Khi
Giáo hội Công giáo La Mã chống án tử hình
Văn Tâm - Luật
Khoa
August 14 2023 12:06 PM
https://www.luatkhoa.com/2023/08/khi-giao-hoi-cong-giao-la-ma-chong-an-tu-hinh/
Phẩm giá của con người không mất đi ngay cả sau khi
họ đã phạm những tội ác rất trầm trọng.”
https://www.luatkhoa.com/content/images/size/w2000/format/webp/2023/08/Giao-hoang-Antuhinh.jpg
Các giáo hoàng Francis, Benedict XVI, và John Paul
II (nguồn ảnh: italymagazine.com). Ảnh nền: Tử tù Nguyễn Văn Chưởng. Đồ họa: Luật
Khoa.
*
Vào ngày 11/6/2001, Timothy McVeigh ăn bữa cuối cùng của mình là bốn viên
kem bạc hà sô-cô-la trước khi bị đưa lên bàn tiêm thuốc độc. [1]
Timothy McVeigh là một cựu quân nhân, cũng là một kẻ khủng bố người Mỹ.
Anh bị kết
tội đánh bom vào một tòa nhà ở thành phố Oklahoma (Mỹ), giết chết 168 người,
trong đó có nhiều trẻ em, vào tháng 4/1995. [2]
Tội ác của McVeigh là quá rõ ràng, không ai thương tiếc cho anh, ngoại trừ
một người: Giáo hoàng Công giáo La Mã John Paul II. Hai tháng trước khi bị xử tử,
giáo hoàng đã thỉnh cầu Tổng thống Mỹ George W. Bush ân giảm án tử hình cho
anh.
Dù vị giáo hoàng không thành công trong trường hợp của Timothy McVeigh
nhưng tiếng nói của ông đã cứu được mạng sống của một số tử tù khác, trong đó
có Darrell Mease - người phạm tội giết chết ba người, trong đó có vợ và cháu nội
bị khuyết tật của mình tại bang Arizona (Mỹ). [3]
Kể từ thời của Giáo hoàng John Paul II, Giáo hội Công giáo đã dần thay đổi
quan điểm về án tử hình. Vì sao Giáo hội Công giáo La Mã từng công nhận hình phạt
này trong 2.000 năm lịch sử lại thay đổi quan điểm?
Kinh
Thánh nói gì về án tử hình?
Theo Kinh Thánh, kẻ lấy đi mạng sống của người khác thì phải đền bằng mạng
của chính y: “Sáng Thế Ký 9:6: Hễ kẻ nào làm đổ máu người, thì sẽ bị người khác
làm đổ máu lại…”.
Sau Thế chiến thứ Hai, Giáo hội Công giáo La Mã vẫn giữ quan điểm cổ điển
về án tử hình.
Đến năm 1992, phiên bản đầu tiên của Sách Giáo lý vẫn công nhận hình phạt
tử hình. Theo đó, nhà thờ thừa nhận quyền và nghĩa vụ hợp pháp của nhà nước
trong việc trừng phạt tội phạm bằng những hình phạt tương xứng với tội ác đã
gây ra, bao gồm việc áp dụng án tử hình. Đến thời của Giáo hoàng John Paul II,
quan điểm này bắt đầu xê dịch. [4]
Hình
phạt không đổ máu vẫn có thể bảo vệ người dân
Năm 1995, quan điểm về án tử hình của Giáo hội bắt đầu chuyển hướng. Giáo
hoàng John Paul II dù không trực tiếp bài trừ án tử hình nhưng ông cho rằng chỉ
nên áp dụng trong những trường hợp tuyệt đối cần thiết. Ông nhấn mạnh rằng những
hình phạt không đổ máu nên luôn luôn được cân nhắc trước tiên, nếu có thể bảo vệ
người dân khỏi các tội ác. [5]
Quan điểm vừa nêu đã được đưa vào Sách Giáo lý dưới thời Giáo hoàng John
Paul II. Nhất quán với quan điểm này, Giáo hoàng John Paul II nổi tiếng can thiệp
vào các cuộc hành hình tử tù.
Người kế vị ông, Giáo hoàng Benedict XVI cũng đã kêu
gọi các nước trên thế giới loại bỏ án tử hình. [6] Đến thời Giáo hoàng
Francis, các lập luận về chống án tử hình của Giáo hội trở nên rõ ràng và mạnh
mẽ hơn.
Án
tử hình không mang lại công lý cho nạn nhân
Năm 2015, trong một
bức thư gửi Ủy ban Quốc tế Chống Án tử hình, Giáo hoàng Francis đã gọi án tử
hình là hình phạt tàn nhẫn, vô nhân đạo, hạ thấp phẩm giá của con người. [7]
Theo ông, án tử hình là một hình thức tra tấn khủng khiếp khi tử tù phải
chịu hình phạt này trong suốt nhiều năm trời, cũng như sự thống khổ của tử tù
trước giờ thi hành án.
