Nguyễn Quốc Khải
Gửi
tới BBC từ Virginia, Hoa Kỳ
29/3/2019
Theo
bản tóm tắt của ông Bộ trưởng Tư pháp William Barr, cuộc điều tra Công tố viên
Đặc biệt Robert Mueller cho thấy Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử 2016 của Hoa
Kỳ để giúp ông Trump thắng cử nhưng ông Trump cũng như bất cứ ai trong chiến dịch
tranh cử lại không âm mưu hoặc phối hợp với nước Nga trong cuộc tranh cử.
Ông Trump phát biểu trước nhóm người ủng hộ ở bang
Michigan hôm 28/3. GETTY IMAGES
Ông Mueller nói: "Trong
khi báo cáo không kết luận Tổng thống phạm tội, nhưng cũng không giải tội cho
ông." Ông Mueller từ chối không nói ông Trump phạm tội ngăn cản việc
điều tra hay không mà để cho Bộ trưởng Tư pháp quyết định.
Báo cáo tóm tắt trên đây đã không thay đổi công luận
về sự liên hệ giữa ông Trump và Nga. Theo cuộc thăm dò dư luận của SSRS/CNN đa
số dân Hoa Kỳ (56%) nghĩ rằng Tổng thống và chiến dịch tranh cử của ông đã
thông đồng với Nga để thay đổi kết quả của cuộc bầu cử.
Tôi hơi ngạc nhiên về kết quả điều tra theo báo cáo
tóm tắt. Có nhiều lý do đưa đến sự ngạc nhiên chính đáng đối với một người dân
bình thường như tôi, không phải là một luật gia hay nhà chính trị.
Những sự kiện rõ rệt xảy ra trước, trong khi tranh cử
và ngay cả sau khi ông Trump thắng cử khiến người ta phải nghi ngờ có sự thông
đồng giữa ông Trump hay chiến dịch tranh cử với Nga.
Thật vậy, vào giữa năm 2016, FBI đã tình nghi như thế
và đã tự động mở cuộc điều tra sau khi FBI dưới thời Giám đốc James Comey biết
được ông George Papadopoulos, phụ tá chiến dịch tranh cử của ông Trump tiết lộ
riêng với một nhà ngoại giao cao cấp của Úc rằng Nga có hàng ngàn email về chiến
dịch tranh cử của Hillary Clinton.
FBI cũng đã biết cuộc họp vào tháng 6, 2016 tại
Trump Tower ở New York của Donald Trump Jr, con trai của ông Trump, Jared
Kushner, con rể của Trump, và Paul Manafort, Chủ tịch chiến dịch tranh cử của
ông Trump lúc đó, với hai nhà vận động hành lang Nga làm việc cho chính phủ
Nga.
Thật sự, FBI không phải là cơ quan đầu tiên điều tra
ông Trump.
Theo báo Business Insider, chính những người trong Đảng
Cộng hòa chống Trump đã bắt đầu cuộc điều tra trong thời gian bầu cử sơ cấp của
Đảng Cộng hòa cho đến khi ông Trump được chọn chính thức làm ứng cử viên tổng
thống. Cuộc điều tra sơ khởi này đã khám phá ra nhiều liên hệ mật thiết giữa
ông Trump và Nga. Sau này, FBI và Ủy ban Tình báo Thượng viện đã sử dụng kết quả
của cuộc điều tra sơ khởi.
Trong thời gian chuyển tiếp vào cuối năm 2016, ông
Michael Flynn, Cố vấn An ninh Quốc gia đầu tiên của ông Trump, đã bí mật liên lạc
với Đại sứ Nga Sergey Kislyak và một số viên chức ngoại gia Nga lúc đó để thảo
luận về việc những biện pháp cấm vận của Hoa Kỳ.
Sau này khi bị điều tra ông Flynn đã nói dối FBI về
những cuộc tiếp xúc người Nga. Hơn thế nữa, ông Trump đã khuyến cáo ông James
Comey, Giám đốc FBI lúc đó, nên ngưng điều tra ông Flynn.
Vài tháng sau, vào 9/5/2017, ông Trump cách chức
ngay chính ông Comey. Những lời tuyên bố mà ông Trump và Nhà Trắng cho thấy ông
Comey đã gây quá nhiều áp lực lên Tổng thống qua vụ FBI điều tra Nga can thiệp
vào cuộc bầu cử nên ông Trump muốn chấm dứt cuộc điều tra này.
