Thiên tai và năng lực phản ứng: Từ khai thác cát và rừng
(P4)
Trân Văn - Blog
VOA
09/10/2024
Dẫu Yagi được xem là
trận bão có cường độ mạnh chưa từng thấy trong 30 năm vừa qua, đồng thời có một
số đặc điểm khác thường, chẳng hạn chỉ 24 giờ, cường độ tăng thêm tám cấp và
suy giảm rất chậm nhưng xét cho đến cùng đó không phải là nguyên nhân chính dẫn
đến thiệt hại nghiêm trọng về tính mạng, tài sản của cả cá nhân lẫn quốc gia.
https://gdb.voanews.com/b955fa73-a57b-4ed9-a348-1d151d7ccd76_w1023_r1_s.jpg
Chèo thuyền trong lụt
sau bão Yagi tại làng An Lạc, Hà Nội, 13 tháng Chín.
Các số liệu thống kê
cho thấy, tuy Quảng Ninh và Hải Phòng – hai nơi đón bão đổ vào có nhiều căn
nhà, ruộng vườn, công trình công cộng... hư hỏng, 27 người chết, 1.100 người bị
thương song những thiệt hại ấy vẫn chưa là gì so với tổn thất sau đó bởi mưa
to, lũ lớn, sạt lở tại 24 tỉnh/thành phố khác, đặc biệt là khu vực cao nguyên
miền Bắc khiến số người thiệt mạng và mất tích tăng thêm hơn 300, số người bị
thương tăng thêm khoảng 1.000, tổng thiệt hại tài sản tăng thêm khoảng 46.000 tỉ
(thiệt hại tài sản của Quảng Ninh và Hải Phòng chỉ trong khoảng 34.000 tỉ). Tổn
thất do thiên tai dù khó tránh và khó lường nhưng ở Việt Nam rất nhiều tổn thất
có thể phòng ngừa, hoặc giảm thiểu hậu quả...
Ví dụ sẽ không mất
895 tỉ để xây lại cầu Phong Châu ở Phú Thọ [1] nếu không cho
phép khai thác cát vô tội vạ ở khu vực này, thậm chí khi tình trạng xói lở trở
thành nghiêm trọng, lúc nước rút có thể thấy móng một số trụ cầu “lơ lửng”
giữa đáy mới của sông và mặt cầu [2], dân chúng liên tục cảnh báo
nhưng chính quyền tỉnh Phú Thọ vẫn không làm gì, chỉ hỏi xin và chờ tiền xây dựng
cầu mới. Sau khi cầu Phong Châu sập, các viên chức hữu trách ở Phú Thọ bảo rằng
tai nạn là do cầu yếu, đã xin nhưng Bộ GTVT chưa cấp tiền, Bộ GTVT biện bạch sở
dĩ chưa cấp vì ngân sách eo hẹp [3]. Quản trị như thế thì bao
nhiêu tiền mới đủ?
Cũng liên quan đến quản
trị và điều hành, giữa đợt lũ sau bão Yagi, thiên hạ choáng váng khi chứng kiến
các phương tiện đường thủy trôi từ thượng lưu xuống hạ lưu, hết đâm vào cầu này [4] thì
va vào cầu khác [5] nhưng không có bất kỳ ngành nào ở cấp nào
ngăn chặn. Chắc chắn thiệt hại từ những vụ “đâm, va” ấy sẽ giảm đáng kể
nếu các cầu, kể cả mới dựng, có hệ thống trụ chống va như cầu Long Biên mà người
Pháp xây dựng hồi cuối thế kỷ 19 [6]. Vì sao mức độ hiểu biết về đặc
điểm sông ngòi Việt Nam, ý thức trách nhiệm về hiệu quả, mức độ an toàn của
công trình công cộng nơi viên chức “chính quyền thực dân” lại vượt xa “công
bộc” của “chính quyền nhân dân”?
***
Cho dù lũ lụt, sạt lở
sau bão Yagi khiến nhiều người sửng sốt, choáng váng [7] nhưng
trong thực tế, điều này đã trở thành bình thường tại Việt Nam và ai cũng biết
đó là hậu quả của việc phá rừng, phê duyệt các loại quy hoạch vừa thiếu kiến thức,
vừa đầy gian ý, bất chấp hậu quả!
Vì sao trong hai thập
niên vừa qua, lũ quét, sạt lở cả ở rừng núi lẫn bờ, sông, bờ biển tại Việt Nam
càng ngày càng trầm trọng? Nếu chịu khó đối chiếu, hẳn sẽ thấy tình trạng ấy xuất
hiện sau khi hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam hăm hở thực
hiện “công nghiệp hóa, hiện đại hóa” để xây dựng CNXH.
