Những người Việt sống
bên kênh đào Phù Nam Techo: 'Không biết đi đâu về đâu'
Huyền Trân và Khoa Trần
BBC
News Tiếng Việt
Tường
thuật từ tỉnh Takeo (Campuchia)
4
tháng 8 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cp383v0ymezo
"Vào
ăn cơm chung luôn đi chị" - một người Việt Nam sang Campuchia làm lúa thuê
mời khi chúng tôi hỏi đường tại huyện Angkor Borei, tỉnh Takeo.
Takeo
là tỉnh thứ hai mà con kênh Phù Nam Techo đi qua sau Kandal. Một số hộ dân là
người Việt tại huyện Angkor Borei đang lo lắng nếu phải di dời vì đại dự án
Giọng
nói rặt miền Tây, những người nông dân trong nhóm cho biết họ đã đi xuồng từ An
Giang qua Campuchia làm lúa thuê rồi về trong ngày trước khi chỉ đường cho
chúng tôi đến gặp cộng đồng người Việt sống ở bên kia sông.
Takeo
nằm ở miền nam Campuchia, giáp ranh với tỉnh An Giang của Việt Nam, là tỉnh thứ
hai mà con kênh Phù Nam Techo đi qua sau Kandal.
Sau
khoảng gần 30 phút đi thuyền, chúng tôi đã đến ngôi làng nơi có hàng trăm người
Việt sinh sống. Nhà trong làng hầu hết đều tạm bợ, vách được che chắn bằng những
mảnh vải cũ, trong khi gà vịt mổ thóc bên dưới.
Một
số người dân tranh thủ tránh nắng nóng trong hàng cây xanh bên ngoài đường làng
cùng các em nhỏ chơi đùa xung quanh.
Ngôi
làng nghèo nhỏ bé này rồi đây có thể sẽ bị di dời để nhường chỗ cho đại dự án
kênh đào Phù Nam Techo.
·
Động thổ kênh
đào Phù Nam Techo: Dân ủng hộ Hun Sen nhưng lo mất nhà cửa
3 tháng 8 năm 2024
·
Campuchia trước
lễ động thổ dự án lịch sử Phù Nam Techo
3 tháng 8 năm 2024
·
Tổng Bí thư Tô
Lâm: ‘Đốt lò’ và 'ngoại giao cây tre’ sẽ ra sao?
3 tháng 8 năm 2024
'Ăn
bữa hôm lo bữa mai'
Ông
Nguyễn Văn Thoại là chi hội phó Chi hội Khmer-Việt Nam huyện Angkok Borei, tỉnh
Takeo và đã sống tại Campuchia gần 40 năm
Người
đầu tiên mà chúng tôi gặp ở cộng đồng này là ông Nguyễn Văn Thoại, 57 tuổi, làm
nghề đặt lợp cá tôm để sống đắp đổi qua ngày.
Ông
Thoại là chi hội phó Chi hội Khmer-Việt Nam của huyện Angkok Borei, tỉnh Takeo.
Mặc
vội chiếc áo mới, ông Thoại kể rằng ông đã chuyển sang Campuchia sống sau khi
đi qua tỉnh Takeo và thấy nơi đây có vẻ dễ làm ăn.
Sau
khi tới nơi đây khoảng 40 năm về trước, ông đã xin chính quyền Campuchia cất
nhà cất cửa ở đến bây giờ trên mảnh đất thuộc sở hữu nhà nước.
Ông
Thoại hiện sống với vợ, còn các con của ông làm việc ở Việt Nam.
Mô
tả về cuộc sống của mình, ông cho biết, "Ăn bữa nay lo ăn ngày mai, ngày
mai lo ăn ngày mốt thôi, ăn bữa sáng thiếu bữa chiều hoài."
Khi
được hỏi về dự án kênh đào Phù Nam Techo, ông nói cũng có nghe thông tin về một
"con kênh bự lắm" sẽ đi qua ngôi làng mà mình sinh sống, nhưng cho đến
nay không có thông tin chính thức nào từ chính quyền.
“Không
biết đào kênh Phù Nam là ngay chỗ nào, vì chưa cắm cọc đỏ, chưa nghe đến chuyện
di dời. Đúng là đào ở huyện này nhưng chưa biết trúng nhà của ai.”
“Tôi
cũng thấy người Campuchia và Trung Quốc đi đo đạc. Nghe nói con kênh bự dữ lắm.”
Nơi
đây có hơn 30 hộ dân, với khoảng 300 người Việt không có quốc tịch Campuchia và
đều còn giữ quốc tịch Việt Nam.