Ông nói rằng án tử hình không mang lại công lý cho nạn nhân mà làm dấy
lên lòng thù hận.
Vào cuối thế kỷ 12, Giáo hoàng Innocent III từng tuyên bố rằng việc thực
thi công lý không bao giờ nên được thúc đẩy bởi sự giận dữ hoặc thù hận. [8]
Giáo hoàng Francis coi án tử hình là một sự thất bại của một nhà nước
pháp quyền khi chính quyền phải nhân danh công lý để xử tử một người, và rằng
không bao giờ đạt được công lý bằng cách tước đi mạng sống của một con người.
Công
lý là tương đối
Giáo hoàng Francis cho rằng trong bối cảnh của án tử hình, nguồn cơn của
bất công là việc người ta không nhận ra rằng công lý chỉ là tương đối, và con
người có thể phạm sai lầm, tòa án cũng có thể phạm sai lầm. [9]
Ông cũng nói rằng án tử hình là thực hành phổ biến của những nhà nước độc
tài, những nhóm cuồng tín muốn loại bỏ vĩnh viễn những người bất đồng chính kiến,
các nhóm thiểu số, những ai được coi là “nguy hiểm”, những người đe dọa đến quyền
lực và mục tiêu của họ.
Lập luận này là thực tế lịch sử trong và sau Thế chiến thứ Hai, khi Đức
Quốc Xã tàn sát có hệ thống người Do Thái ở châu Âu, hay chính quyền các nước cộng
sản đã xử tử tràn lan, oan uổng cho người dân - cũng dựa trên những thứ gọi là
“công lý”.
Ví dụ tại Việt Nam là thảm kịch tàn sát người dân trong Cải cách Ruộng đất
tại miền Bắc. Con số người bị hành hình đến nay vẫn còn
gây tranh cãi, từ vài nghìn cho đến vài trăm nghìn người, và có khả năng là
hầu hết những người này đã bị xử tử oan. [10]
Nhân
phẩm của con người không mất đi ngay cả khi phạm tội nghiêm trọng
Năm 2018, Giáo hoàng Francis đã sửa
đổi quan điểm về án tử hình trong Sách Giáo lý. Theo đó, cuốn sách đã cập
nhận quan điểm mới của Giáo hội về án tử hình, nêu rõ: “Chúng ta ngày càng ý thức
được rằng phẩm giá của con người không mất đi ngay cả sau khi họ đã phạm những
tội ác rất trầm trọng.” [11]
Giáo hoàng John Paul II cũng từng khẳng
định: “Ngay cả một tên sát nhân cũng không đánh mất phẩm giá cá nhân của
mình, và chính Thiên Chúa cam kết sẽ bảo đảm điều này.” [12]
Mặt khác, cuốn sách cũng nói rõ là ngày nay, những hệ thống cầm tù hữu hiệu
hơn đã phát triển, vừa đảm bảo sự an toàn cho người dân vừa không vĩnh viễn tước
đi hy vọng hoán cải tội ác của phạm nhân, cho nên việc tồn tại án tử hình là
không cần thiết.
Từ đây, Giáo hội khẳng định rằng “án tử hình là không thể chấp nhận vì án
phạt này là sự tấn công vào tính bất khả xâm phạm và phẩm giá của con người”.
Giáo hội sẽ quyết tâm vận động nhằm khuyến khích việc loại bỏ hình phạt này
trên thế giới.
Tranh
cãi về án tử hình: Nên bỏ hay nên giữ?
Hiện nay, 123 nước trên thế giới đã
bãi bỏ án tử hình, 46 nước đang tạm ngừng xử tử tù nhân trong hơn 10 năm
qua để tiến tới xóa bỏ hình phạt này. Chỉ có khoảng 17% các nước trên thế giới
đang áp dụng án tử hình, tương đương với 29 nước, trong đó có Việt Nam. [13]
Đài Loan là một nước dân chủ, rất tiến bộ tại châu Á, khi là nước đầu
tiên ở châu lục này hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới, nhưng vẫn thực thi án tử
hình. Kể từ khi Đảng Dân chủ Tiến bộ lên nắm quyền, có hai phạm nhân đã bị xử tử.
