Ba thập niên tiếp cận
với dân chủ tiêu tan trong một ngày
Lê Tây Sơn
- Saigon Nhỏ
13 tháng 3, 2022
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-635235061-1024x709.jpg
Khu
ổ chuột ngay sau lưng Kremlin, 1990 (ảnh: Peter Turnley/Corbis/VCG via Getty
Images)
Một nhà
báo phương Tây cảm thán: “Sau hơn ba mươi năm ở nước Nga từ ngày dân chủ khai
hoa, tôi đã phải ra đi trong nỗi buồn. Một người đàn ông tên Putin đã dập tắt
hy vọng tươi sáng mà nhiều người Nga từng nhận thấy! Tôi rời Moscow trong giận
dữ, giống như bước từ bóng tối ra ánh sáng, bỏ lại phía sau những người bạn bị
mắc kẹt tại một đất nước không thấy đâu là đường hầm”…
Tổng thống
Nga Vladimir Putin không chỉ hủy diệt Ukraine, mà còn đẩy người Nga vào tình trạng
cô lập mà họ không đáng phải chịu như thế. Một số người từng tin tổng thống Nga
như một “tín đồ ngoan đạo” khi ông ta nói sẽ không xâm lược Ukraine. Giờ đây,
niềm tin đó đã bị hạ gục. Putin sẽ làm tất cả để đạt được mục đích, dù có phải
sử dụng những biện pháp dã man như thời Trung cổ. Điều khiến những hành động của
Putin trở nên “đáng sợ” hơn là cách ông ta “thiết kế” âm mưu. Putin đã bỏ ra
nhiều năm để tìm cách “sáng tạo” những câu chuyện bịa đặt sao cho người dân Nga
thấy như thật về “một đế chế đáng ra phải rất hùng mạnh” của mình.
Ông ta
than thở không được NATO tôn trọng khi liên minh quân sự này không chịu rút
quân về đường ranh năm 1997 và cam kết không kết nạp Ukraine làm thành viên.
Người dân Nga phải hiểu Putin không có lỗi mà là lỗi của phương Tây! Nhưng nếu
Putin cứ khư khư tin rằng (hay giả vờ tin) an ninh nước Nga đang bị đe dọa và
thế giới phương Tây hiện đại quyết tâm chống lại Nga, thì ông ta chưa bao giờ
hiểu những động lực đang thay đổi của thế kỷ 21. Đó là tự do và dân chủ.
Năm 1990
sau khi bức màn sắt Bức tường Berlin sụp đổ, Đông và Tây thôi chia cắt, nước Đức
thống nhất, thủ đô Bucharest của Romania trông giống như ngày hội khi Tổng thống
độc tài Nicolae Ceaușescu bị phế truất. Lúc đó, tại Moscow, một gói thuốc lá
Marlboro của Mỹ mua được một cuốc taxi, một gói nữa trả tiền cắt tóc. Moscow bắt
đầu làm quen với thế giới khác; văn phòng của CNN có đường dây điện thoại vệ
tinh kết nối trực tiếp với tổng đài Atlanta của hãng.
Trong những
ngày Hè dài rực rỡ đó, nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô Mikhail Gorbachev đã
cho phép một kênh phương Tây dựng sân khấu trên Quảng trường Đỏ ở trung tâm thủ
đô nước Nga để giới thiệu với công chúng Nga. CNN là phương tiện truyền thông
phương Tây đầu tiên phát sóng trực tiếp cuộc diễn hành quân sự cách lăng Lenin
chỉ vài mét dưới chiếc bóng của những bức tường gạch Điện Kremlin, và là nhân
chứng cho Đại hội đảng Cộng sản cuối cùng của Liên Xô.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-56199456-1024x670.jpg
Chợ
trời Moscow 1990 (ảnh: Francoise De Mulder/Roger Viollet via Getty Images)
Lúc đó, thế giới đang thay đổi, Chiến tranh Lạnh kết
thúc, những chân trời mới
thú vị vẫy gọi và một thế hệ người Nga sắp được nếm trải những quyền tự do mà họ
khao khát. Bảy năm sau, khi Gorbachev (người không lâu sau đó bị lật đổ trong một
cuộc đảo chính thành công của Boris Yeltsin) leo lên một chiếc thang sắt ọp ẹp
để đến một sân khấu truyền hình trực tiếp đặt trên nóc một khách sạn phương Tây
mới sang trọng, cũng là lúc cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên diễn ra tại Liên Xô.
Dân chủ dường như đã trong tầm tay.
