Những Evergrande và tương lai nào của Tập Cận Bình
5/04/22
https://thongluan-rdp.org/quan-di-m/item/24580-nh-ng-evergrande-va-tuong-lai-na-o-cu-a-trung-qu-c
Với khối nợ 300 tỷ USD, Evergrande không có khả
năng trả và Bắc Kinh ra lệnh cho Evergrande trả những khoản đáo hạn, ít nhất là
phải trả tiền lãi. Không khác gì ra lệnh cho một bệnh nhân cần được giải
phẫu phải khỏe mạnh ngay tức khắc.
Theo các nhà bình luận thì cuộc khủng hoảng
này là cuộc khủng hoảng trong nội bộ Trung Quốc. Những bình luận này cần phải
được nghi ngờ một cách thận trọng. Họ cho rằng tiền nợ của Evergrande tuy là
300 tỷ nhưng nhũng công ty của nước ngoài chỉ cho Evergrande vay 20 tỷ nên
không đáng lo và không đáng kể, do đó sự phá sản của Evergrande sẽ không ảnh hưởng
tới thế giới.
https://live.staticflickr.com/65535/51985029111_5035c9558b.jpg
Không ảnh chụp hôm
18/09/2021 cho thấy Khu Du lịch Văn hóa Evergrande ở thành phố Tô Châu, tỉnh
Giang Tô, Trung Quốc. Việc xây dựng dự án đã tạm dừng. (Ảnh Vivian Lin / AFP /
Getty)
Có thực Evergrande
chỉ nợ nước ngoài 20 tỷ đô la ?
Có một sự thực là Evergrande chỉ vay các ngân
hàng Trung Quốc, nhưng các ngân hàng của Trung Quốc khác với các ngân hàng của
nước ngoài. Các ngân hàng của Mỹ hay Pháp khi gởi tiền thì khoản tiền lãi ở mức
rất thấp, cao lắm là 5% (mức tối đa). Ở Đức, khi gửi tiền vào ngân hàng
không những có đồng lãi nào mà còn phải trả thêm phí điều hành.
Trong khi đó, khi gởi tiền vào các ngân hàng của Trung Quốc khoản tiền lãi
trung bình là 7%, và đây là bí quyết thành công của các ngân hàng để
thu hút số tiền nhàn rỗi từ các định chế tài chính quốc tế. Các quỹ
đầu tư có dư tiền ở nước ngoài đã gửi tiền vào các ngân hàng Trung Quốc với mức
vãng lai là 1%, nhưng nếu ký thác định kỳ thì lãi suất có thể lến tới từ 5
đến 7%, thậm chí 8%. Rõ ràng là có lời to, các ngân hàng quốc tế đều
công bố những mức lợi nhuận cao trong những năm vừa qua, những cổ
phần viên đã nhận được những cổ tức hậu hĩnh. Qua cách thức này,
các ngân hàng nước ngoài và các quỹ đầu tư quốc tế đua nhau gửi tiền vào các
ngân hàng Trung Quốc để thu lãi, và các ngân hàng Trung Quốc lấy số tiền
đó cho các định chế sản xuất, xây dựng Trung Quốc vay. Tuy rằng
Evergrande không vay trực tiếp từ nước ngoài nhưng những số tiền vay từ
các định chế tài chính Trung Quốc phần lớn đều là tiền vay của nước
ngoài.
Nếu nhìn vào con số tiền lãi đáo hạn mà
Evergrande phải thanh toán trước cuối tháng 9/2021 vừa qua, theo bản nợ
được công bố, thì tổng số tiền lãi phải trả là 120 triệu USD, trong
đó 36 triệu là nợ của các ngân hàng Trung Quốc và 84 triệu là nợ của nước
ngoài. Nợ nước ngoài gấp 2 lần nợ trong nước, nên sự cố sụp đổ của
Evergrande ảnh hưởng đến sinh hoạt tài chính của nước ngoài là điều tất
nhiên. Tuy nhiên sự cố này không gây tai hại nhiều với thế giới nhưng báo
hiệu một sự suy sụp dây chuyền trong toàn bộ sinh hoạt kinh tế Trung
Quốc nói chung.
Nền kinh tế Trung Quốc hoạt động được chủ yếu
là nhờ vào vay nợ trong nước và vay nợ nước ngoài. Nếu không vay được nợ nữa
thì Bắc Kinh sẽ làm gì, Trung Quốc sẽ ra sao ?
Để có vốn hoạt động, các công ty Trung
Quốc tạo vốn dưới hai hình thức : 1. phát hành và bán cổ phiếu ; 2. đi vay.
Có 2 hình thức vay, một là vay của các ngân hàng, hai là phát hành trái phiếu
lãi suất cao với hứa hẹn chết ráng chịu.
