Trump muốn thâu tóm
Greenland: bốn kịch bản có thể xảy ra
Laura Gozzi ở Copenhagen và Robert Greenall ở London
BBC
News
12
tháng 1 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cx2j58p7zvro
Trong
những tuần gần đây, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã lại bày tỏ sự quan tâm
đến việc kiểm soát Greenland, một lãnh thổ tự trị
thuộc Đan Mạch nằm ở vùng Bắc Cực và là hòn đảo lớn nhất thế giới.
Trump
lần đầu tiên bày tỏ ý định mua Greenland là vào năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu của
mình, nhưng vào tuần này, ông đã đi xa hơn khi từ chối loại trừ việc sử dụng biện
pháp kinh tế hoặc quân sự để giành quyền kiểm soát hòn đảo.
Các
quan chức Đan Mạch và châu Âu đã phản ứng tiêu cực, khẳng định Greenland không
phải để bán và sự toàn vẹn lãnh thổ của hòn đảo này cần được bảo vệ.
Vậy
tình huống dị biệt này có thể diễn tiến như thế nào, khi hai đồng minh NATO bất
đồng về một lãnh thổ rộng lớn, với 80% diện tích bị bao phủ bởi băng nhưng sở hữu
nguồn tài nguyên khoáng sản đáng kể chưa được khai thác?
Ngoài
ra, nguyện vọng độc lập của người dân Greenland, với dân số 56.000 người dưới sự
kiểm soát của Đan Mạch trong 300 năm qua, có thể ảnh hưởng như thế nào đến kết
quả cuối cùng?
Chúng
ta cùng xem xét bốn kịch bản có thể xảy ra cho tương lai của Greenland.
Trump
hết hứng, không có chuyện gì xảy ra
Trong
những tuần gần đây, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã lại bày tỏ sự quan tâm
đến việc kiểm soát Greenland, một lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch nằm ở vùng Bắc
Cực và là hòn đảo lớn nhất thế giới.
Trump
lần đầu tiên bày tỏ ý định mua Greenland là vào năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu của
mình, nhưng vào tuần này, ông đã đi xa hơn khi từ chối loại trừ việc sử dụng biện
pháp kinh tế hoặc quân sự để giành quyền kiểm soát hòn đảo.
Các
quan chức Đan Mạch và châu Âu đã phản ứng tiêu cực, khẳng định Greenland không
phải để bán và sự toàn vẹn lãnh thổ của hòn đảo này cần được bảo vệ.
Vậy
tình huống dị biệt này có thể diễn tiến như thế nào, khi hai đồng minh NATO bất
đồng về một lãnh thổ rộng lớn, với 80% diện tích bị bao phủ bởi băng nhưng sở hữu
nguồn tài nguyên khoáng sản đáng kể chưa được khai thác?
Ngoài
ra, nguyện vọng độc lập của người dân Greenland, với dân số 56.000 người dưới sự
kiểm soát của Đan Mạch trong 300 năm qua, có thể ảnh hưởng như thế nào đến kết
quả cuối cùng?
Chúng
ta cùng xem xét bốn kịch bản có thể xảy ra cho tương lai của Greenland.
Có
một vài suy đoán cho rằng động thái của Trump chỉ là một màn khuấy động nhằm
thúc ép Đan Mạch tăng cường an ninh cho Greenland trước mối đe dọa từ Nga và
Trung Quốc, những nước đang tìm cách mở rộng ảnh hưởng trong khu vực.
Vào
tháng trước, Đan Mạch đã công bố gói hỗ trợ quân sự trị giá 1,5 tỷ USD cho khu
vực Bắc Cực. Mặc dù kế hoạch trên đã được chuẩn bị trước khi có các tuyên bố của
Trump, nhưng việc công bố chỉ vài giờ sau đó đã được Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch
gọi là một "sự trớ trêu của số phận."
"Điều
quan trọng trong phát biểu của ông Trump là Đan Mạch phải thực hiện đầy đủ
nghĩa vụ của mình ở Bắc Cực, nếu không thì phải để Mỹ làm điều đó,"
Elisabet Svane, phóng viên chính trị của báo Politiken, nhận định.
