“The
mountains sing” hay là một tình tự đẹp về dân tộc
Trịnh Hữu Long - Luật
Khoa
08/02/2022
https://www.luatkhoa.org/2022/02/the-mountains-sing-hay-la-mot-tinh-tu-dep-ve-dan-toc/
Câu chuyện của cả
dân tộc gói ghém trong bốn thế hệ của một gia đình.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2022/02/D-1024x536.jpg
Ảnh nền: Vietnam Briefing. Bìa sách: Amazon
Tôi dành gần như trọn kỳ nghỉ Tết cho hai việc
trọng đại: ngủ và đọc sách. Ngủ thì đã đành, rất Tết. Còn đọc sách thì đọc gì
cho nó ra… Tết đây?
Tôi chợt nhớ tới một cuộc nói chuyện không lâu
trước đó với một người bạn. Bạn khen người này người kia viết tiếng Anh hay, rồi
hỏi tôi có thấy vậy không. Tôi đành thú thực là tôi đọc tiếng Anh chỉ hiểu chứ
không cảm được. Bạn bảo không cảm được là tại tôi không đọc
văn học, hay từ chính xác bạn dùng là fiction (hư cấu). Thì quả đúng là tôi
toàn đọc sách giáo khoa và sách phi hư cấu. Về khoản này tôi khá giống Đoan
Trang.
Vậy thì kiếm tiểu thuyết tiếng Anh để đọc.
Ngay lập tức tôi nghĩ tới cuốn “The mountains sing” của Nguyễn Phan Quế Mai, là tại vì một
người bạn khác – một cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam – có giới thiệu cho tôi vài
tháng trước. [1] Và thêm một lý do nữa: tiểu thuyết tiếng Anh mà viết về Việt
Nam thì tôi còn đoán mò ngữ nghĩa để hiểu được, chứ tiểu thuyết nước ngoài thì
đọc từ Tết năm nay tới Tết năm sau chưa chắc đã xong. Vốn từ vựng tiếng Anh của
tôi ít khi nào vượt ra ngoài lĩnh vực luật và chính trị.
“The mountains sing” đi xa hơn mọi kỳ vọng của
tôi.
Đó là cuốn tiểu thuyết của một nhà văn Việt
Nam, viết về Việt Nam, nhưng lại được viết bằng tiếng Anh và cho tới nay vẫn
chưa có bản dịch tiếng Việt. Nếu có, bản dịch có lẽ sẽ được đặt tên là “Sơn ca”
(lý do vì sao thì mời bạn đọc sách).
Cả một thế kỷ với bốn thế hệ người Việt Nam
trôi qua trong một mạch truyện đầy cuốn hút, rất khó mà dứt ra. Từ ông bà cố họ
Trần – những người gây dựng cơ nghiệp ở một làng quê Nghệ An, tới bà ngoại Diệu
Lan – nhân vật trung tâm của tiểu thuyết, tới bà mẹ Ngọc, và cuối cùng là cô
gái Hương, tác giả bắt họ mang vác toàn bộ những biến cố lịch sử lớn lao của đất
nước trong thế kỷ XX. Những biến cố đó trải dài từ chế độ thực dân Pháp, tới chế
độ phát xít Nhật, tới nạn đói năm 45, tới Cải cách Ruộng đất, tới Nhân văn –
Giai phẩm, tới Chiến tranh Việt Nam, tới trại cải tạo, và tới cả cuộc khủng hoảng
thuyền nhân.
Xa hơn thế nữa, gia đình họ Trần này còn là
hình ảnh thu nhỏ của một đất nước bị giày xéo, bị chia cắt, bị hủy hoại theo đủ
mọi cách thức thảm khốc tới mức không thể thảm khốc hơn, nhưng sau cùng và trên
tất cả, họ vẫn là một gia đình – một gia đình có bản năng sinh tồn mạnh mẽ và
luôn phải bặm môi cắn răng nén chặt nỗi đau để tự khâu sống từng vết thương của
mình.
