Vũ Ngọc Yên
08/11/2018
Cách đây hai năm, Donald Trump vào Toà Bạch Ốc,
trở thành Tổng thống thứ 45 cuả Hoa Kỳ, nhờ làn sóng dân túy, quốc
gia cực đoan, kỳ thị chùng tộc, chống di dân và phân biệt giới tính.
Nay một cuộc bầu cử quan trọng gọi là bầu giữa nhiệm kỳ (Midterm
Elections) diễn ra vào 6.11.2018. Cuộc bầu cử này được dư luân xem là
một thước đo độ tín nhiếm của nhân dân đối với đường lối chính trị
cuả Donald Trump trong hai năm cầm quyền.
Các cuộc bầu cừ giữa nhiệm kỳ 2018 gồm bầu
toàn bộ 435 dân biểu với nhiệm kỳ 2 năm cho Hạ nghị viện, bầu 35
Nghị sĩ trong tổng số 100 Thượng nghị sĩ của Thượng nghị viện với
nhiệm kỳ 6 năm. Ngoài ra còn có 36 trong số 50 tiểu bang bầu Thống đốc
mới.
Các cơ quan truyền thông loan tin, đảng Dân chủ
đã thắng đa số trong Hạ viện và Đảng Cộng hòa tuy thất bại ở Hạ
viện, nhưng vẩn duy trì ưu thế trong Thượng viện.
Kết quả sơ khởi, theo báo New York Times:
Hạ Viện: Dân chủ thắng
229 ghế, Cộng hoà 206.
Thượng viện: Dân chủ 47,
Cộng Hòa 53.
Thống Đốc: Dân chủ 23 và
Cộng Hòa 26, một ghế chưa có kết quả.
Bà Nancy Pelosi tại cuộc họp báo. Ảnh: AFP
Trước giới truyền thông, bà Nancy Pelosi, trưởng
khối dân biểu Dân chủ tại Hạ viện nhận xét, kết chiến thắng cuả
Đảng Dân chủ: “Ngày mai sẽ là một ngày mới cho nước Mỹ. Đảng
Dân chủ sẽ chú tâm tìm giải pháp đoàn kết quốc gia, chúng ta bị chia
rẽ đủ rồi“.
Thất
bại của Trump “Một chiên thắng cho nền dân chủ Mỹ”
Trong những tháng vận động tranh cử cho đảng,
Trump không ngừng kích động dân chúng bài ngoại, chống đối di dân. Ông
ta vu khống tị nạn, di dân là những kẻ phạm pháp vào nước Mỹ để sát
nhân. Ông công bố những biện pháp mỵ dân như sẽ đưa lính đến biên giới Mễ
ngăn chận “cuộc đổ bộ” cùa dân tị nạn, nhập cư Trung Mỹ, hoặc bãi bỏ
quyền nhập tịch của trẻ sinh ra trên lãnh thổ Mỹ (jus soli).
Lo sợ đảng Dân chủ thắng cử, ông gieo rắc sợ
hãi, hận thù trong dân chúng. Trước các đảng viên Cộng hoà tại
Pennsylvania, Trump gọi đảng Dân chủ là bọn khùng, phá hoại (Mob). Ông
cảnh báo: “Nếu để đảng Dân chủ trở lại cầm quyển, họ sẽ biến Mỹ
thành một Venezuela mới”.
Ngoải ra Trump quảng bá quá đáng những thành
quả kinh tế. Mức thất nghiệp giảm xuống dưới 4%. Nhiều công ty Mỹ
hồi hương vì thuế doanh nghiệp giảm từ 35% xuống 21%. Chỉ tiêu tiêu
thụ gia tăng nhờ thuế lợi tức giảm. Trong khi mức nợ công, thâm hụt
ngân sách, chi tiêu quốc phòng (716 tỷ USD) gia tăng không được nhắc
đến.
Các chuyên gia kinh tế tài chính cho rằng, sự
phát triển kinh tế cuả Mỹ thực sự đã khởi sắc nhờ những cài cách
trong những năm cuối cuả nhiệm kỳ Obama (thất nghiệp 4,2 %). Các nước
kỹ nghệ đến nay đều phát triển mạnh, không riêng gì Mỹ, kể từ khi
vận hội kinh tế thế giới phục hồi sau cuộc khủng hoảng tài chính năm
2008.
Ngoài ra, chính sách cắt giảm thuế của Trump giúp
tăng trưởng kinh tế, nhưng việc cắt giảm thuế làm cho nợ công và thâm thủng
ngân sách gia tăng.
