Hôm nay, 21.6, phải kể tiếp ký ức về nhà báo
Huy Đức, người đang đón lễ trọng trong nhà giam, người có mấy chục năm là “nhà
báo cách mạng”.
Năm
1996 ấy, tôi mới chỉ tuổi nghề mấy tháng, còn Huy Đức đã được tính bằng những
năm nổi tiếng, lừng danh trong làng báo. Vậy nhưng chả hiểu sao, đang là quân
tiên phong của Tuổi Trẻ, y lại nhảy sang Thanh Niên. Tôi cũng chả có dịp tò mò
hỏi, bởi một phần mình… sợ, kính nhi viễn chi, phần khác y thoắt chỗ này thoắt
chỗ khác, mà tinh làm việc với các sếp Khế, Tịnh, Nhượng, Chênh, mình tuổi gì
mà dám ngó nghía.
Huy
Đức đầu quân về Thanh Niên được một thời gian chưa bao lâu, chẳng hiểu có sự rủ
rê gì không, tôi bắt đầu được diện kiến những tên tuổi khá nổi tiếng trong làng
báo lúc bấy giờ, ban đầu là Dương Minh Long, rồi Yên Ba, vài năm sau còn có cả
Tuấn Khanh, Trần Việt Đức. Họ còn khá trẻ, nhưng sớm được xếp vào hạng lão
làng, về chuyên môn như ngôi sao sáng, “vua biết mặt, chúa biết tên”, ít ai bì
kịp.
Tổ
ảnh khi ấy do Ngọc Hải vốn ở công an chuyển qua làm tổ trưởng. Chụp ảnh cũng
thường thôi nhưng nói tục “thì treo giải nhất chi nhường cho ai”, lái xe cũng
khiếp, ai trót một lần ngồi trên xe do y cầm lái thì tởn cạch đến già. Nơi làm
việc của tổ ảnh là cái gác xép ngang khoảng mét rưỡi, sâu vài mét, cạnh phòng kỹ
thuật của Đoàn Mẫn, phòng kỹ thuật kế vách ban Thanh Niên cuối tuần của cặp Trịnh
Đình Sĩ - Phạm Chu Sa. Tất cả ở trên gác của nửa căn biệt thự cũ tại 218 Cống
Quỳnh quận 1, lúc nào cũng như chợ vỡ. Cơ ngơi tổ ảnh, nghe kể thời chủ cũ vốn
là chỗ chứa chổi cùn rế rách, ngồi ở đó vài phút là phải vọt ra ngoài kẻo chết
ngạt.
Hôm
ấy tôi sau khi sửa mo rát cho mấy bài của bác Sĩ, bác Sa xong, rảnh, lê la sang
tổ ảnh, để nghe Ngọc Hải nói tục. Đó cũng là thú vui, nhất là khi đang thiếu
trò chơi. Thấy trong căn xép một anh trắng trẻo thư sinh, giọng bắc-Hà Nội đang
nói gì với Hải, với Bình (lính của Hải), một điều đồng chí Hải, hai điều đồng
chí Bình, tôi lạ lắm. Lâu mới lại được nghe từ đồng chí, gọi nhau bằng đồng
chí. Chợt nhớ người ta từng kể với nhau, khi họp hành gọi nhau bằng anh chị em,
thậm chí mày tao, thì không sao, nhưng đã lôi đồng chí ra thì thế nào cũng có
án mạng. Hải nói với anh thư sinh kia, đồng chí, đồng chí đé.o gì, cứ thế mà
làm thôi.
Thấy
tôi, y bảo, giới thiệu với ông, đây là lính mới, Dương Minh Long. Tôi giật
mình, không ngờ gặp vĩ nhân dễ thế. Hồi còn dạy học, tôi đã nghe tên tuổi Long,
tay chụp ảnh cự phách, từng lăn lộn bên Liên Xô suốt bao năm trời, nổi như cồn,
gái theo hàng đàn. Giờ không chỉ nhìn thấy mà còn được bắt tay y. Long chìa tay
ra rồi bảo “chào đồng chí Thông”, tôi suýt ngã ngửa. Hồi đầu năm nay (2024),
tôi mò tới nhà bác Nguyễn Duy, tại bác bảo lúc nào rảnh tới uống chè. Bác Duy
thường có chè ngon do bạn xứ Thanh của bác là cựu thứ trưởng Lê Tiến Thọ gửi
cho. Tới nơi, thấy hai cụ Duy - Long (đầu tóc râu ria bạc trắng) đang bàn chuyện
chi say sưa, giống như hội kín thời chống Pháp. Long cười bắt tay tôi, chào đồng
chí Thông, sau còn chụp cho ba anh em mấy kiểu ảnh. Tôi bảo, sống trên đời, được
Dương Minh Long, Nguyễn Đình Toán, Trần Việt Đức chụp ảnh cho, dẫu chết cũng nhắm
mắt vui vẻ như cày xong thửa ruộng.
Cùng
thời gian 1996 ấy, Yên Ba cũng về. Tờ báo nào có y tòng sự quả là điều may mắn,
cũng xêm xêm như có Huy Đức vậy. Trước đó, tôi chỉ nghe danh con người có cái
tên hơi Tàu này, nhưng biết đó là người tài. Giỏi ngoại ngữ, viết về đủ mảng,
nhất là mảng phóng sự, bóng đá và văn học cổ. Văn chương câu cú ngữ pháp cực kỳ
chuẩn mực. Báo Thanh Niên mà có Yên Ba khác gì Lưu Bị vời được Khổng Minh mà
không cần phải “tam cố thảo lư”. Tôi còn nghe y là chuyên gia về sách cổ, nhất
là bộ “Tam quốc diễn nghĩa” (La Quán Trung) do cụ Phan Kế Bính (tác giả của cuốn
“Việt Nam phong tục” dịch), cụ Bùi Kỷ hiệu đính, từng được Nhà xuất bản Phổ
thông ở miền Bắc in năm 1959. Nghe kể Yên Ba yêu sách còn hơn cả yêu vợ, mà y mấy
vợ thì tôi không rõ.
