“Cách
đây mấy chục năm, đất nước cùng thời kỳ đổi mới với Trung Quốc, khi đó mức độ
hai nước tương đương nhau. Tuy nhiên, giờ đây, Trung Quốc đã trở thành nền kinh
tế thứ hai thế giới, thu nhập bình quân đầu người mười mấy nghìn USD."
Gần
đây, ngài tổng bí thư (TBT) so sánh giữa Việt Nam và Trung Quốc như trên [1]. Rồi
ông so sánh với Tân Gia Ba / Singapore:
"Những
năm 60, Sài Gòn là điểm sáng, Hòn ngọc Viễn Đông, Singapore cũng không bằng
nhưng giờ đây tốc độ phát triển của họ đã vượt rất xa chúng ta”.
Nếu
là người khác nói ra những so sánh đó thì chắc DLV và những 'bậc trí giả' sẽ ồn
ào biện minh và lên lớp, này nọ. Nhưng ngài TBT nói thì họ im lặng.
Mới
hôm qua, ngài TBT nói những câu mà tôi chưa thấy các vị lãnh đạo nào đề cập tới
thực trạng của nền kinh tế Việt Nam.
Ông
nói:
“Tôi
được báo cáo là Việt Nam đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu điện thoại di động
thông minh; đứng thứ 5 thế giới về xuất khẩu linh kiện máy tính; đứng thứ 6 thế
giới về xuất khẩu thiết bị máy tính; đứng thứ 7 thế giới về gia công phần mềm,
đứng thứ 8 thế giới về thiết bị linh kiện điện tử.
Đây
là những con số có vẻ ấn tượng, hoành tráng, đáng tự hào, nhưng thử hỏi chúng
ta đã bao giờ nhìn sâu vào bản chất những số liệu này chưa?
Chúng
ta đóng góp được bao nhiêu % giá trị trong đó? Hay là mình đang ở phân khúc thấp
nhất của chuỗi giá trị, chủ yếu là gia công cho nước ngoài.
Một
cái áo bán ra mà thiết kế, vải, nhuộm, chỉ, cúc đều của người khác thì mình được
bao nhiêu?
Có
chăng chỉ là công lao động và sự ô nhiễm môi trường?
Số
liệu tôi nêu trên được trích dẫn từ báo cáo của Lãnh đạo về thành tích của
ngành mình.
Tôi
cứ tự hỏi đây liệu có phải là ‘ngộ nhận’, là ‘tự huyễn hoặc’, là ‘tự ru mình’
không.”
Tôi
xin trả lời ngay: tự huyễn hoặc và tự ru ngủ.
Nhiều
người ‘trí thức’ cũng thích ru ngủ như vậy. Và, ru ngủ quá lâu.
Tôi
rất đồng cảm với ngài TBT. Tôi thích cách ông nói rất thật mà chưa ai trong vị
thế của ông dám nói như thế.
(Người
khác nói như ngài TBT là bị ‘ném gạch đá’ ngay).
Ngài
TBT rất quan tâm đến khoa học và công nghệ. Ông đặc biệt quan tâm đến AI. Ông
cũng quan tâm đến nâng cao năng lực khoa học. Đó cũng là những gì tôi đã làm
cho VN mấy chục năm qua.
Tôi
tự hỏi trong thế kỉ 21, Việt Nam có gì để làm cái 'căn cước tính' (identity)
trong thế giới khoa học công nghệ?
Chúng
ta có cái gì để nói ‘Nhứt nghệ tinh, nhứt thân vinh’?
Chúng
ta thử nhìn sang láng giềng.
Nói
tới Nhựt Bổn thì ai cũng ngưỡng mộ sự cách tân trong công nghệ và khoa học. Hầu
như bất cứ cái gì phương Tây làm được thì họ làm tốt hơn và rẻ hơn. Những
thương hiệu mà ai cũng biết: Toyota, Honda, Suzuki, Nissan, Subaru, Sony, v.v.
Đó là chưa nói đến những cái tên đã đi vào huyền thoại như Sanyo, Panasonic,
Toshiba, Hitachi, Mitsubishi, Nintendo, v.v.
Nói
tới Nam Hàn, chúng ta nghĩ ngay tới xe hơi Hyundai và Kia, điện thoại Samsung,
đồ gia dụng điện tử, kĩ nghệ đóng tàu, v.v. Họ thậm chí còn nổi tiếng với điện ảnh
và kịch nghệ mà họ đã ‘soán ngôi’ Hồng Kong nhiều năm qua.
Nói
tới Đài Loan, ai cũng nghĩ tới nền công nghệ điện tử và bán dẫn, và công nghệ
viễn thông. Họ cũng từng làm gia công cho nước ngoài, nhưng chỉ 20 năm họ đã
làm chủ công nghệ. Họ giỏi đến nỗi đầu tư ngược về Tàu lục địa.
Còn
China thì chỉ trên dưới 30 năm họ đã 'lột xác' trở thành một nước hiện đại. Họ
cũng bắt đầu làm gia công, nhưng chỉ một thời gian khá ngắn mà họ đã tạo nên những
thương hiệu như Huawei, Baidu, Alibaba, BYD, Chery, Xiaomi, Lenovo, Tencent,
v.v.