Trump xác tín cách vận động bầu cử dựa trên
những diễn văn cường điệu mị dân, kích động bài ngoại sẽ ảnh hưởng
tâm lý của cử tri. Nhưng Trump đã lầm.
Quần chúng Mỹ đã phẫn nộ, liên tục xuống
đường khắp nơi, phản đối đường lối gây phân hoá đất nước của Trump.
Công luận kết án Trump đã kích động những thành phần cực hữu dùng
bạo lực chống người khác chính kiến qua các vụ gửi bưu kiện gài
chất nổ đến những chính khách, tài tử điện ảnh hoặc cựu viên chức
chính quyền có tư tưởng đối lập với Trump và đảng Cộng hoà. Cao điểm
bạo lực là vụ thảm sát, giết chết 14 người tại một nhà thờ Do Thái ở
Pittsburgh.
Kết quả bầu giữa nhiệm kỳ là một sự tính
sổ của nhân dân Mỹ đối với Trump. Sự mất mát đa số cuả đảng Cộng hòa
trong Hạ Viện là một sự thất bại cho Trump và là một chiến thắng cho
nền dân chủ Mỹ. Nhiều người Mỹ mong vị Tổng thống cuả họ trong tương
lai phải hành xử ôn hoà, bớt tự mãn. Người dân không muốn nghe những
diễn văn mang nặng thù hận. Cử tri đã gửi tới Trump một thông điệp
rõ ràng: Không ai được đứng trên luật pháp, kể cả Tổng thống .
Dấu
hiệu khởi sự kết thúc chính sách “Nước Mỹ trước tiên”
Đảng Dân chủ tuy thành công, giành lại đa số
trong Hạ viện và thắng thêm ít nhất 7 ghế Thống đốc tiểu bang. Nhưng
đây chỉ là một nửa chiến thắng.
Dân chủ kiểm soát Hạ viện. Trong tương lai,
Tổng thống Trump chỉ ban hành đạo luật khi đươc Hạ viện thông qua. Dân
chủ có thể ngăn chận những chủ trương của Trump: kế hoạch xây tường
dọc biên giới Mễ Tây Cơ, huỷ bỏ cải cách y tế Obama, siết chặt các
quy định chống người nhập cư, trục xuất trẻ vị thành niên di dân
(Dreamers)… Một khi không tìm được giải pháp dung hòa với Dân chủ,
Trump chỉ còn cách cai trị bằng Lệnh hành pháp (Executive Order) hay
sắc lệnh Tổng thống.
Tại Thượng viện, đảng Cộng hòa duy trì được
sự kiểm soát. Các quyết định thuộc thẩm quyền Thượng viện như xác
nhận sự bổ nhiệm nhân sự của Tổng thống cho các chức bộ trưởng,
thẩm phán liên bang, đại sứ tương đối ít gặp khó khăn hơn.
Trump và Đàng Cộng hòa vẫn còn may tránh đươc
một đại hoạ chính trị. Vì nếu Dân chủ thắng cả hai viện ở Quốc hội
thì Trump sẽ trở thành Vịt què (lame-duck) như người Mỹ vẫn gọi một vị Tổng
thống không có sự ủng hộ của Quốc hội trong hai năm sau của nhiệm kỳ mình. Tuy
nhiên sự thất bại lần này có thể là dấu hiệu bắt đầu cho tiến
trình bất tín nhiệm Trump. Trên nguyên tắc đảng Dân chủ có thể xúc
tiến thể thức luận tội/ truất quyền Tổng thống (Impeachment). Nhưng
thực hiện việc này đảng Dân chủ phài tìm được 2/3 đa số trong Thượng
viện. Ngoài ra Đảng Dân chủ song song có thể kiến nghị Quốc hội mở
các cuộc điều tra đối với Trump về chuyện tình, tài chính, thuế vụ
và liên hệ mật vụ Nga…
Những dự đoán của giới thăm dò ý kiến cho
cuộc bầu cử Quốc hội lần nảy đã đúng. Sự thất bại cho thấy, Trump
không phải toàn năng. Và đa số nhân dân Mỹ đã bác bỏ đường lối “Nước
Mỹ trước tiên” (America First) đã tạo nhiểu phân hoá trong xã hội Mỹ
và làm tổn hại thanh danh của một nước Mỹ Dân chủ – Tự do – Nhân bản
và Phóng khoáng.
No comments:
Post a Comment