Marc
Jacobsen, phó giáo sư tại Đại học Quốc phòng Hoàng gia Đan Mạch, cho rằng đây
là cách Trump "định vị bản thân trước khi nhậm chức," trong khi
Greenland đang tận dụng cơ hội này để tăng cường vị thế quốc tế, như một bước
quan trọng hướng tới độc lập.
Ngay
cả khi Trump không còn mặn mà với Greenland, điều mà Giáo sư Jacobsen cho là kịch
bản dễ xảy ra nhất, thì ông ta chắc chắn đã thu hút sự chú ý đến vấn đề này.
Tuy
nhiên, độc lập của Greenland đã nằm trong chương trình nghị sự từ nhiều năm
nay, và một số ý kiến cho rằng cuộc tranh luận thậm chí có thể đi theo hướng
ngược lại.
"Tôi
nhận thấy vài ngày qua, Thủ tướng Greenland đã có những bình luận điềm tĩnh hơn
– tức là, đúng, chúng tôi muốn độc lập, nhưng đó là câu chuyện dài hạn,"
bà Svane nói.
Cờ
Greenland tung bay trên khu định cư Igaliku
Greenland
bỏ phiếu độc lập, xích lại gần Mỹ
Ở
Greenland, có một sự đồng thuận chung rằng độc lập rốt cuộc sẽ đến, và nếu
Greenland bỏ phiếu ủng hộ độc lập, Đan Mạch sẽ chấp nhận và phê chuẩn điều đó.
Tuy
nhiên, Greenland cũng khó có khả năng bỏ phiếu ủng hộ độc lập nếu người dân
không được đảm bảo rằng họ sẽ giữ được các khoản trợ cấp hiện tại từ Đan Mạch để
chi trả cho các dịch vụ như chăm sóc sức khỏe và hệ thống phúc lợi xã hội.
"Thủ
tướng Greenland hiện có thể đang thể hiện quyết tâm cao độ, nhưng nếu ông ấy thực
sự kêu gọi tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý, ông ấy sẽ cần một diễn ngôn thuyết
phục về cách duy trì nền kinh tế và hệ thống phúc lợi của Greenland," Tiến
sĩ Ulrik Gad, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Đan Mạch, chia
sẻ với BBC.
Một
bước tiếp theo khả dĩ là thiết lập mối quan hệ liên kết tự do – tương tự như mối
quan hệ giữa Mỹ với các đảo quốc Thái Bình Dương như Quần đảo Marshall,
Micronesia và Palau hiện nay.
Đan
Mạch từng phản đối mô hình này cho cả Greenland và Quần đảo Faroe, nhưng theo
Tiến sĩ Gad, Thủ tướng đương nhiệm Mette Frederiksen của Đan Mạch không hoàn
toàn bác bỏ ý tưởng ấy.
"Hiểu
biết của Đan Mạch về trải nghiệm lịch sử của Greenland hiện đã tốt hơn nhiều so
với 20 năm trước," ông nói, nhấn mạnh rằng Đan Mạch đã chấp nhận trách nhiệm
đối với thuộc địa.
Các
cuộc thảo luận gần đây "có thể đã thuyết phục bà Frederiksen rằng – giữ
Đan Mạch ở Bắc Cực, duy trì một mối liên kết nào đó với Greenland, ngay cả khi
đó là một mối quan hệ lỏng lẻo hơn, vẫn là tốt hơn," ông bổ sung.
Tuy
nhiên, ngay cả khi Greenland có thể chia tay Đan Mạch, tình hình những năm gần
đây cho thấy rõ rằng họ không thể thoát khỏi ảnh hưởng của Mỹ. Người Mỹ chưa
bao giờ thực sự rời đi sau khi kiểm soát hòn đảo này trong Thế chiến II và coi
Greenland có tầm quan trọng sống còn đối với an ninh của Mỹ.
Một
thỏa thuận vào năm 1951 khẳng định chủ quyền cơ bản của Đan Mạch đối với hòn đảo
nhưng trên thực tế lại trao cho Mỹ mọi thứ mà họ muốn.