Những
người không có quốc tịch Campuchia thì có giấy tạm trú dài hạn.
VIDEO
: Những người việt ở Campuchia lo lắng vì Phù Nam Techo
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cp383v0ymezo
Bà
con tại đây sinh sống chủ yếu bằng nghề đánh bắt hải sản ở sông Kor Borei kế
bên.
Ông
Thoại lo lắng, nếu cả khu vực bị giải tỏa cùng việc đền bù không thỏa đáng thì
khó khăn càng thêm chồng chất.
“Đào
con kênh này thì người dân ở đây thua hết, người dân giờ rất khó khăn. Chuyện
nhà nước thì mình đâu có thẩm quyền gì, nói sao thì phải chịu thôi.”
“Để
tới đâu tính tới đó. Tôi chưa báo chính quyền vì cũng chưa biết con kênh đi về
đâu.”
"Hy
vọng con kênh tránh dân mình chứ đuổi thì biết đi đâu về đâu. Nếu mà con kênh
này đi qua không phải chỗ kiều bào mình đang ở thì tôi mừng lắm," ông chia
sẻ.
·
Campuchia trước
lễ động thổ dự án lịch sử Phù Nam Techo
3 tháng 8 năm 2024
·
Cận cảnh kênh
đào Phù Nam Techo trước ngày động thổ 5/8
24 tháng 7 năm 2024
·
Siêu dự án kênh
Phù Nam Techo khiến Campuchia rời xa Việt Nam, ngả về Trung Quốc?
18 tháng 3 năm 2024
Chị
Nguyễn Thị Tràng và hai con
Chị
Nguyễn Thị Tràng, 27 tuổi, đã sống ở khu vực Cầu Sắt, huyện Angkor Borei, tỉnh
Takeo được 9 năm và mưu sinh bằng nghề câu cá.
Chị
cho biết vào năm học chị gửi hai con về nhà ngoại ở thị trấn Long Bình ở huyện
An Phú (An Giang) học tiếng Việt vì con chị mang quốc tịch Việt Nam.
Nhìn
hai đứa con nhỏ chơi đùa trong nắng, chị mong ước con mình sẽ có cuộc đời tốt đẹp
hơn.
Chị
cũng hi vọng nếu bị giải tỏa để đào kênh Phù Nam Techo thì sẽ nhận được khoản
tiền đền bù thỏa đáng.
“Ở
đây làm nghề câu cá vậy đó, có gì thì ăn nấy. Tôi cũng lo nhà bị di dời vì dự
án. Chỉ mong có nhà cửa cho con tôi ở, đi học là được rồi. Tôi không cần gì nhiều,
chỉ cần cho con tôi biết chữ là được. Tụi nó đầy đủ là được.”
“Hai
con tôi thích học chữ Việt hơn là chữ Campuchia. Tôi muốn cho con mình đừng có
khổ như mình nữa. Tôi sẽ mần những gì mà tôi có để lại dành cho con hết, mong đời
con tốt hơn tôi gấp 10 lần," chị Tràng cho biết.
·
Ông Hun Sen kịch
liệt bác bỏ khả năng kênh đào Phù Nam Techo và Ream phục vụ hải quân Trung Quốc
10 tháng 4 năm 2024
·
'Đừng giỡn mặt với
Hun Sen': Lãnh đạo Campuchia đã gặp sếp CIA?
14 tháng 6 năm 2024
·
Campuchia tuyên
bố khởi công kênh đào Phù Nam Techo vào tháng 8
30 tháng 5 năm 2024
Kênh
đào Phù Nam Techo dự kiến sẽ chạy từ sông Mekong gần Phnom Penh, đi qua sông
Bassac rồi sau đó thông ra biển ở tỉnh Kep. Ảnh: Nơi sẽ diễn ra lễ động thổ đại
dự án vào ngày thứ Hai 5/8.
Khi
chúng tôi đến Takeo vào hôm thứ Sáu (2/8), hai người dân Campuchia là bà Sok
Rum và bà Sok Reth cho chúng tôi biết vẫn chưa nghe tin gì về tiền đền bù dù
chính quyền của Thủ tướng Hun Manet đã huy động tổng lực chuẩn bị cho ngày động
thổ lịch sử vào ngày thứ Hai 5/8.
Dự
án kênh đào gây tranh cãi này đã khiến phía Việt Nam và giới chuyên gia quan ngại
vì sự thiếu minh bạch trong công bố thông tin. Hóa ra không chỉ với bên ngoài,
chính phủ Campuchia cũng không cung cấp đầy đủ thông tin cho người dân trong
khu vực bị ảnh hưởng.