Còn
Việt Nam?
Thành
thật mà nói, chúng ta chưa có thương hiệu nào như Nam Hàn, Đài Loan, chứ chưa
nói đến Nhựt và China.
Chúng
ta chưa có ‘nhứt nghệ tinh’ để ‘nhứt thân vinh.’
Chúng
ta, cũng như China, đã làm gia công hơn 30 năm nay. Và, cho đến nay ta vẫn còn
làm gia công. Hãy đọc vài nhan đề báo chí:
“Nguy
cơ Việt Nam chỉ là nền kinh tế 'gia công'",
“Việt
Nam trước rủi ro lún sâu vào 'bẫy' gia công, lắp ráp",
“Kinh
tế Việt Nam vẫn chưa thoát kiếp gia công", hay
“Tăng
trưởng bằng con đường vay mượn thì bao giờ mới lớn?"
Chúng
ta vẫn là một nước có thu nhập thấp. Thu nhập bình quân của Việt Nam ngày nay
là chừng 4400 USD, nhưng China thì gần 13,000 USD.
Thành
ra, tôi rất tâm đắc khi thấy ông TBT nói thẳng và thật:
“Cách
đây mấy chục năm, đất nước cùng thời kỳ đổi mới với Trung Quốc, khi đó mức độ
hai nước tương đương nhau. Tuy nhiên, giờ đây, Trung Quốc đã trở thành nền kinh
tế thứ hai thế giới, thu nhập bình quân đầu người mười mấy nghìn USD."
Tôi
phải ghi thêm là họ bỏ xa Việt Nam về khoa học và công nghệ.
Tôi
tự hỏi: tại sao China bỏ xa Việt Nam?
Ở
góc độ cá nhân, tôi nghĩ do yếu tố con người. Thành thật mà nói, người Hoa rất
tài ba và thông minh. Và, họ đông hơn Việt Nam mình, và có thực tài hơn Việt
Nam.
China
có chiến lược rải người đi học ở phương Tây, và thu hút người tài gốc Hoa (và
người tài khắp thế giới) về làm cho họ.
Và,
họ tạo điều kiện cho những người tài có cơ hội đóng góp. Họ đã làm như vậy 20
năm qua.
Việt
Nam cũng nói nhiều về 'thu hút nhân tài', nhưng chỉ là nói thôi.
China
'thoáng' hơn Việt Nam và China hội nhập nhanh hơn Việt Nam. Vào các đại học
China ngày nay, tôi thấy họ chẳng khác gì các đại học ở Mĩ và phương Tây.
Còn
các đại học Việt Nam thì cũng có biến chuyển, nhưng tôi e rằng quá chậm, và có
khi, lạc hướng.
Vậy
chúng ta chọn cái gì để ‘nhứt nghệ tinh’?
AI
(thông minh nhân tạo)? Sẽ khó cạnh tranh với China.
Công
nghệ sinh học, nano tech? Sẽ khó cạnh tranh với phương Tây.
Nông
nghiệp? Có thể.
Nhưng
không có gì là không thể nếu không cố gắng và có kế hoạch và lãnh đạo. Lãnh đạo
đóng vai trò quan trọng. Cứ nhìn Lý Quang Diệu, Phác Chánh Hy, Tưởng Giới Thạch
thì biết.
HÌNH
: https://www.facebook.com/photo?fbid=2122126884901284&set=a.163780074069318
.
Thời Pháp thuộc, người Pháp đã giúp Việt Nam thoát khỏi
tình trạng lạc hậu và trở thành một trong những nước hiện đại nhứt trong vùng.
Thời đó, Việt Nam hơn Thái Lan và Mã Lai.
Người Pháp chọn Việt Nam để thiết lập các đại học đông
dương ở Việt Nam mà không ở Cam Bốt và Lào. Có lẽ họ thấy người Việt có
truyền thống khoa bảng lâu đời và người Việt có năng lực.
Và, người Pháp không sai. Trong thực tế người Việt khi được
đặt trong môi trường đàng hoàng thì chúng ta cũng chẳng kém ai. Điều này đã được
minh chứng qua — không phải hàng ngàn — mà hàng vạn người thành đạt trong khoa
học, công nghệ, văn học, kĩ nghệ, quản lí ở nước ngoài. Nhiều người ở Việt Nam
không ‘ngoi đầu’ lên nổi, nhưng khi ra nước ngoài thì họ toả sáng.
Rồi những dao động lịch sử, Việt Nam ngày nay là nước
nghèo trong vùng. Có thời chúng ta ‘nghèo rớt mồng tơi’ và đi ăn xin khắp thế
giới. Ngày nay tuy đỡ hơn, nhưng chúng ta vẫn chưa giàu.
Nói ra thì sẽ gây khó chịu cho vài người nhưng tôi phải
nói là đau nhói trong lòng khi thấy đồng hương mình tự hào vì được nhận làm
trong các công ti của Nam Hàn hay được đi học ở bên ấy. Thế hệ tôi trong Nam
trước 1975, không ai nghĩ đến chuyện đi học bên Nam Hàn chứ nói gì Singapore. Vậy
mà ngày nay mình tự hào vì được đi làm mướn cho họ!
No comments:
Post a Comment