Đất nước
trên đà phát triển, với những cơ hội to lớn được tạo ra. Các tài phiệt mới đua
nhau nổi lên khi những kẻ “điều khiển cuộc chơi” trở thành những tên trộm, và
các trùm KGB trở thành những tên mafia thâu tóm tài sản nhà nước. Tất cả tạo điều
kiện cho Vladimir Putin, một Đại tá KGB lão luyện tham gia chính trường. Rồi
trong những phút cuối của thế kỷ 20, Putin đã loại Yeltsin đau yếu vì mổ tim khỏi
hàng ngũ tham nhũng ở Điện Kremlin để lên làm Tổng thống Nga. Đổi lại, Yeltsin,
người từng chật vật với các cáo buộc tham nhũng, được miễn truy tố trong một cuộc
chuyển giao quyền lực được khoác chiếc áo mỹ miều: Chọn người kế vị!
Thời gian
đầu Putin nắm quyền, tức đầu thiên niên kỷ 21, đã có tia sáng báo hiệu nước Nga
có một nhà lãnh đạo “hiện đại và đổi mới”, nhưng tia sáng này không tồn tại
lâu. Với đam mê quyền lực không giới hạn và tốt nghiệp khoa sử, ông ta nhanh
chóng nghiên cứu, thêm thắt “chủ nghĩa dân tộc Nga”, ôm ấp hoài niệm đế quốc và
phục hồi tính bảo thủ của Nhà thờ Chính thống Nga. Không có điều nào trong “hệ
tư tưởng Putin” được thực hiện để làm cho nước Nga tốt hơn, đáng sống hơn mà
chúng chỉ đơn thuần là các cớ giúp Putin cai trị dễ hơn và cầm quyền lâu hơn.
Ông ta nhanh chóng xóa bỏ các dấu vết tự do-dân chủ mới manh nha. Trong đầu
Putin, sự tan rã của Liên Xô là một “quốc nạn và là một thảm họa phải sửa chữa”.
Dù lên nắm quyền với cam kết xóa bỏ tham nhũng, nhưng trên thực tế, tham nhũng
chỉ chuyển hướng sang lợi ích nhóm và “cánh hẩu” dưới sự thời Putin.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-469301159-1024x678.jpg
Moscow
Tháng Mười Hai 1990 – Askar Akaev, Boris Yeltsin, Michael Gorbachev (ảnh:
Vladimir Bogdanov/FotoSoyuz/Getty Images)
Cuộc xâm
lược Ukraine của Putin làm nhớ lại những gì Hitler và Đức Quốc xã đã làm trong
hai thập niên 1930, 1940. Putin có trong tay những sắc lệnh chính phủ hay luật
lệ do Duma (Quốc hội Nga) thông qua buộc cấp dưới và người dân phải tuân theo
tuyệt đối mệnh lệnh của ông ta. Bộ máy nhà nước được Putin xây dựng sao cho vừa
“ngoan ngoãn chấp hành” vừa đồng lõa với những kế hoạch của tổng thống.
Không phải
mọi người đều mù quáng tin Putin là đúng hay sùng bái ông ta. Tại Moscow, thỉnh
thoảng lại xuất hiện những chiếc xe cảnh sát hú còi inh ỏi áp tải những chiếc
xe buýt chở đầy người biểu tình đến nhà giam. Cảnh sát chống bạo động luôn
trong tư thế sẵn sàng thi hành lệnh của Putin, bóp chết bất kỳ mối đồng cảm nào
dành cho Ukraine. Trên khắp nước Nga, hơn 1,000 người biểu tình bị bắt mỗi ngày
trong tuần đầu tiên của cuộc chiến. Già, trẻ, đàn ông và phụ nữ đều bị ép chặt,
hai tay bẻ quặt ra sau, mặt gục xuống sàn, chân bị đá bởi một cỗ máy được đào tạo
bài bản, được trả lương cao để đàn áp.
Các phương
tiện truyền thông độc lập rơi vào hoàn cảnh thoi thóp kể từ khi cơ quan an ninh
Nga bị cáo buộc đầu độc lãnh đạo đối lập Alexey Navalny gần hai năm trước. Họ bị
luật truyền thông mới khắc nghiệt bịt miệng và có thể ngồi tù đến 15 năm nếu bị
qui tội không yêu nước. Cái gọi là “Chiến dịch quân sự đặc biệt” của Putin ở
Ukraine chỉ là lập lại các cuộc chiến trước đây của ông ta: Syria, Chechnya và
Georgia. Khi chứng kiến tất cả trí tuệ dồi dào của nước Nga bị
bóp nghẹt bởi một con người và đồng bọn đang phá hủy, câu hỏi mà thế giới phải
đối mặt là “Làm sao chỉ rõ sự khác biệt giữa cuộc chiến của Putin và cuộc chiến
của nước Nga?”.
No comments:
Post a Comment