Thông thường các trái phiếu phát hành có mức
lãi suất từ 3 đến 5%, riêng Evergrande phát hành trái phiếu với lãi suất có
lúc lên tới 13,5%, sức nào chịu nổi ? Trường hợp Evergrande này cũng giống như
trường hợp Tăng Minh Phụng trước đây, lãi suất được đẩy tới 15% nên ai cũng ham
bỏ tiền cho vay. Năm 2003 Tăng Minh Phụng bị xử bắn, thế là... huề cả
làng. Công ty Evergrande cũng như nhiều công ty Trung Quốc khác, vay và phát
hành trái phiếu với lãi suất rất cao. Đầu năm ngoái, một công ty qui mô nhỏ hơn
Evergrande là HNA (Hainan Airlines) phá sản năm 2021 và hiện nay Bắc Kinh
đang sử dụng kịch bản đó cho Evergrande.
Hiện tại Evergrande có 1.300.000 căn hộ đang
xây, trong đó có một số đã bán và chưa bán. Evergrande còn một công ty Năng Lượng
Mới đã đầu tư vào đó 83 tỷ, ngoài ra còn khách sạn, các công tư sản xuất rượu
bia... và một đội bóng. Số công nhân chính thức của Evergrande là trên 200.000
người, nếu tính thêm những công ty sống nhờ Evergrande như cung cấp dịch vụ
thì con số công nhân lên tới khoảng 3 triệu người. Bây giờ Evergrande được yêu
cầu bán các công ty con với giá phá sản thì cùng lắm cũng chỉ được 20 tỷ. Theo
dự đoán, nếu Evergrande tuyên bố phá sản thì sẽ có 200 ngân hàng nhỏ ở
Trung Quốc phá sản theo. Và nếu lựa chọn sau cùng là gia tăng vận tốc phá
sản như mong muốn của Bắc Kinh hiện nay thì sẽ có rất nhiều công ty
đầu tư hạ tầng và bất động sản lớn khác của Trung Quốc cũng tuyên bố
phá sản theo hoàn cảnh với hệ quả là cả hệ thống ngân hàng lớn nhỏ
sẽ quỵt nợ và Trung Quốc sẽ co cụm lại để tự sinh tồn. Bắc Kinh hy vọng
rằng với dân số 1,4 tỷ thì tự Trung Quốc đã là một thế giới cho nên nếu co cụm
thì xã hội Trung Quốc vẫn có thể tồn tại được, và trong sung túc.
Có thể đây là những toan tính của Tập Cận
Bình, nhưng những toan tính này có an toàn cho Trung Quốc không ? Bắc Kinh
lý luận rằng nếu Trung Quốc co cụm lại và vẫn giữ được tỷ trọng ngoại
thương từ 20 đến 30% như hiện nay thì có thể cầm cự được trong một
thời gian vì mức sống của người dân không đến nỗi tệ, cũng còn khá hơn những
năm 80.
Trước những khó khăn kinh tế trên toàn
cầu và Trung Quốc nói riêng, đầu tháng 7/2021, Bắc Kinh có đưa ra một
chương trình dưới tên gọi "Phồn Vinh Chung" nhằm san sẻ những
sung túc cùng khó khăn đồng đều trên đất nước. Có lẽ Chủ tịch Tập Cận
Bình đã quên lời cảnh báo của Thủ tướng Ôn Gia Bảo vào năm 2009 : Nếu
không giữ được mức tăng trưởng 8% thì Trung Quốc sẽ bạo loạn. Hiện nay những
dự báo tăng trưởng của Trung Quốc và quốc tế đều dưới chỉ số này.
https://live.staticflickr.com/65535/51985581200_a13b4c97b3.jpg
Tập Cận Bình quảng
bá ‘Giấc mộng Trung Hoa’. Ảnh : Chinese fonts design
Nhìn lại lịch sử
Vào năm 1850 Trung Quốc xảy ra nạn đói, dân
chúng miền Nam bị bóc lột quá đáng đã nổi dậy cùng Hồng Tú Toàn thành lập nước
Thái Bình. Nhà Thanh đã áp dụng biện pháp tàn sát, đi tới đâu tàn sát tới đó.
Và họ đã tàn sát 70% dân số 3 tỉnh Quảng Tây, Quảng Đông và Vân Nam. Riêng tỉnh
Quý Châu thì số dân bị tàn sát lên tới 90%.