Năm 2010, Bộ trưởng Tư pháp Đài Loan bà Vương Thanh Phong phải từ
chức vì không chịu được áp lực từ phía các gia đình nạn nhân đòi thi hành
án với tử tù. Bà Phong cho biết bà sẵn sàng chết thay để tử tù có cơ hội hoán cải
tội ác. [14]
Vào thời gian điểm bà Phong từ chức, 3/4 dân số Đài Loan được cho là ủng
hộ án tử hình. [15] Năm 2019, một khảo sát cho biết 71% người dân Đài Loan
không phản đối bãi bỏ án tử hình nếu được thay thế bằng án tù chung thân không
ân xá. [16]
Tuy nhiên, Giáo hoàng Francis lại cho
rằng án tù chung thân không ân xá cũng là một bản án tử hình nhưng “bị giấu
kín”, tử tù tuy giữ được mạng sống nhưng sẽ sống trong sự tuyệt vọng. Hệ thống
tư pháp có thể cầm tù phạm nhân nhưng không được lấy đi hy vọng của họ về tương
lai. [17]
Nhiều người chống án tử hình hiện nay thường bị xem là đạo đức giả, dung
túng cho bản chất tàn độc không thể cứu chữa của tội phạm, hoặc vô cảm trước sự
đau khổ của gia đình nạn nhân. Các vị giáo hoàng Công giáo La Mã, rất rõ ràng,
không đồng ý với quan điểm này.
------------------
Chú
thích
1. PerthNow. (2017, November 13). Last meals of prisoners on death row. PerthNow.
https://www.perthnow.com.au/news/last-meals-of-prisoners-on-death-row-ng-1763def7bcfba8f9d73e64540f5a600d
2. Newton, C. (2006, January 7). Pope Urges Clemency for McVeigh. ABC
News. https://abcnews.go.com/US/story?id=93433&page=1
3. Belluck, P. (1999, January 31). Clemency for killer surprises many who
followed case. The New York Times. https://www.nytimes.com/1999/01/31/us/clemency-for-killer-surprises-many-who-followed-case.html
4. Pope revises catechism to say death penalty is ‘inadmissible.’
(n.d.). https://www.archstl.org/pope-revises-catechism-to-say-death-penalty-is-inadmissible-2755
5. Wormald, B. (2020, May 30). Faith Traditions and the Death Penalty
| Pew Research Center. Pew Research Center’s Religion & Public Life
Project. https://www.pewresearch.org/religion/2002/01/25/faith-traditions-and-the-death-penalty/
6. CNA/EWTN NEWS. (2020, December 29). Pope Benedict: End the death
penalty. NCR. https://www.ncregister.com/news/pope-benedict-end-the-death-penalty
7. Letter of the Holy Father to the President of the International
Commission against the Death Penalty (20 March 2015) | Francis. (2015,
March 20). https://www.vatican.va/content/francesco/en/letters/2015/documents/papa-francesco_20150320_lettera-pena-morte.html
8. Xem [5].
9. Xem [7].
10. Trường Chính trị Yên Bái. (n.d.). Họ đã xuyên tạc số
người bị xử lý trong cải cách ruộng đất như thế nào ?.
11. TGP SÀI GÒN::Việc đổi mới số 2267 trong sách Giáo lý Giáo hội Công
giáo về án tử hình. (n.d.). TGP Sài Gòn. https://tgpsaigon.net/bai-viet/viec-doi-moi-so-2267-trong-sach-giao-ly-giao-hoi-cong-giao-ve-an-tu-hinh-45636
12. Xem [4].
13. 台北時報. (2023, July 13). Death
penalty in Taiwan must die. Taipei Times. https://www.taipeitimes.com/News/editorials/archives/2023/07/14/2003803151
14. BBC News - Taiwan justice minister resigns over death penalty.
(n.d.). BBC. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/8563838.stm
15. Xem [14].
16. Xem [13].
17. Xem [7].
------------------------
LIÊN QUAN
Tử
tù Nguyễn Văn Chưởng sắp bị thi hành án
Ngày 4/8/2023, gia đình tử tù Nguyễn Văn Chưởng nhận được thông báo từ
Tòa án Nhân dân TP. Hải Phòng về việc….
Luật
Khoa tạp chí | Trần Hà Linh
Em
trai tử tù Nguyễn Văn Chưởng: Anh tôi đang ở Hải Dương khi án mạng xảy ra ở Hải
Phòng
Khi Nguyễn
Văn Chưởng bị bắt vào ngày 3/8/2007, không một người thân nào nghĩ rằng anh vô
tội. Mọi người đều nghĩ rằng khi công an đã bắt là đúng người, đúng tội. Ba
ngày sau, một cuộc điện thoại đã làm thay đổi tất cả. Một ….
Luật
Khoa tạp chí | Trần Phương
.
TED
Talks: “Án tử hình – Chúng ta lấy quyền gì để tước đoạt mạng sống người khác?”
“Án tử hình ở Mỹ luôn có dấu hiệu oan sai. Cứ mỗi 9 người nhận án tử thì
có một người được giải oan và phóng thích.
Luật
Khoa tạp chí | Trương Tự Minh
No comments:
Post a Comment