15/04/2020
Như
vậy, đến 17 giờ 45 ngày 15.4 tàu khảo sát Hải Dương 8 cùng đội tàu hải cảnh hộ
tống của Trung Quốc đã đi ra khỏi vùng thềm lục địa chồng lấn giữa Việt Nam và
Malaysia và đi vào vùng đặc quyền kinh tế Brunei, chuẩn bị đến vùng biển
Malaysia với khả năng cao sẽ tiến xuống khu vực cụm bãi cạn Luconia.
Hiện chưa rõ phạm vi khảo sát đầy đủ của tàu Hải
Dương 8 lần này nhưng hiện có năm khả năng:
– Chỉ khảo sát trong vùng đặc quyền kinh tế Malaysia
xung quanh cụm bãi cạn Luconia.
– Khảo sát lấn sang cả vùng thềm lục địa chồng lấn
giữa Việt Nam và Malaysia.
– Khảo sát vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia và
Brunei.
– Khảo sát lấn cả ba khu vực là vùng thềm lục địa chồng
lấn giữa Việt Nam và Malaysia, vùng đặc quyền kinh tế Malaysia và vùng đặc quyền
kinh tế Brunei.
– Một khả năng khác không thể không bàn tới là tất cả
hoạt động khảo sát chỉ là nghi binh, “giương đông kích tây” để Trung Quốc ra
tay ở một khu vực khác, chẳng hạn như bãi Ba Đầu ở cụm Sinh Tồn, nơi nhiều tàu
dân binh Trung Quốc đã xuất hiện kể từ giữa tháng 2. Không loại trừ khả năng
Trung Quốc toan tính hạ đặt cấu trúc phi pháp nhằm kiểm soát bãi này.
Về mặt thời điểm, ngoài việc lợi dụng tình hình dịch
bệch do virus bắt nguồn từ Vũ Hán, Trung Quốc chọn thời điểm triển khai để tàu
khảo sát chỉ đến khu vực ngay sau khi kết thúc Hội nghị cấp cao trực tuyến đặc
biệt ASEAN và ASEAN+3. Có khả năng Trung Cộng chọn tiến hành sau thời điểm này
để tránh bị công kích hay tạo cơ hội cho các nhà lãnh đạo ASEAN đưa ra một động
thái thể hiện đoàn kết nào đó.
Ngoại trừ kịch bản nghi binh, trong bốn kịch bản còn
lại, Malaysia là đối tượng đầu tiên bị nhắm tới. Có một số lý do để Bắc Kinh
chọn gây sức ép với Kuala Lumpur:
– Thứ nhất, Malaysia là quốc gia cuối năm 2019 đã đệ
trình lên Liên Hiệp Quốc bản đồ ranh giới thềm lục địa của nước này ở Biển
Đông. Tuy có khúc mắc với Việt Nam về việc lấn vào phía tây nam thềm lục địa mở
rộng ở phía bắc của Việt Nam và với Philippines, nhưng Trung Quốc là quốc gia
cay cú nhất vì với động thái của mình, Malaysia đã bác bỏ cái gọi là “đường lưỡi
bò” ở Biển Đông.
– Thứ hai, Trung Quốc phản ứng việc Malaysia triển
khai tàu khoan West Capella hoạt động ở lô ND1 trong thềm lục địa chồng lấn giữa
Malaysia. Đây có thể là cách Trung Quốc gây sức ép như từng triển khai Hải
Dương 8 để phản ứng việc Việt Nam đưa giàn khoan Hakuryu 5 ra lô 6.1.
– Thứ ba, Trung Quốc có thể muốn thử thách mức độ chịu
nhiệt của chính quyền tân thủ tướng Muhyiddin Yassin, người vừa nhậm chức vào
tháng 3.
– Thư tư, “thừa nước đục thả câu”, lợi dụng tình
hình dịch bệnh để tiếp tục đẩy mạnh triển khai chiến lược “tằm ăn dâu” của mình
ở Biển Đông.
Về phía Việt Nam, đối với kịch bản nghi binh, Việt
Nam chắc chắn sẽ không mất cảnh giác và cản phá quyết liệt của Trung Quốc, vốn
đi ngược với Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Tuy nhiên, không
loại trừ quá trình cản phá có thể châm ngòi cho một vụ va chạm, đặc biệt khi
nhóm tàu sân bay Liêu Ninh đang có mặt ở Biển Đông.
Hai kịch bản còn lại liên quan trực tiếp đến Việt
Nam là tàu khảo sát Trung Quốc đi vào khu vực thềm lục địa chồng lấn. Cả trong
trường hợp này, Việt Nam dĩ nhiên sẽ triển khai lực lượng để đẩy đuổi, dù có thể
chỉ mang tính biểu tượng. Tuy nhiên, có hai điểm sẽ ảnh hưởng đến tính toán
của Việt Nam.
Đầu tiên khu vực tàu khảo sát ở đây cách khá xa so với
bờ biển (hơn 300 hải lý) sẽ ảnh hưởng đến khả năng triển khai lực lượng tàu bè
dày đặc như những lần Trung Quốc xâm phạm trực tiếp.
Thứ hai, khu vực biển tranh chấp với Malaysia này về
mặt ý nghĩa chiến lược có thể không sánh bằng so với khu vực Tư Chính, vốn phải
được bảo vệ bằng mọi giá.
Trong tình huống đó, Việt Nam với cương vị chủ tịch
ASEAN cần phải chứng tỏ khả năng làm chủ cuộc chơi trong một năm dịch bệnh, vốn
ít nhiều sẽ cản trở các hoạt động theo lịch trình.
Sự kề vai sát cánh giữa Việt Nam và Malaysia là thực
sự cần thiết và hai nước thậm chí có thể xem xét khả năng cùng khởi kiện Trung
Quốc liên quan đến khu vực này. Diễn biến tiềm tàng cũng sẽ thúc đẩy Việt Nam
và Malaysia giải quyết những vấn đề còn tồn đọng trong tranh chấp giữa hai nước.
Với tình huống Trung Quốc gây sức ép với Malaysia hoặc
Brunei hoặc cả hai, Việt Nam cũng cần phải mạnh mẽ lên tiếng bảo vệ những người
anh em trong cộng đồng ASEAN.
Khi tàu Hải Dương 8 xâm phạm vùng biển Việt Nam vào
năm ngoái, thủ tướng Malaysia khi đó là Mahathir Mohamad trong chuyến thăm Hà Nội
vào tháng 8 cũng đã ra tuyên bố chung bày tỏ lo ngại nghiêm trọng.
Việt Nam phải chủ động lên tiếng phản đối, vạch mặt
Trung Quốc, không chỉ trên cương vị chủ tịch ASEAN và giữ vững sự đoàn kết
ASEAN trong việc lên án Bắc Kinh.
Ở cương vị chủ tịch ASEAN, Việt Nam đứng trước thách
thức phải bảo đảm rằng những kịch bản từng xảy ra với chính mình sẽ không lặp lại
với các thành viên khác, khi một số nước tỏ ra bàng quang với những nỗ lực vận
động lên án mạnh mẽ Trung Quốc của Việt Nam.
Đừng để như lời một cư dân mạng Trung Quốc am hiểu
hoạt động của hải cảnh nước này châm biếm khi hay tin Malaysia là đích ngắm của
Trung Quốc: Đài truyền hình Việt Nam có thể an tâm chiếu phim về hội nghị Thành
Đô.
No comments:
Post a Comment