Các vua chúa thời trước của Trung Quốc thì
có thể làm vậy nhưng Bắc Kinh ngày nay không thể làm như vậy, vì dân trí của
người Trung Quốc đã được nâng cao và nhận thức về con người cũng gia
tăng cùng tỷ lệ. Gần đây dư luận quốc tế đã điểm mặt Bắc Kinh đối
xử vô nhân đạo với người Uyghur ở Tân Cương, nhưng ở thế kỷ 21 này Bắc
Kinh không thể đối xử tàn bạo hơn với cư dân đất Tân Cương như dưới thời
các vua chúa trước đó. Bắc Kinh không thể tiêu diệt hết dân cư Tân
Cương, cũng như Tây Tạng và Nội Mông, dù rất muốn.
Bắc Kinh chỉ mới bỏ tù không kết tội 1,5
triệu người Uyghur (Hồi giáo) trong những trại tập trung lớn mà đã có
hàng chục nghìn người chết. Những hành động vô nhân đạo này đã bị những
quốc gia dân chủ lớn phương Tây và Nhật Bản lên án và làm áp lực
buộc Bắc Kinh phải nương tay. Tin tức về những vụ giam cầm và cưỡng
ép lao động khổ sai bị ngay cả dư luận trong nước lên án. Và chính đây
mới là nỗi lo sợ của Bắc Kinh.
Nhìn lại quá khứ, những cuộc nổi loạn
đến từ quần chúng luôn đẫm máu : quan quân thẳng tay tàn sát dân cư
nổi loạn, dân cư nổi loạn cũng thẳng tay tiêu diệt và trừng trị dã
man những dòng họ quan liêu lãnh đạo. Cái vòng luẩn quẩn này chỉ
chấm dứt khi bị các đế quốc hàng hải phương Tây đánh bại nhà Thanh
và bảo hộ vùng biển phía đông Trung Quốc trong nửa cuối thế kỷ 19.
Ngày nay cuộc hưu chiến này đang tới hồi kết thúc.
Những bất công mà các cấp lãnh đạo
Đảng cộng sản gây ra cho dân chúng Trung Quốc đã đạt tới đỉnh điểm
sự chịu đựng. Từ thập niên 1980 đến nay, dân chúng Trung Quốc chấp
nhận hy sinh và lao động cật lực để xuất khẩu thu về ngoại tệ và
góp phần xây dựng một Trung Quốc phồn vinh và thịnh vượng, qua đó
mức sống của họ cũng được nâng cao : ăn đủ no áo đủ mặc, rồi sau đó
dư ăn dư mặc và có thể đi du lịch nước ngoài. Nhưng từ khi Tập Cận
Bình lên cầm quyền, với Giấc mộng Trung Hoa, xã hội Trung Quốc như
đang sống trở lại thời vua chúa. Con đường tơ lụa chẳng khác nào Vạn
lý trường thành, người dân Trung Hoa bị trưng dụng để xây đường dựng
cảng trên khắp thế giới với đồng lương rẻ mạt và làm việc như những
nô lệ.
Giờ đây, sau những đợt dịch Covid-19, tham
vọng bành trướng của Trung Quốc đã bị khựng lại vì… hết tiền.
Những đại công ty xây dựng như Evergrande chỉ là một trong những ví
dụ. Ngành đường sắt được coi là chủ bài để bành trướng đã gần như
bế tắc : không có đơn đặt hàng, những tuyến đường sắt và những toa
tàu dài hàng cây số đang bị gỉ sét vì không được sử dụng. Ngành
đóng tàu viễn dương, niềm kiêu hãnh của Bắc Kinh, coi như phá sản vì
không có đơn đặt hàng. Những dàn khoang hay dò tìm dầu khí ngoài khơi
đã án binh bất động, và đang trong tình trạng thất nghiệp vì kết
quả tìm được không đủ trang trải chi phí hành động.
Những sự cố này đang đào sâu hố ngăn
cách giàu nghèo giữa phần đất phía đông cạnh bờ biển phát triển và
vùng nội địa nghèo nàn đang bị sa mạc hóa. Do nghèo khó, dân cư nội
địa đi tìm việc ở những thành phố cạnh bờ biển phía đông. Nay những
tỉnh phía đông này đang gặp phải khó khăn, hãng xưởng đóng cửa và
buộc phải sa thải nhân công mà đa số đến từ các tỉnh nội địa. Ban
lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc đang đau đầu tìm biện pháp trấn an
dân chúng, xoa dịu sự bất mãn giữa nông thôn và thành thị, giữa giới
có học và thành phần lao động chân tay. Nhưng dân trí và nhận thức
của xã hội Trung Quốc cũng đã thay đổi, họ không còn ngây thơ tin theo
những gì Đảng cộng sản hứa hẹn.
