Phần
Lan và Thụy Điển quyết định
20/04/2022
https://gdb.voanews.com/03a90000-0aff-0242-7924-08da1ed64ac5_w650_r1_s.jpg
Thủ
Tướng Phần Lan (phải) và người đồng nhiệm Thụy Điển trong lần gặp gỡ báo chí tại
Helsinki, Phần Lan, 5 tháng Ba, 2022.
Khi ông
Putin chính thức yêu cầu NATO phải ngưng thâu nhận các hội viên mới, các nước
Âu Mỹ đã trả lời bằng quan niệm chủ quyền quốc gia: Không nước nào có thể ép buộc
các nước khác gia nhập hay không gia nhập bất cứ liên minh nào.
Hai nước
Phần Lan và Thụy Điển có thể trở thành hội viên Minh ước Bắc Đại Tây Dương
(NATO) trong mấy tháng tới. Chủ trương ngoại giao của ông Vladimir Putin thất bại.
Đây cũng là một bài học cho ông Tập Cận Bình.
Vladimir Putin và Tập Cận Bình quan niệm rằng nước
lớn có quyền ra lệnh cho các nước nhỏ.
Đó là lối suy nghĩ của các vị hoàng đế ngày xưa, kể cả các “Sa hoàng” cầm đầu đế
quốc Nga hay các vị “thiên tử” thay trời “bình thiên hạ.”
Trước khi
đánh Ukraine, Putin nêu một lý do là khối NATO đã bành trướng về phía Đông, đe
dọa an ninh Nga. Trung Cộng không kết án Nga xâm lăng Ukraine vì cũng đồng ý,
thông cảm với mối lo lắng này. Nếu có ngày một nước láng giềng của Trung Quốc
như Việt Nam, Lào, Miến Điện hay Kyrgyzstan muốn liên minh với một khối an ninh
khác, Trung Cộng có thể nói mình bị đe dọa để ra tay trước.
Thế giới
phải lo có ngày các nước nhỏ bị một cường quốc nêu cùng một lý do đó để xâm
lăng, như số phận Ukraine. Họ đã công khai bác bỏ chủ trương cường quyền đó. Một
tuần sau khi ông Putin đánh Ukraine, Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc nhắc lại chủ
trương phải tôn trọng chủ quyền các quốc gia, 141 nước đã bỏ phiếu yêu cầu Nga
rút quân. Chỉ có 5 phiếu chống và 35 nước không tỏ ý kiến.
Đại sứ
Martin Kimani nước Kenya đã ví cuộc xâm lăng của ông Putin như một nước thực
dân trở lại đánh thuộc địa cũ. Ông Kimani rút kinh nghiệm châu Phi, nơi nhiều sắc
dân sống rải rác trong các quốc gia mới thành lập, biên giới dễ gây tranh tụng.
Ông nhấn mạnh quy tắc chống các nước lớn bành trướng bằng vũ lực, ép nước khác
phải theo mình.
Nhưng các
nước đồng ý phong tỏa kinh tế Nga vì xâm lăng Ukraine chỉ chiếm một phần ba dân
số thế giới; phần lớn là các nước Âu Mỹ. Một phần ba thuộc những nước ủng hộ
Nga, trong đó có Trung Quốc. Một phần ba còn lại sống trong các nước không bày
tỏ thái độ, đặc biệt là Ấn Độ, các nước Saudi Arabia và United Arab Emirates vốn
là đồng minh của Mỹ.
Những nước
nhỏ ủng hộ Nga hoặc giữ thái độ trung lập không biết rằng chính họ có thể đến
ngày bị xâm lăng với những lý do dựng đứng như ông Putin đã nêu ra. Cộng sản Việt Nam, Lào, quân
phiệt Miến Điện ủng hộ Nga đánh Ukraine thì đến lúc bị Trung Cộng đánh sẽ chờ
được nước nào cứu giúp?
Ông Putin nói
rằng chính phủ Ukraine theo chủ nghĩa Quốc Xã (Nazi) và đàn áp người nói tiếng
Nga. Tổng thống Volodymyr Zelensky nói tiếng Nga từ lúc ra đời; ông gốc Do
Thái, một sắc dân đã bị Đức Quốc Xã giết sáu triệu người! Nước Ukraine có hàng
trăm sắc tộc thiểu số, dân Nga đông nhất. Khi bị tấn công nhiều người gốc Nga
đã chống cự hoặc bỏ chạy về phía quân đội Ukraine. Các nước khác ở Âu châu cũng
rất nhiều dân gốc Nga; không những trong các nước thuộc Liên bang Xô Viết cũ mà
ngay nước Đức cũng có ba bốn triệu người nói tiếng Nga. Rất nhiều nước sẽ bị đe
dọa nếu ông Vladimir Putin tiếp tục tham vọng.
Tham vọng
của ông Putin không chỉ giới hạn trong việc đánh chiếm lãnh thổ một nước láng
giềng. Đánh Ukraine chỉ là một bước đầu; nếu thắng thế, ông sẽ có cơ hội xếp đặt
một “trật tự” mới ở Âu châu; dùng áp lực buộc các nước nhỏ chung quanh ký hay
không được ký các hiệp ước an ninh, thương mại, ngoại giao.