Tổng thống Trump cũng tuyên bố như vậy trên truyền
hình quốc gia. Báo New York Times tường thuật rằng ông Trump đã khoe khoang với
hai nhà ngoại giao cao cấp Nga về việc cách chức Giám đốc FBI đã loại trừ được
việc làm bệnh hoạn.
Trong hơn ba năm ông Trump liên tiếp phủ nhận không
hề có một dự tính làm ăn nào tại nước Nga. Ông từng nói "Tôi không dính
líu gì với nước Nga, không có thỏa hiệp, không có món nợ, không có gì cả."
Ông Robert Mueller và vợ bà Ann Mueller xuất hiện ở
Washington, DC sau khi ông vừa công bố kết luận cuộc điều tra Trump-Nga. GETTY
IMAGES
Nhưng đến cuối năm 2018, hai sự kiện không chối cãi
được đã xảy ra: (1) ông Michael Cohen, cựu luật sự của ông Trump khai báo với
ông Mueller về dự án xảy Trump Tower tại Moscow; (2) Ít ngày sau đó, CNN tìm được
một tài liệu về dự án xảy cất này với chữ ký của ông Trump đề ngày 28/10/2015,
bốn tháng sau khi ông Trump đã tuyên bố tranh cử tổng thống Hoa Kỳ.
Theo Reuters, toán điều tra Mueller đặc biệt để ý đến
dự án lớn Trump Tower mà ông Trump tiếp tục theo đuổi trong thời gian tranh cử.
Theo những cơ quan tình báo của Hoa kỳ, cùng lúc đó
chính quyền Putin đang tuyên truyền để quảng cáo cho ông Trump. Dự án Trump Tower
tại khu thương mại Moscow, bao gồm những condominium đắt tiền và một khách sạn
sang trọng, đòi hỏi phải có giấy phép của chính quyền Nga. Nếu hoàn tất dự án
này có thể mang lại cho Trump Organization hàng triệu Mỹ kim.
Đặc biệt hơn cả, toán điều tra Mueller đã buộc tội
và kết án năm trong sáu cựu cố vấn của ông Trump. Người còn lại, Roger Stone,
chờ ra tòa vào tháng 11 năm nay. Riêng hai ông Paul Manafort và Rick Gates, cựu
chủ tịch và phó chủ tịch chiến dịch tranh cử của ông Trump đã phạm tội làm việc
với chính phủ Ukraine, âm mưu chống lại Hoa Kỳ.
Tổng thống Trump liên tiếp gọi cuộc điều tra của
Mueller là "cuộc săn lùng phù thủy" và từng tuyên bố "Đáng lẽ
không bao giờ nên có cuộc điều tra Mueller, bởi vì không bao giờ có gì sai trái
cả." Kết quả trình bày ở trên tuy rằng chưa đầy đủ, là câu trả lời rõ
ràng.
Công luận trông đợi bản báo cáo đầy đủ
Tôi thật sự thất vọng nếu Quốc hội cũng như nhân dân
Hoa Kỳ chỉ nhận được bản tóm tắt bốn trang của Bộ trưởng Tư pháp William Barr.
Trên nguyên tắc Bộ trưởng Tư pháp không bị đòi hỏi
phải đệ trình toàn bộ báo cáo của Công tố viên Đặc biệt, nhưng để bảo đảm sự
minh bạch, tôi hy vọng ông Barr sẽ đáp lại nguyện vọng của Quốc hội và của dân
chúng là muốn có toàn bộ báo cáo về một cuộc điều tra nghiêm trọng đã kéo dài gần
hai năm.
Không có lý do gì để Quốc hội không được thấy toàn bộ
báo cáo này. Dân chúng có thể không được thấy những phần liên quan đến những cuộc
điều tra còn đang tiếp diễn, bồi thẩm đoàn luận tội hay những điều bí mật không
thể công khai hóa.
Hạ viện đã thông qua một nghị quyết với số phiếu
420-0 yêu cầu toàn bộ báo cáo Mueller. Nhưng rất tiếc, Thượng viện do Đảng Cộng
hòa kiểm soát đã không thông qua được nghị quyết do Lãnh tụ Thiểu số Chuck
Schummer đệ trình vì ông Mitch McConnell, Lãnh tụ Đa số, đã ngăn cản.