Trước kia, chương trình tăng trưởng hoàng dại,
bất chấp con người và môi trường của Đặng Tiểu Bình đã giúp Trung Quốc vượt
lên sự nghèo nàn để có tiến bộ. Người dân Trung Quốc có thể cày cấy,
trồng trọt không những đủ ăn mà còn xuất khẩu sang các nước khác để
thu về ngoại tệ. Trung Quốc đã trở thành cơ xưởng sản xuất và xuất
khẩu cho cả thế giới về hàng công nghiệp thông dụng, công ăn việc làm
thừa mứa và mức sống người Trung Quốc được gia tăng đáng kể. Giờ đây
sau những năm khai thác cạn kiệt tài nguyên đất và nước, bức tranh
sung túc trong những năm 1980 đang bị xóa dần, một nửa Trung Quốc từ phía
bắc sông Dương Tử đến phía tây cận Tân Cương và dãy Hi Mã Lạp Sơn đang
bị cằn cỗi vì thiếu nước, không khí ô nhiễm, các chứng bệnh nan y hoành
hành...
Vấn đề là xã hội Trung Quốc ngày nay
là không thể quay trở lại thời kỳ 1980, cho dù mức sống đã được nhân
lên gấp hai. Người Trung Quốc đã quen với xã hội tiêu thụ, họ không
thể sống trong thiếu thốn về vật chất cũng như không có đồng lương.
Bóng ma thời Chiến Quốc ngày xưa đang lộ diện, vùng đất phía tây
nghèo nàn đang bất mãn với vùng đất phía đông sống trong sung túc.
Trong thâm tâm những người như Tập Cận Bình, nếu chịu khó đọc lại sử của
chính đất nước mình thì phải tự kinh hoàng.
Kinh nhiệm lịch sử của các triều đại
cai trị tại Trung Quốc rất là ác nghiệt, nhất là vào cuối thời.
Các triều đại Hán, Tấn, Tùy, Đường, Tống, Nguyên, Minh, Thanh đều sụp đổ
trong biển máu, cả hoàng tộc bị tiêu diệt. Chính vì thế mà của vị vua
anh minh của Trung Quốc đều tìm cách được chôn cất bí mật để không
bị phe thắng trận đào mộ phóng uế, như Tần Thủy Hoàng. Những nhà
khảo cổ về văn minh và văn hóa Trung Hoa đã rất chật vật khi truy tìm
dấu vết các vương triều cầm quyền trước triều đại đương quyền, bởi
vì một lý do hiển nhiên và dễ hiểu : các chế độ đương quyền đều
tìm cách xóa hết mọi dấu vết của chế độ cầm quyền trước đó : lăng
mộ, di tích kiến trúc và gia tộc.
Một thí dụ : Việt Nam là nước theo văn
hóa Trung Hoa. Dưới thời nhà Nguyễn, không một lăng mộ nào của những
tiên vương trước tồn tại, những gia toohc cầm quyền trước phải tự đổi
tên đổi họ đẻ không bị tru di. Trước đó dưới thời các triều Lê, Lý,
Trần cũng thế, không một lăng mộ nào của vương triều trước đó còn
nguyên vẹn. Sau ngày 30/4/1975, chế độ cộng sản đã san bằng và xóa
sổ nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi ở Sài Gòn, vì đây là nới chôn cất những
vị tiền nhân lãnh đạo miền Nam. Gần đay đang có phong trào xét lại
công lao của của vị tiền nhân khai phá miền Nam như Lê Văn Duyệt và
Phan Thanh Giản. Phải chăng Hà Nội muốn xóa sổ ký ức của người miền
Nam ?
https://www.flickr.com/photos/181610326@N07/51985088428/in/photostream/
Ảnh
Getty/CC/WorldPost illustration
Trở lại với tình hình Trung Quốc hiện
nay, sự suy yếu, nếu không muốn nói là sự sụp đổ gần kề, của Tập
Cận Bình và của Đảng cộng sản Trung Quốc rất khó che đậy. Thế giới
ngày nay đã khác, nhất cử nhất động gì của Trung Quốc cũng đều được
phát hiện và thông tin liền tức thì.
Tập Cận Bình có đi quá xa không khi vắt
cạn kiệt tài nguyên nhân vật lực để thực hiện Giấc Mộng Trung Hoa
vượt quá khả năng. Làm sao đào ra tiền để trả những món nợ lên đến
40.000 tỷ USD, trên 300% PIB của Trung Quốc, chỉ để thỏa mãn tham vọng
cá nhân muốn thống trị thế giới và đàn áp những quốc gia nhỏ yếu
thế hơn ?
Người ta chờ ngày Tập Cận Bình phải
trả lời trước dân chúng Trung Quốc về những món nợ khổng lồ khó
trả này. Ngày tàn của Tập Cận Bình chắc không đến nỗi tàn bạo như các
triều đại trước bị xử tử hay tru di tam tộc nhưng chắc chắn sẽ vô cùng bi đát.
Trần Khánh Ân
(05/04/2022)
No comments:
Post a Comment