“The mountains sing” không cho người đọc dừng
lại ở nơi chốn nào quá lâu. Nó bắt người ta phải tốc hành liên tục, cứ như thể
vạn vật phải vận động không ngừng, và cứ như thể vận động không ngừng mới là lẽ
sống. Những cuộc tốc hành đó, khi được chắp nối lại, chính là chiều dài đất nước,
và khi nhìn xa hơn nữa, chính là nghìn mảnh chia lìa của dân tộc lang bạt khắp
nơi trên địa cầu. Để sinh tồn và để vá lại nghìn mảnh của đất nước. Đó chẳng phải
là thứ đã thúc giục bàn chân Việt Nam chạy đôn chạy đáo mấy trăm năm qua hay
sao?
Ẩn dụ thôi chưa đủ, thỉnh thoảng trong cuốn tiểu
thuyết này, Nguyễn Phan Quế Mai sẽ nói toạc ra tâm bệnh của dân tộc nói riêng
và của con người nói chung, cũng như cách để chữa lành nó – thông qua những câu
nói để đời của Diệu Lan, cũng là những câu được rất nhiều độc giả “highlight”
trên Kindle.
Đọc “The mountains sing”, người ta thấy những
người phụ nữ vác thánh giá. Nó là câu chuyện của một dân tộc qua lăng kính của
những anh hùng đội đá vá trời nhưng từ lâu đã bị hệ thống tuyên giáo dìm xuống
đằng sau cái bóng của những người lính ra trận.
Gia đình Trần Diệu Lan được hư cấu tới mức
siêu thực. Nó siêu thực không những vì phải mang vác những nỗi đau thế kỷ của cả
dân tộc, mà dường như còn vì phải đèo bòng niềm hy vọng của tác giả vào tương lai.
Không phải bỗng dưng mà nhân vật Ngọc thành thục cả Tây y lẫn Đông y, và không
phải bỗng dưng mà cô gái Hương trở thành một người kể chuyện. Tương lai của đất
nước nằm trong chính mỗi gia đình, bắt đầu từ cách vợ chồng ứng xử với trí tuệ
của nhau, bắt đầu từ những ánh mắt và cử chỉ nhỏ của cha mẹ dành cho con cái,
và bắt đầu từ cách con cái ứng xử với di sản của tổ tiên mình.
Nguyễn Phan Quế Mai gói ghém biết bao tình tự
dân tộc sâu sắc trong những câu chuyện đan xen giữa nhiều thế hệ, và đẩy nó
thành triết lý nhân sinh cho con người nói chung. Tôi đọc xong chỉ biết thán phục.
Bạn tôi khuyên tôi đọc văn học tiếng Anh để cảm
được tiếng Anh. Tôi không biết tôi cảm được tiếng Anh tới đâu rồi. Chỉ biết mắt
mũi cay xè trong cả những tấn bi kịch và niềm hân hoan mà “The mountains sing”
trao gửi.
Điểm sách văn học coi vậy mà nguy hiểm. Cái
nguy hiểm thứ nhất là sợ nhét chữ vào mồm tác giả, tức là phạm tội vu khống.
Cái nguy hiểm thứ hai là sợ mình tiết lộ quá nhiều, tức là phạm tội cướp đi cơ
hội thưởng thức tác phẩm một cách trọn vẹn của độc giả. Thôi thì mời bạn đọc.
Bài viết nằm trong mục Đọc sách cùng Đoan Trang,
đăng vào tối thứ Ba hàng tuần. Bài cộng tác xin gửi cho chúng tôi tại đây.
Ban biên tập Luật Khoa tạp chí, bao gồm Đoan Trang,
rất mong chờ bài viết của bạn.
.
Chú thích
1. Amazon.com: The Mountains Sing:
9781616208189: Nguyễn Phan Quế Mai: Books. (2020). Amazon. Retrieved 2022,
from https://www.amazon.com/Mountains-Sing-Que-Phan-Nguyen/dp/161620818X
No comments:
Post a Comment