Những nhà lãnh đạo của sáu tiểu ban Hạ viện gồm Tình
báo, Tư pháp, Giám sát, Tài Chánh, Ngoại Giao, và Chuẩn Chi Ngân Sách đã gửi
thư cho Bộ trưởng Tư pháp để yêu cầu toàn bộ báo cáo vào ngày 2/4/2019.
Ngoài ra hai viện Quốc hội cũng đang chuẩn bị yêu cầu
Bộ trưởng Tư pháp và Robert Mueller ra điều trần. Hy vọng rằng Quốc hội và người
dân Hoa Kỳ sẽ được biết nhiều hơn là bản tóm tắt bốn trang của ông Barr, đặc biệt
là cuộc điều trần ở Quốc hội sẽ cho biết lý do nào Bộ trưởng Tư pháp kết luận rằng
Tổng thống không ngăn cản công lý.
Ngoài ra, báo chí Mỹ và quốc tế với hệ thống săn tin
rộng lớn khắp nơi sẽ tìm tòi và phanh phui ra nhiều chi tiết hơn về báo cáo
Mueller. Với bốn trang báo cáo, chúng ta chưa thể có một nhận định chính xác được.
Điều hài lòng và thất vọng nhất trong bản báo cáo tóm tắt
Điều làm nhiều người hài lòng là cuộc điều tra của
ông Mueller đã được hoàn tất.
Đối với ông Trump, một ông tổng thống với tính bất
thường, người ta lo ngại ông có thể cách chức ông Mueller, như đã cách chức ông
Comey. Đảng Dân chủ đã phải mở một chiến dịch vận động dư luận để bảo vệ toán
điều tra Mueller trong suốt gần hai năm qua.
Ông Comey nhận định rằng "Nga thật sự đã can thiệp rộng rãi và sâu đậm vào cuộc bầu cử 2016
của Hoa Kỳ với mục đích làm hại một ứng cử viên và giúp đỡ người kia." Việc
giao du giữa các cố vấn của ông Trump và nhân viên ngoại giao và tình báo Nga xảy
ra ngay trong nước Mỹ đã không bị khám phá kịp thời. Mãi đến giữa năm 2016, qua
khỏi thời gian bầu cử sơ khởi đã lâu và chỉ còn năm tháng đến cuộc bầu cử chính
thức, FBI mới khởi sự hành động, như thế là quá trễ.
Jared Kushner, con rể của ông Trump ngồi sau ông
trong một cuộc họp nội các. REUTERS
Một điều khiến
nhiều người khá thất vọng là ông Mueller đã tránh không làm tròn trách nhiệm của
một công tố viên đặc biệt để phán xét Tổng thống Trump có ngăn cản công lý hay
không mà để cho ông Barr, một người do ông Trump bổ nhiệm quyết định.
Ở vị trí này
ông Bộ trưởng Tư pháp vừa đóng vai thẩm phán vừa đóng vai bồi thẩm đoàn, một
chuyện chưa từng thấy trong lịch sử của ngành tư pháp Hoa Kỳ.
Một trong những lý do cần có một công tố viên đặc biệt
trong những trường hợp vi phạm luật pháp nghiêm trọng như vụ Watergate,
Trump-Nga là để có một cuộc điều tra độc lập và tránh chính trị đảng phái xen
vào quyết định buộc tội. Ông Mueller lại tránh né không làm quyết định thành ra
tính cách độc lập đã mất đi và chính trị đã xen vào vụ án Trump-Nga.
Năm ngoái, chính ông Barr đang làm việc trong lãnh vực
tư từ 1993, đã gửi thư cho Bộ Tư pháp, những luật sư của ông Trump và những luật
sư đại diện một số người khác liên hệ tới việc Nga can thiệp. Trong thư này ông
Barr nói rằng cuộc điều tra Mueller về ngăn cản công lý không có căn bản về mặt
pháp lý và Bộ Tư pháp không nên hỗ trợ.
Có thể chính vì lập trường này mà ông Barr được mời
trở lại Bộ Tư pháp sau 16 năm để làm nhiệm vụ xóa tội cho Tổng thống Trump.