Tiến
sĩ Gad nói rằng các quan chức Greenland đã liên lạc với hai chính quyền Mỹ gần
đây nhất để trao đổi về vai trò của Washington.
"Họ
giờ đã biết rằng Mỹ sẽ không bao giờ rời đi," ông nói.
·
Ông Trump vẫn chưa
thôi ý định mua Greenland, giành kênh đào Panama và sáp nhập Canada
8 tháng 1 năm 2025
·
Trudeau từ chức: Tại
sao và chuyện gì sẽ diễn ra tiếp theo ở Canada?
7 tháng 1 năm 2025
Ông Trump chi phối thế
nào tại Quốc hội Mỹ
5 tháng 1 năm 2025
Trump
gia tăng sức ép kinh tế
Có
suy đoán cho rằng các luận điệu về kinh tế của Trump có thể là mối đe dọa lớn
nhất đối với Đan Mạch – với việc Mỹ có thể tăng cường các biện pháp thuế quan đối
với hàng hóa của Đan Mạch, hoặc thậm chí của Liên minh châu Âu (EU), buộc Đan Mạch
phải nhượng bộ một số khía cạnh liên quan đến Greenland.
Giáo
sư Jacobsen cho rằng các chính phủ tại Đan Mạch đã chuẩn bị cho tình huống
trên, và sự chuẩn bị ấy không chỉ vì vùng lãnh thổ Bắc Cực này.
Trump
đã đe dọa áp thuế 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ, điều đó có thể làm
gián đoạn nghiêm trọng tăng trưởng của châu Âu, và một số công ty Đan Mạch cũng
như các công ty châu Âu khác hiện đang xem xét việc thành lập cơ sở sản xuất tại
Mỹ.
Các
lựa chọn tăng thuế có thể bao gồm việc viện dẫn Đạo luật Các Quyền lực Kinh tế
Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA), chuyên gia Benjamin Cote từ công ty luật quốc
tế Pillsbury chia sẻ với trang web MarketWatch.
Một
trong những ngành công nghiệp chủ chốt của Đan Mạch có thể bị ảnh hưởng bởi điều
này là dược phẩm. Mỹ nhập khẩu các sản phẩm như máy trợ thính và phần lớn
insulin từ Đan Mạch, cũng như thuốc điều trị tiểu đường Ozempic do công ty Novo
Nordisk của Đan Mạch sản xuất.
Các
nhà phân tích cho rằng công chúng Mỹ sẽ không ủng hộ bởi vì các biện pháp này sẽ
dẫn tới tăng giá.
Trump
xâm lược Greenland
"Lựa
chọn hạt nhân" có vẻ là điều khó xảy ra, nhưng với việc Trump không loại
trừ khả năng sử dụng hành động quân sự, điều này cần phải được xem xét.
Thực
ra việc Mỹ giành quyền kiểm soát Greenland là không hề khó khăn, vì họ đã có
các căn cứ và nhiều binh lính ở đó.
"Mỹ
đã có sự kiểm soát trên thực tế rồi," Giáo sư Jacobsen nói, đồng thời cho
rằng những phát biểu của Trump có vẻ thiếu thông tin và ông không hiểu mục đích
của các phát biểu này là gì.
Tuy
nhiên, nếu Washington động binh thì sẽ gây ra một sự cố quốc tế.
"Nếu
họ xâm lược Greenland, có nghĩa là họ xâm lược NATO," Svane nói. "Vì
vậy, đó là điểm dừng. Điều 5 sẽ phải được kích hoạt. Và nếu một quốc gia NATO
xâm lược NATO thì không còn NATO nữa."
Tiến
sĩ Gad cho rằng Trump phát biểu giống như Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khi
nói về Đài Loan hay Tổng thống Nga Vladimir Putin khi nói về Ukraine.
"Ông
ấy đang nói rằng chúng tôi có quyền lấy mảnh đất này," ông nói. "Nếu
xem xét một cách nghiêm túc lời ông ấy nói thì đây là điềm báo xấu cho toàn bộ
liên minh phương Tây."
* George
Sandeman tường thuật bổ sung
.
.
.
No comments:
Post a Comment