc.
Và
khi các địa điểm đi vào hoạt động, điểm nghẽn lớn nhất của Trung Quốc nằm ở
khâu chế biến trung nguồn, nơi quặng được khai thác được tách thành các nguyên
tố đất hiếm riêng lẻ và sau đó được tinh chế thành oxit hoặc kim loại có độ
tinh khiết cao.
Goldman
Sachs ước tính việc xây dựng và nâng công suất các nhà máy tinh chế phải mất
khoảng năm năm.
Ngày
nay, các công ty từ Trung Quốc, dẫn đầu là tập đoàn khổng lồ do nhà nước hậu
thuẫn China Rare Earth
Group, đang kiểm soát hiệu quả 98% công suất chế biến đất hiếm nặng của
thế giới.
Sự
cấp thiết phải thoát khỏi sự kiểm soát của Trung Quốc sẽ chỉ gia tăng. Đầu
tháng này, Bắc Kinh đã công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sâu rộng sẽ
trao cho chính quyền Trung Quốc quyền kiểm soát ngoài lãnh thổ đối với một số
khoáng sản quan trọng, bao gồm 12 loại đất hiếm, hầu hết là loại nặng, cũng như
công nghệ và thiết bị sản xuất liên quan, bao gồm chế biến, tái chế, sản xuất
nam châm, và nhiều hơn nữa.
Các
quy tắc mới, một phần có hiệu lực vào tháng 12, sẽ cung cấp cho chính quyền sự
giám sát lớn hơn về nơi các lô hàng dừng chân, ngay cả khi một sản phẩm do nước
ngoài sản xuất chỉ chứa một lượng nhỏ vật liệu có nguồn gốc từ Trung Quốc, hoặc
được sản xuất bằng công nghệ và công cụ của Trung Quốc.
Kết
quả là, Bắc Kinh có một đòn bẩy mạnh mẽ trước các cuộc đàm phán thương mại với
Washington. Điều này cũng khiến các doanh nghiệp khó tìm cách khắc phục bằng
cách tích trữ và định tuyến lại nguồn cung hơn.
Theo Financial
Times, Lầu Năm Góc có kế hoạch chi 1 tỷ USD để bổ sung lượng dự trữ khoáng
sản chiến lược quốc gia.
No comments:
Post a Comment