Đó cũng là
ước muốn của ông Tập Cận Bình. Ngoại trưởng Trung Cộng đã từng nói thẳng rằng
các nước nhỏ phải biết phận mình, không thể đứng ngang hàng nước lớn. Tất cả
các lãnh tụ độc tài đều muốn một “trật tự thế giới” kiểu như vậy.
Trong thế
giới văn minh, loài người sống với luật lệ. Một trật tự thế giới dựa trên pháp
luật, các quốc gia lớn nhỏ đều phải được tôn trọng, như vậy mới hy vọng có hòa
bình. Các quốc gia tự do dân chủ vẫn có tranh chấp nhưng thường không gây chiến
với nhau bao giờ. Những lãnh tụ hiếu chiến chắc sẽ không được cử tri tín nhiệm
lần thứ hai.
Ông Putin
gieo gió nên gặt bão. Dân Ukraine đoàn kết chiến đấu, không phải vì ông tổng thống
kêu gọi mà vì trong lịch sử các bộ lạc Cossacks là một thành phần quan trọng lập
nên dân tộc này. Tên Cossack gốc từ tiếng Thổ Nhĩ Kỳ “kazak” có nghĩa là
“dân tự do,” gồm các nhóm dân Tartar từ châu Á qua tụ tập trong vùng sông
Dnieper từ thế kỷ 15. Họ đã được các Nga hoàng công nhận quyền tự trị.
Nhưng thất
bại lớn nhất của ông Putin là chỉ hai tháng sau khi đánh Ukraine, các nước
trong NATO đoàn kết với nhau hơn và sắp mở rộng thêm khi Phần Lan và Thụy Điển
xin gia nhập. Cả hai nước này đều bảo vệ vai trò trung lập trong cả thế kỷ trước.
Trong ba nước Bắc Âu chỉ có Na Uy ký kết vào NATO.
Tháng
Giêng năm 2022, Thủ tướng Phần Lan Sanna
Marin còn nói rằng tham gia khối NATO là một chuyện xa vời, khó xảy ra.
Ngày 13 tháng 4, Bà Marin gặp Thủ tướng
Thụy Điển Magdalena Andersson; rồi tuyên bố đang xin khối NATO thu nhận. Bà
Andersson cũng nói sẽ quyết định sớm.
Các chính
phủ Phần Lan và Thụy Điển hành động theo ý muốn của cử tri. Năm 2019 hơn một nửa
trong 5.5 triệu dân Phần Lan chống việc gia nhập NATO. Ngày 28 tháng Hai năm
nay, bốn ngày sau khi Putin đánh Ukraine, tâm lý đã đảo ngược, theo báo Economist.
Ngày 30 tháng Ba, 61% muốn vào, chỉ còn 16% chống, 23% không có ý kiến.
NATO là
liên minh quân sự ra đời trong Chiến Tranh Lạnh gồm Mỹ và các nước Tây Âu nhằm
đối phó với Liên Xô. Trong hơn nửa thế kỷ, NATO và Nga chỉ chung một đường biên
giới dài 196 cây số, nơi Nga giáp với Na Uy. Sau khi Liên Xô và các chế độ cộng
sản ở Đông Âu sụp đổ, nhiều nước Đông Âu đã xin vào NATO. Năm 1999, thêm Ba
Lan, ranh giới giữa NATO và Nga dài thêm 428 cây số, giữa Ba Lan và vùng
Kalinigrad. Năm 2004, ba nước Estonia, Latvia và Lithuania miền Baltic mới tách
khỏi Liên Xô cũng xin vào NATO, đường ranh dài thêm 1,233 km. Nếu thêm Phần Lan
biên giới giữa NATO và Nga sẽ dài gấp đôi, thêm 1,340 km nữa.
Khi ông
Putin chính thức yêu cầu NATO phải ngưng thâu nhận các hội viên mới, các nước
Âu Mỹ đã trả lời bằng quan niệm chủ quyền quốc gia: Không nước nào có thể ép buộc
các nước khác gia nhập hay không gia nhập bất cứ liên minh nào.
Sau năm
1990, khi các chế độ cộng sản sụp đổ, Ba Lan, Romania, Hungary, Bulgaria ở Đông
Âu lần lượt xin vào NATO. Các nước thuộc Liên Xô cũ như Moldova, Lithuania,
Latvia và Estonia cũng lần lượt gia nhập.
Bây giờ,
ông Putin đánh Ukraine vì muốn chặn không cho NATO mở rộng, nhưng kết quả ngược
lại. Đây sẽ là một bài học cho Tập Cận Bình. Dân Ukraine chịu gian khổ, đã hy
sinh giúp cả thế giới ý thức về tai họa nước lớn bắt nạt nước nhỏ. Các quốc gia nằm cạnh Trung Quốc cần phải ủng hộ dân Ukraine, vì
không biết bao giờ sẽ đến lượt mình!
No comments:
Post a Comment