Điều đáng nói là cho
dù hậu quả càng ngày càng tàn khốc nhưng các viên chức hữu trách lãnh đạo hệ thống
chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam vẫn tiếp tục gạt bỏ khuyến cáo của
các chuyên gia, vẫn hành xử theo kiểu “sống chết mặc bay”, lối hành xử
này cho thấy, với họ, tính mạng, tài sản công dân luôn là... “chuyện nhỏ”!
Năm 2012, một số
chuyên gia của Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt
Nam bắt đầu thực hiện Dự án “Điều tra, đánh giá và phân vùng cảnh
báo nguy cơ trượt lở đất đá các vùng núi Việt Nam” để xác lập hai loại bản
đồ: Bản đồ hiện trạng trượt lở đất đai (TLĐĐ) và Bản đồ
phân vùng cảnh báo nguy cơ TLĐĐ. Tuy nhiên những Bản đồ hiện
trạng TLĐĐ và Bản đồ phân vùng cảnh báo nguy cơ TLĐĐ ở
15 tỉnh miền Bắc Việt Nam, đã có từ giữa thập niên 2010 [8] hoàn
toàn vô nghĩa. Không phải tự nhiên những chuyên gia vừa kể nhiều lần nhắc rằng,
việc xây dựng cơ sở dữ liệu các vùng nguy cơ, hệ thống quan trắc sẽ chẳng đến
đâu nếu... chính quyền không bận tâm.
Các chuyên gia địa chất
cũng đã từng đề cập đến việc lắp đặt hệ thống quan trắc tự động mà theo ước
đoán của họ, trị giá khoảng vài trăm triệu Mỹ kim song hệ thống chính trị, hệ
thống công quyền cùng không màng, dẫu chi tiêu cho hệ thống này chẳng thấm vào
đâu so với các khoản đã chi cho hệ thống… cổng chào, tượng đài, nhà hát, quảng
trường! Đầu năm 2019, loạt bài do Tin Tức thuộc Thông tấn xã
Việt Nam thực hiện về thực trạng sạt lở ở Việt Nam cho thấy… không màng là trở
ngại lớn nhất đối với phòng ngừa thảm họa. Vào thời điểm đó, các chuyên gia đã
lưu ý, ngay cả khi có đầy đủ cơ sở dữ liệu và hệ thống quan trắc tự động mà
không màng thì cũng… vô nghĩa.
Hãy dành thời gian
dùng link [9] bên dưới bài viết này xem loạt bài mà Tin
Tức thực hiện hồi đầu năm 2019. Trong bài 1 của loạt bài, các chuyên
gia có đề cập đến Xín Mần ở Hà Giang như một ví dụ về “cảnh báo đỏ”, bởi
“các khối trượt đã hình thành”. Sau đó hãy dùng Google với từ khóa là “Xín
Mần+sạt lở” để xem từ đó đến nay đã có bao nhiêu dân lành uổng mạng, bao
nhiêu tài sản cá nhân và công trình công cộng đã bị vùi lấp. Tương tự, hãy dành
thời gian dùng link [10] bên dưới bài này để xem cảnh báo từ
2016 về trượt lở tại Lào Cai và hãy đối chiếu các địa danh được cảnh báo cách
nay tám năm ắt sẽ nhận ra thảm nạn sau bão Yagi ở Lào Cai là từ đâu.
Giành, giữ độc quyền
lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối để xây dựng CNXH. Xây dựng CNXH kiểu như đã biết
và đang thấy thì cần thêm bao nhiêu mồ hôi, nước mắt và máu của dân lành? Thiệt
hại do bão Yagi được ước đoán khoảng 81.000 tỉ. Ai gánh những thiệt hại đó và
vô số những thiệt hại cả tinh thần lẫn vật chất khác?
--------------
Chú thích
[4] https://www.facebook.com/trungblao/videos/1373050616984728
[5] https://www.facebook.com/nguyen.anhquy.796/videos/1037116257658138/
--------------------
Liên
quan
Thiên
tai và năng lực phản ứng: ‘tâm’ và ‘tầm’ ở đâu? (P3)
Thiên
tai và năng lực phản ứng: Thiếu khả năng tiên liệu (P2)
Thiên
tai và năng lực phản ứng: Từ chuyện cầu Phong Châu (P1)
No comments:
Post a Comment