Lời đe dọa của Trump
phủ bóng đen u ám lên Greenland
Fergal Keane
Phóng
viên đặc biệt
Kapisillit,
Greenland
13
tháng 1 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c20gm4mm5e5o
Mặt
trời nhô lên trên những dãy núi băng phủ của vịnh Nuuk, và chúng tôi đang du
hành qua một trong những biên giới hoang sơ cuối cùng trên thế giới.
Nhưng
những bóng đen đang dần tích tụ ở đây và khắp các không gian băng giá khác của
Greenland.
Khi
mà Donald Trump sắp trở thành tổng thống Mỹ, việc ông ta từ chối loại trừ khả
năng chiếm Greenland bằng vũ lực là chủ đề gây xôn xao trong các cuộc trò chuyện
trên khắp hòn đảo này.
"Ông
ta chắc chắn được chào đón tới thăm," người lái chiếc thuyền đánh cá cải
hoán đang đưa chúng tôi đi về hướng đông nói. Ý thức rằng ông cần làm ăn với mọi
phe cánh chính trị, ông đề nghị không nêu tên, nhưng đã sử dụng một cụm từ mà
tôi đã nghe thấy nhiều lần ở đây:
"Greenland
thuộc về người Greenland. Vì vậy, Trump có thể đến thăm, nhưng chỉ dừng lại ở
đó thôi."
Mặt
nước phẳng lặng khi chúng tôi cập bến khu định cư hẻo lánh Kapisillit – với dân
số khoảng 40 người – nơi một vài thợ săn đang chuẩn bị đi bắn hải cẩu.
Nhiệt
độ đang là -16°C và với hiệu ứng gió lạnh, cảm giác thực tế như thể -27°C.
Gần
bến cảng, tôi gặp ông Kaaleeraq Ringsted, 73 tuổi, một bậc cao niên trong nhà
thờ địa phương và cũng là một ông cố. Ông đang phơi những miếng phi lê cá tuyết
vừa bắt được từ vùng biển nhiều cá ngay trước cửa nhà.
Khi
tôi hỏi về việc Tổng thống tân cử
Trump mua hoặc xâm chiếm Greenland, ông ban đầu bật cười. Sau đó, giọng điệu của
ông trở nên nghiêm túc hơn.
Kaaleeraq
Ringsted nói rằng ông muốn gìn giữ lối sống của mình cho các con cháu
"Ông
ta nói vậy là không thể chấp nhận được. Greenland không phải để bán."
Sau
đó, ông kể cho tôi nghe về cách ông học câu cá và săn bắn ở đây cùng cha và ông
nội, và cách ông muốn giữ gìn lối sống này cho con cháu mình.
Con
thuyền vượt qua vịnh, len lỏi trên mặt biển đầy những mảnh băng vỡ. Hai con đại
bàng đậu trên một tảng đá, chăm chú tìm cá trong làn nước trong veo.
Chúng
tôi đang hướng đến trang trại của Angutimmarik Hansen, người nuôi cừu, săn hải
cẩu, vịt trời và thỏ.
Tất
cả thức ăn cho cừu trong mùa đông của ông đều phải nhập khẩu từ Đan Mạch, một lời
nhắc nhở rõ ràng về việc khí hậu khắc nghiệt định hình các khả năng sống ở đây
ra sao.
Ngay
bên trong cửa nhà ông là một giá treo đầy súng săn. Thấy tôi nhìn, ông nói đùa:
"Súng
này để phòng khi có xâm lược."
Angutimmarik
Hansen (phải) khẳng định rằng Greenland không phải để bán
Nhưng
thái độ của ông đối với những lời lẽ hiếu chiến từ Mar-A-Lago còn lâu mới thoải
mái.
"Trump
quả là một gã ngốc trên thế giới này," ông nói. "Chúng tôi sẽ không
bao giờ bán Greenland."
Trang
trại nhỏ bé này cách Florida, nơi tổng thống đắc cử Mỹ vừa tổ chức buổi họp báo
tai tiếng vào tuần trước, khoảng 4.828km.
"Nhưng
Trump không phải là nước Mỹ. Chúng tôi có thể làm việc với người dân Mỹ,"
ông Hansen nói.
·
Trump muốn thâu tóm
Greenland: bốn kịch bản có thể xảy ra
12 tháng 1 năm 2025
·
Ông Trump vẫn chưa
thôi ý định mua Greenland, giành kênh đào Panama và sáp nhập Canada
8 tháng 1 năm 2025
·
Trudeau từ chức: Tại
sao và chuyện gì sẽ diễn ra tiếp theo ở Canada?