Cuộc điều tra Trump-Nga chưa thực sự kết thúc
Sau khi bản tóm tắt của Bộ trưởng Tư pháp được phổ
biến, nhiều người đã vội ăn mừng. Cuộc điều tra Mueller đã thực sự chấm dứt,
nhưng cuộc điều tra về ông Trump và can thiệp của Nga không nhất thiết chấm dứt
ở đây. Hiện tại còn nhiều điều tra và án tòa liên hệ khác đang tiếp diễn.
Ông William Barr trước khi được ông Trump bổ nhiệm
làm Bộ trưởng Tư pháp đã nói rằng cuộc điều tra Mueller về ngăn cản công lý là
không có căn bản về mặt pháp lý. GETTY IMAGES
Thật vậy, văn phòng của ông Mueller đã chuyển giao một
số vụ án cho các văn phòng khác của Bộ Tư pháp, phần lớn là ở Southern District
of New York và Washington-DC vào đầu năm nay.
Những văn phòng này đang thực hiện những cuộc điều
tra về những hoạt động của ông Trump và những cộng sự viên trong thời gian trước,
trong khi và sau cuộc bầu cử.
Văn phòng Tư pháp tại Manhattan, New York, đang điều
tra ông Trump về những món tiền được trả cho những phụ nữ có quan hệ với ông ta
để bịt miệng những người này trong thời gian tranh cử. Những trường hợp mua chuộc
như thế này nếu có thật đã vi phạm luật bầu cử của Hoa Kỳ. Ông Cohen và một số
viên chức của Trump Organization đang hợp tác với cuộc điều tra.
Những công tố viên ở New York cũng đang điều tra về
tiền bạc của Ủy ban Lễ Nhậm chức của Tổng thống Trump, đặc biệt yểm trợ tài
chánh nếu có của những chánh phủ ngoại quốc như Nga và United Emirates cho ủy
ban hầu tạo ảnh hưởng đối với chính sách của Nhà Trắng.
Ủy ban Tình báo Hạ viện mới đây đã gửi cho Bộ Tư
pháp lời khai của một số người mà những nhà lập pháp tin rằng họ nói dối Quốc hội,
Trong số những người này có Donald Trump, Jr. và Erik Prince, một phụ tá của
ông Trump.
Ủy ban Tư pháp Hạ viện cũng đã phát động một cuộc điều
tra rộng lớn về mọi khía cạnh của ông Trump: cuộc sống riêng tư, giao dịch tài
chánh, chiến dịch tranh cử tổng thống, ủy ban nhậm chức, và kinh doanh.
Vào đầu tháng này, Ủy ban Tư pháp Hạ viện yêu cầu 81
cá nhân, tổ chức và thực thể liên quan đến ông Trump và những cuộc điều tra
đang diễn ra, cung cấp tài liệu. Dân biểu Jerry Nadler, Chủ tịch Ủy ban Tư pháp
cho biết trong cuộc phỏng vấn truyền hình của ABC rằng ông muốn điều tra việc
ngăn cản công lý, tham nhũng và lạm dụng quyền lực của ông Trump.
Ông Michael Cohen trong cuộc điều trần sôi nổi trước
Ủy ban Giám sát Hạ viện một tuần trước đã ám chỉ rằng ông Trump và những nhân vật
chung quanh đã vi phạm những tội hình sự. Điều này đã khiến cho Ủy ban Tư pháp
phải hành động.
Ông Roger Stone, một chiến lược gia lâu năm của Đảng
Cộng hòa và là cố vấn lâu năm của ông Trump đã bị toán điều tra Mueller buộc
vào bẩy tội bao gồm ngăn cản công lý, mua chuộc nhân chứng và gian dối, nhưng
không nhận lỗi.
Ông Stone bị tình nghi móc nối với Wikileaks để thu
thập những điện thư của Bà Hillary Clinton do Nga cung cấp. Văn phòng Tư pháp tại
Washington DC sẽ tiếp tục xử ông Stone vào cuối năm nay.
Do đó, những rắc rối về pháp lý đối với Tổng thống
Trump và một số người cộng tác với ông còn lâu mới thật sự chấm dứt. Ngoài ra,
một khi toàn bộ báo cáo được phổ biến ít nhất cho Quốc hội, chúng ta sẽ có thêm
tài liệu để suy nghĩ về báo cáo Mueller.
*
Bài
viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả Nguyễn Quốc Khải, cựu chuyên viên kinh
tế và tham vấn của Ngân Hàng Thế Giới.
*
TIN LIÊN QUAN
No comments:
Post a Comment