·
Động thổ kênh
đào Phù Nam Techo: Dân ủng hộ Hun Sen nhưng lo mất nhà cửa
Câu
chuyện của ông Nguyễn Văn Thoại và chị Nguyễn Thị Tràng ở tỉnh Takeo phần nào
cho thấy những người dân có thể chịu tác động trực tiếp từ dự án này vẫn chưa
nhận được thông tin rõ ràng từ chính phủ Campuchia.
Trước
đó, ông Kimhong Heng, Chủ tịch tổ chức phi chính phủ Cambodian Youth Network (Mạng
lưới Thanh niên Campuchia), ngày 1/8 cho BBC biết chính phủ Campuchia đã không
tham khảo ý kiến người dân địa phương:
“Với
tư cách nhà hoạt động trong lĩnh vực môi trường và nhân quyền, chúng tôi có những
quan ngại với chính phủ liên quan đến dự án này vì họ đã không tham khảo ý kiến
người dân địa phương, những người sống dọc tuyến kênh này."
"Những
người dân này đã không nhận được thông tin minh bạch từ phía chính phủ. Tôi
nghĩ chính phủ cũng cần phải minh bạch việc họ quản lý nguồn nước của con kênh
đào như thế nào và tác động đến sông Mekong ra sao."
Campuchia
đang quyết tâm đẩy nhanh dự án này, bất chấp việc láng giềng Việt Nam quan ngại
trước nhiều câu hỏi vẫn chưa có lời giải đáp đầy đủ, đặc biệt là những tác động
tiềm tàng về hao hụt nguồn nước có thể xảy đến với Đồng bằng sông Cửu Long,
vùng hạ lưu cuối cùng của con sông Mekong.
Trao
đổi với BBC News Tiếng Việt vào ngày 4/8, ông Brian Eyler, Giám đốc Chương
trình Năng lượng, Nước và Tính Bền vững của Trung tâm Stimson, nhận định
"vẫn còn thời gian" để Campuchia không vi phạm Hiệp định sông Mekong
1995.
“Sau
khi nghiên cứu toàn diện Hiệp định sông Mekong 1995, tôi thấy cách chính phủ
Campuchia thực hiện dự án kênh đào Phù Nam Techo là vi phạm hiệp định quốc tế
này.”
“Vẫn
còn thời gian để chính phủ Campuchia tránh không vi phạm và biến dự án trở
thành một cơ hội vàng cho nền ngoại giao nguồn nước sông Mekong.”
“Kênh
đào Phù Nam Techo rõ ràng kết nối với sông Mekong và chuyển nước từ lưu vực
sông Mekong sang các lưu vực sông khác, các lãnh đạo Campuchia còn nói về sử dụng
kênh đào cho mục đích thủy lợi. Mọi vấn đề này phải có tham vấn trong khu vực với
vai trò thúc đẩy, hỗ trợ, hợp tác và điều phối của Ủy hội sông Mekong quốc tế
(MRC).”
·
Siêu dự án kênh
Phù Nam Techo khiến Campuchia rời xa Việt Nam, ngả về Trung Quốc?
18 tháng 3 năm 2024
·
Kênh đào Phù Nam
Techo có thể cho tàu quân sự Trung Quốc tiến vào?
26 tháng 4 năm 2024
·
Cận cảnh kênh
đào Phù Nam Techo trước ngày động thổ 5/8
24 tháng 7 năm 2024
Khắc
khoải chờ quốc tịch
Ông
Nguyễn Văn Thoại sống trong căn nhà tạm bợ này trong hàng chục năm qua, mùa mưa
lũ ông và gia đình phải tạm lánh ở chỗ cao hơn
Báo
Tuổi Trẻ ngày 13/7 dẫn lời Đại sứ Việt Nam tại Campuchia Nguyễn Huy Tăng cho biết
cộng đồng người gốc Việt ở Campuchia "hiện có khoảng hơn 103.000 người, là
cộng đồng có lịch sử hình thành lâu đời". Tuy nhiên, cũng theo lời vị đại
sứ, đây là cộng đồng người Việt ở nước ngoài gặp nhiều khó khăn nhất vì nhiều
lý do khách quan lẫn chủ quan.
Một
số nguồn thống kê khác cho biết cộng đồng người Việt ở Campuchia lên tới hơn
180.000 người (có nguồn ước tính lên tới gần 1 triệu người), trong đó một bộ phận
không nhỏ sống trong cảnh tạm bợ, nghèo túng, không quốc tịch, không được hưởng
các quyền lợi của công dân. Nói cách khác, họ sống bên rìa xã hội.