7 tháng 1 năm 2025
Hiệu ứng Trump càng trở nên ồn ào hơn với sự
xuất hiện của Donald Trump Jr tại Greenland, ngay sau những tuyên bố của cha
mình. Ông ta bay đến thủ đô Nuuk trên chiếc máy bay 757 của gia đình - Trump
Force One - và lưu lại trong bốn giờ ba mươi ba phút, gặp gỡ một số người dân địa
phương và chỉ đưa ra những nhận xét lịch sự.
"Thật
tuyệt vời khi được gặp gỡ mọi người, và mọi người rất vui khi gặp chúng
tôi," ông ta nói sau bữa trưa tại một khách sạn địa phương. "Cha tôi
sẽ phải đến đây."
Sau
đó, ông ta trở về vùng khí hậu ấm áp hơn ở Florida.
Donald
Trump Jr mới đây đã thăm Nuuk trong vài giờ
Trump
Jr được doanh nhân địa phương Jorgen Boassen, người từng tham gia chiến dịch
tranh cử cho tổng thống đắc cử, chào đón. Ông ta đã nói với truyền thông địa
phương rằng ông ta là "người hâm mộ lớn nhất" của Trump và rằng
"dĩ nhiên họ quan tâm đến đất nước của chúng ta, và họ được chào đón đến để
xem đất nước của chúng ta như thế nào. Điều này cũng mở ra cơ hội thương mại và
hợp tác."
Thành
phố Nuuk là thủ đô nằm xa nhất về phía bắc của địa cầu. Nơi đây có một xã hội
dân sự phát triển mạnh mẽ và một nền báo chí năng động. Và ở đây người ta cũng
hài lòng cho rằng những bình luận của Trump đã đưa cuộc tranh luận về độc lập của
Greenland lên tầm quốc tế.
Những
người vận động như Kuno Fencker, một nghị sĩ trong liên minh cầm quyền và thành
viên của Ủy ban Đối ngoại và An ninh của nghị viện địa phương, nói rằng cần phải
có một Greenland không phải thuộc địa của ai.
Chúng
tôi gặp nhau bên bến cảng, dưới bức tượng đồng của Hans Egede, nhà truyền giáo
thế kỷ 18 được đánh giá là người đã mở đường cho công cuộc thuộc địa hóa.
Kuno
Fencker muốn Greenland đàm phán trực tiếp với Mỹ, thay vì thông qua Đan Mạch
"Donald
Trump là một chính trị gia," ông Fencker nói.
"Ông
ấy là một nhà kinh doanh cứng rắn, và chúng tôi biết giọng điệu của ông ấy, và
những lời lẽ đó là điều chúng tôi đã nghe quen tai từ năm 2019. Đó chỉ là vấn đề
nói chuyện với một người ngang hàng, một đồng minh, về cách chúng ta có thể giải
quyết vấn đề ở Bắc Cực này cũng như trong NATO."
Ông
Fencker đã đưa ra lập luận trung tâm của những người vận động cho độc lập.
"Điều
cần thiết ở đây là Greenland với tư cách là một quốc gia có chủ quyền nên đàm
phán trực tiếp với Mỹ, chứ không phải Đan Mạch làm điều đó thay chúng
tôi."
Việc
độc lập khỏi Đan Mạch có thể đi kèm với phí tổn tài chính đáng kể.
Greenland
nhận được các khoản trợ cấp từ Copenhagen trị giá khoảng một phần năm GDP của đảo
này mỗi năm. Ông Fencker gợi ý, như nhiều nhân vật lãnh đạo khác ở đây, rằng
hòn đảo này sẽ đàm phán với Mỹ và Đan Mạch để nhận sự hỗ trợ.
"Chúng
tôi không ngây thơ về điều này. Chúng tôi cần sự hỗ trợ về quốc phòng, an ninh
và cả phát triển kinh tế. Chúng tôi muốn một nền kinh tế bền vững và tự cung tự
cấp."
Biên
tập viên Maasana Egede của tờ báo địa phương Sermitsiaq thừa nhận rằng ông lo lắng
trước mối đe dọa ngầm về sức mạnh từ Donald Trump, nhưng muốn thấy thực tế sẽ
ăn khớp như thế nào với những lời lẽ đó.
Đối
với vấn đề độc lập, ông Egede cảm thấy thất vọng về những gì mà ông xem là một
cuộc tranh luận phân cực trong truyền thông - cả địa phương và quốc tế.
"Chúng
ta rất hay kể câu chuyện rằng đây phải là chuyện độc lập hay không độc lập.