Hồi
trước, hiếm nhà nào có bộ truyện 13 tập này, tôi thời đi học cũng chỉ đọc ké.
Mãi tới năm 2009, Yên Ba liên kết với Nhà xuất bản Văn học tổ chức in lại bộ
Tam quốc Phan Kế Bính 13 tập, tất cả chữ nghĩa, màu sắc, tranh vẽ, dấu chấm dấu
phẩy y xì, không khác một chi tiết nào, quả thật rất đáng nể về thú mê sách.
Tôi lập tức ra ngay nhà sách gần cơ quan tậu về 2 bộ, một cho mình, một biếu
bác Đặng Thanh Tịnh, người mê sách. Một hôm, lão Nguyễn Một gửi cho tôi cuốn tiểu
thuyết mới của y (Một) “Giờ thứ 6 và giờ thứ 9”, lật coi người biên tập (do bệnh
nghề nghiệp), thấy đề Nguyễn Văn Yên (Yên Ba), quá khiếp. Ai dám bảo “Yên Ba
giang thượng sử nhân sầu”, nhầm to. Người ấy chả làm ai buồn. Người tài quanh
ta lắm thế. Có ai đó trong cuộc gặp “mừng sinh nhật Yên Ba” ở Sài Gòn còn nói
nhỏ nhưng đủ cho mọi người nghe thấy, nó còn đóng quan 5 trong quân đội, ở báo
Quân đội nhân dân chứ đùa (cuộc gặp này tôi sẽ biên sau)
Huy
Đức, Dương Minh Long, Yên Ba trổ tài ở Thanh Niên, người được vài tháng, kẻ
ráng hơn năm, rồi lần lượt rút, lặng lẽ ra đi. Sau này cả Tuấn Khanh, Trần Việt
Đức cũng thế. Có lẽ đất chưa đủ lành cho chim đậu, trời chưa đủ cao rộng cho đại
bàng tung cánh. Mấy hôm trước, sau khi Huy Đức bị bắt, anh Nguyễn Công Thành, một
tay ảnh sừng sỏ, thâm niên cao nhất ở báo Tuổi Trẻ cho tới giờ, bảo tôi là Huy
Đức đã nhận ra rằng về Thanh Niên không được tự do tác nghiệp như từng hy vọng.
(còn tiếp)
Nguyễn
Thông
.
.
Nguyễn
Thông cùng
với Nguyễn
Thông Cào.
Huy
Đức (kỳ 3)
Với
ai chả biết, chứ riêng tôi, sự khoe mình là bạn của Huy Đức, có chơi với y, thì
đó là trò lố, cú mượn lông công, dựa hơi mượn tiếng, chả hay ho. Mình chẳng là
chi so với Huy Đức, dù thỉnh thoảng gặp nhau. Bạn danh tiếng của Huy Đức có
hàng trăm hàng nghìn khắp trong nam ngoài bắc, mình là cái thá gì mà định chen
vào chốn ấy.
Tôi
vào đời bằng nghề dạy học. Dạy mãi đến… phát chán. Thực ra thập niên 80 có người
này người kia rủ đi làm báo (báo Tuổi Trẻ, báo T…
Xem
thêm
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02q8gKG44fPyXQcayzaTsSjqc12UuMSCMgjMi5BNYsQ86TMMAH1RQexjpn9xeXn931l&id=100024722048900
.
Nguyễn
Thông cùng
với Nguyễn
Thông Cào.
Huy
Đức (kỳ 2)
Điều
may mắn, tôi viết và đăng bài “Huy Đức” kỳ 1 lên khi tin tức về anh ấy rất mù mờ,
hư hư thực thực, nửa tin nửa ngờ sau cái tút ngắn gọn của siêu tin Lê Nguyễn
Hương Trà. Trà đồng nghiệp nhưng tôi không dám so mình với cổ, nhất là tài kiếm
tin. Ngang ngửa với Trà, trong các nhà báo thực sự có nhẽ chỉ Huy Đức. Lạ, cứ mỗi
lần đọc tút của Trà, tôi lại liên tưởng tới cô bé Hương Trà 11 - 12 tuổi, hát
bài “Chú ếch con” với dàn giao hưởng thiếu nhi Ý hồi thập ni…
Xem
thêm
.
.
Nguyễn
Thông cùng
với Nguyễn
Thông Cào.
Huy
Đức
Thoạt
kỳ thủy, phải nói ngay, tôi viết bài này theo suy nghĩ, cảm nhận của tôi về một
người đã quen/chơi mấy chục năm. Sự không đồng điệu với người khác chắc chắn
có, thậm chí nhiều. Chả hạn tôi cũng quen một anh đồng nghiệp tòng sự bên đài
VOV (báo nói), cũng từng không ít lần trò chuyện, y bảo sao lúc nào nói tới San
vẩu chỉ thấy ông khen, nó có gì mà khen. Tôi không cãi, bách nhân bách tính,
cãi làm gì.
Huy
Đức, tức Trương Huy San (tên cúng cơm, hồi xưa tên thật củ…
Xem
thêm
No comments:
Post a Comment