Họ
từng là mục tiêu trong các cuộc truy bức của chính quyền, cũng như hứng chịu
tâm lý bài ngoại của những người theo chủ nghĩa dân tộc.
Ngoài
mối lo không biết sẽ đi đâu về đâu nếu bị di dời vì kênh đào Phù Nam Techo, ông
Nguyễn Văn Thoại còn khắc khoải chờ đợi quốc tịch Campuchia.
Lý
do ông cho biết là chi phí nhập tịch cao và quy trình khó khăn hơn trước.
“Tôi
cũng mong muốn nhập quốc tịch Campuchia lắm. Nhập quốc tịch thì tốn tiền nhiều
lắm. Còn giờ phải gia hạn thì hai năm đóng vô 250.000 riel (khoảng từ 1 triệu –
1,5 triệu đồng), không đóng thì bị phạt.”
Chị
Nguyễn Thị Tràng cũng cho biết mong muốn sớm được cấp quốc tịch.
Theo
truyền thông Việt Nam, Chủ tịch nước Tô Lâm trong chuyến thăm cấp nhà nước tới
Vương quốc Campuchia từ ngày 12 đến 13/7 đã "nhấn mạnh Đảng và Nhà nước
luôn quan tâm tới cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là cộng đồng
người gốc Việt tại Campuchia còn nhiều khó khăn trong đời sống".
Hàng
chục hộ dân người Việt Nam tại khu vực Cầu Sắt, huyện Angkor Borei sống trong
những căn nhà tạm bợ và khắc khoải chờ quốc tịch Campuchia
Trước
câu hỏi của BBC về sự hỗ trợ từ chính quyền Campuchia hoặc Việt Nam, ông Thoại
cho biết:
“Người
dân Việt kiều sống ở đây không được hưởng chính sách gì hết, không được chính
phủ Việt Nam hỗ trợ gì hết trơn, Campuchia cũng không có chính sách gì hết. Bên
Việt Nam thì lâu lâu cho quà chút đỉnh vậy đó, Đại sứ quán Việt Nam tại
Campuchia cũng không hỗ trợ gì ngoài số tiền 250.000 riel giúp gia hạn thời
gian cư trú."
Ngồi
trong căn nhà tạm bợ, ông nói bản thân rất vui mừng khi có nhà báo đến gặp gỡ
và hy vọng những trăn trở của ông cùng bà con sẽ được chính quyền Việt Nam và
Campuchia xem xét đến.
"Gặp
cô tôi cũng mừng chứ hồi đó giờ không có phóng viên nhà nước nào đến đây
đâu."
"Suốt
30, 40 năm tôi sống đây thì không có quan chức nhà nước nào đến để hỏi tôi sống
ở đây cách thức sao, bị chèn ép sao… Không ai hỏi gì hết!"
Khi
chúng tôi hỏi liệu ông có muốn trở về Việt Nam hay không, ông Nguyễn Văn Thoại
cho biết giờ quay về quê hương, cuộc sống có khi còn khó khăn hơn.
“Về
miền Nam [Việt Nam] thì cũng không ai cấm cản nhưng về thì không ruộng, không đất,
khó sống lắm. Sống ở đây qua ngày rồi, sống tới đâu thì tính tới đó thôi, biết
sao giờ.”
Khi
chúng tôi lên thuyền để về lại bên kia sông, một số người dân Việt Nam trong
làng tiếp tục nhắn gửi.
"Chúng
tôi khổ quá rồi."
-----------------------------------------
Tin
liên quan
·
Động thổ kênh đào
Phù Nam Techo: Dân ủng hộ Hun Sen nhưng lo mất nhà cửa
3
tháng 8 năm 2024
·
Ngăn lũ tràn sang
Việt Nam, kênh đào Phù Nam Techo khiến miền Tây mất dần mùa nước nổi?
30
tháng 5 năm 2024
·
Mỹ ve vãn,
Campuchia tuyên bố không muốn bị lôi kéo
5
tháng 6 năm 2024
·
Cựu Thủ tướng
Campuchia Hun Sen yêu cầu điều tra những người mạt sát ông bằng tiếng Việt trên
TikTok
21
tháng 5 năm 2024
·
Ông Hun Sen kịch liệt
bác bỏ khả năng kênh đào Phù Nam Techo và Ream phục vụ hải quân Trung Quốc
10
tháng 4 năm 2024
·
Kênh đào Phù Nam
Techo: Campuchia khởi công ngày 5/8, Việt Nam lép vế trên mặt trận truyền thông
6
tháng 6 năm 2024
No comments:
Post a Comment