Nhưng có rất nhiều câu chuyện ở giữa, rằng người dân muốn độc lập, nhưng không
phải với bất kỳ giá nào. Mức sống cần phải được duy trì. Thương mại phải được
duy trì. Có những lối sống phải được duy trì."
Có
một kỳ vọng rằng vào một thời điểm nào đó - không phải trong tương lai gần - sẽ
có một cuộc bỏ phiếu ủng hộ độc lập và Đan Mạch sẽ chấp nhận kết quả.
Thủ
tướng của hòn đảo này, ông Mute Egede, đã phát biểu trong một cuộc họp báo
chung với Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen sau những bình luận mới nhất từ
Donald Trump.
"Chúng
tôi không muốn là người Đan Mạch, chúng tôi không muốn là người Mỹ, chúng tôi
muốn là người Greenland," ông nói. Thủ tướng Đan Mạch cẩn thận để không
làm mếch lòng ai, đặc biệt là Tổng thống Mỹ sắp tới.
"Cuộc
tranh luận về độc lập của Greenland và những thông báo mới nhất từ Mỹ cho thấy
sự quan tâm lớn đối với Greenland," bà Frederiksen nói. "Những sự kiện
này đã khơi dậy nhiều suy nghĩ và cảm xúc của nhiều người ở Greenland và Đan Mạch."
Thủ
tướng Greenland Mute Egede (trái) họp báo cùng với Thủ tướng Đan Mạch Mette
Frederiksen
Bà
Frederiksen hiểu rõ những cảm xúc đang hiện hữu ở Greenland là sâu sắc nhường
nào. Những ký ức về bất công và phân biệt chủng tộc vẫn còn tươi rói ở đây, nơi
những người Inuit bản địa.
Những
bê bối như chiến dịch đặt vòng tránh thai (IUD) cho hàng ngàn phụ nữ và con gái
Inuit vào những năm 1960 và 1970 vẫn còn ám lên mối quan hệ giữa Greenland và
Đan Mạch.
Không
ai biết đích xác có bao nhiêu ca đặt vòng tránh thai đã được thực hiện mà không
có sự đồng ý của những người liên quan, nhưng con số này là đáng kể. Mục đích
là giảm dân số Greenland.
Maliina
Abelsen là một cựu bộ trưởng tài chính của chính phủ Greenland, và hiện là cố vấn
cho các công ty và tổ chức làm việc trên đảo. Bà cũng đã làm việc cho UNICEF
Đan Mạch và các doanh nghiệp hàng đầu ở Greenland, như tập đoàn hải sản Royal
Greenland.
Bà
Abelsen tin rằng cần phải làm nhiều hơn nữa để giải quyết những bất công trong
quá khứ.
Bà
Maliina Abelsen nói rằng nỗi đau trong quá khứ phải được thừa nhận đầy đủ để
người Greenland có thể chữa lành
"Tôi
nghĩ nhiều người đang nói, có thể cả chính phủ và nhà nước Đan Mạch cũng đã
nói, 'À, bạn biết đấy, điều này đã xảy ra trong quá khứ. Nó đã xảy ra từ nhiều
năm trước. Làm sao chúng tôi có thể chịu trách nhiệm về điều đó? Giờ là lúc cần
nhìn về phía trước.'
"Nhưng
bạn không thể hướng về phía trước nếu bạn chưa được chữa lành, và nếu bạn chưa
được thừa nhận những gì đã xảy ra với bạn. Đó là công việc mà chúng tôi phải
làm cùng với Đan Mạch. Đây không phải điều mà Greenland có thể tự làm một
mình."
Và
mặc dù là người có ảnh hưởng lớn trong xã hội dân sự và kinh doanh, Maliina
Abelsen nói rằng xét vấn đề phân biệt chủng tộc – chẳng hạn những trò đùa về
người Inuit – thì bà "có thể nói thay cho hầu hết người Greenland, rằng tất
cả chúng tôi đều đã trải qua điều đó trong đời."
Các
vấn đề về quyền tự quyết và nhìn thẳng vào quá khứ gắn bó mật thiết với nhau.
Giờ
đây, sự can thiệp của Donald Trump đã đẩy cả hai vấn đề này ra trước mắt thế giới.
Nhưng
thông điệp chúng tôi nghe được - từ những khu định cư xa xôi trên vịnh đến thủ
đô Nuuk - là số phận của Greenland phải được quyết định ngay tại đây, bởi những
con người mà tiếng nói của họ từ rất lâu rồi đã bị bỏ qua.
*
Adrienne Murray và Kostas Kallergis tường thuật bổ sung.
No comments:
Post a Comment