Wednesday, January 23, 2019

TRANH CHẤP QUẦN ĐẢO KURIL : RANH GIỚI KHÔNG THỂ VƯỢT QUA TRONG QUAN HỆ NGA - NHẬT (Anh Vũ - RFI)




Anh Vũ – RFI
Đăng ngày 23-01-2019 

Cuộc gặp thượng đỉnh giữa Vladimir Putin – Shinzo Abe kết thúc ngày hôm qua, 22/01/2019, tại Matxcơva đánh dấu bằng thất bại trong việc ký kết một hiệp định hòa bình. Một lần nữa tranh chấp lãnh thổ xung quanh quần đảo Kuril lại là vật cản chính cho chiến lược xích lại gần nhau Nhật – Nga, như hai bên mong muốn.

Đàm phán Nga - Nhật. Dẫn đầu hai phái đoàn là ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và đồng nhiệm Nhật Taro Kono, Matxcơva, ngày 14/01/2019. REUTERS/Maxim Shemetov

Tổng thống Nga Vladimir Putin và thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã có 25 lần gặp nhau trực tiếp, trong đó không ít lần để thảo luận về một hiệp định hòa bình giữa hai nước, kể từ khi nước Nhật bại trận trong Đệ nhị Thế chiến 1945.

Vào tháng 9 năm ngoái, tổng thống Nga Vladimir Putin bất ngờ ngỏ ý đề nghị Tokyo lật qua trang sử mới với việc ký hiệp định hòa bình giữa hai nước mà không cần « điều kiện tiên quyết». Thế nhưng, cuối cùng tranh chấp chủ quyền 4 hòn đảo trong quần đảo Kuril vẫn là ranh giới không thể vượt qua trong quan hệ Nga - Nhật.

Nhóm bốn đảo phía nam quần đảo Kuril nằm rất gần Nhật Bản hiện do Matxcơva quản lý từ khi Liên Xô sáp nhập năm 1945, vẫn được Nga gọi là Nam Kuril. Còn Nhật gọi đó là « lãnh thổ phương bắc » bị « Nga chiếm giữ trái phép ». Đây là vùng biển đảo được đánh giá không chỉ giàu tài nguyên khoáng sản, thủy sản mà còn là cửa ngõ ra vào Thái Bình Dương cho các hạm đội hải quân Nga.

Việc hai ông Vladimir Putin và Shinzo Abe gặp nhau nhiều lần không phải không có lý do. Điều đó chứng tỏ cả hai bên đều ý thức được sự xích lại gần nhau trong bối cảnh địa chính trị hiện nay là mang tính chiến lược. Nếu quan hệ Nga-Nhật ấm lên, hai nước sẽ có được lợi ích chung về hợp tác kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng. Bên cạnh đó nhằm tạo thế cân bằng giữa các cường quốc ở châu Á hoặc thay đổi thế tương quan giữa Nga và phương Tây.

Với hy vọng một hiệp định hòa bình được ký với Matxcơva, Tokyo sẽ củng cố chiến lược tạo đối trọng với Bắc Kinh. Từ năm 2013, dưới thời của thủ tướng Shinzo Abe, Nhật Bản được xem như đã có nhiều nỗ lực nhằm vượt qua bế tắc trong vấn đề lãnh thổ để cải thiện quan hệ với Nga, hoặc ít ra là để duy trì quan hệ đối thoại cấp cao với Matxcơva.

Năm 2014, khi Nga sáp nhập Crimée và can thiệp quân sự vào miền đông Ukraina, phương Tây áp dụng một loạt trừng phạt với Nga và Matxcơva cũng đáp lại bằng những biện pháp trả đũa khác nhau. Nhật Bản đứng về phía phương Tây, nhưng vẫn khôn khéo, uyển chuyển duy trì quan hệ với Nga để theo đuổi mục tiêu riêng. Các biện pháp trừng phạt của Nhật Bản nhằm vào Nga cũng được xem như là không đáng kể, và chỉ được đưa ra dưới sức ép của Washington. Đổi lại, Nga cũng hầu như không áp dụng biện pháp trả đũa nào đối với hàng hóa Nhật.

Theo các nhà quan sát, việc xích lại gần Nhật Bản đã cho phép Nga phá vỡ mặt trận chung của các cường quốc phương Tây. Mặc dù chính phủ Abe luôn tỏ ra năng động trong chính sách Nga, vấn đề tranh chấp lãnh thổ vẫn là một tồn đọng lịch sử không giải quyết được. Matxcơva tập trung khai thác mối quan hệ song phương với Tokyo theo hướng có lợi cho mình, mà không phải đưa ra những nhượng bộ liên quan tới các đảo Nam Kuril.

Sự quan tâm của Nga đối với Trung Quốc ngày càng lớn, một thị trường vũ khí quan trọng của Matxcơva và sự phụ thuộc của Nhật Bản vào Mỹ trong khuôn khổ hiệp ước an ninh chung, chính là những yếu tố càng gây thêm khó khăn cho việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ Nga - Nhật.

Một yếu tố khác càng khiến triển vọng giải quyết tranh chấp các đảo Nam Kuril thêm xa vời, đó là tầm quan trọng về chính trị-quân sự của các đảo Nam Kuril đối với Matxcơva những năm gần đây.

Tương lai của các đảo Nam Kuril trong bối cảnh liên minh Nhật-Mỹ vẫn gắn chặt sẽ đặt ra 2 câu hỏi lớn : Nếu Nga trả Nhật Bản, liệu các đảo này có bị đặt dưới sự bảo trợ an ninh của Mỹ hay không ? Liệu Mỹ có được quyền thiết lập các căn cứ hay lắp đặt các trang thiết bị quân sự trên quần đảo này hay không ? Nếu câu trả lời là có, thì đó là điều Nga không bao giờ chấp nhận được. Còn nếu câu trả lời là không thì người Nga vẫn hoài nghi, vì mối quan hệ chiến lược Nga – Nhật dù sao cũng chỉ được quan tâm gây dựng chưa đầy một thập kỷ qua, trong đó lòng tin chưa được tạo dựng hoàn chỉnh.

Các cuộc đàm phán về chủ quyền các đảo ở Kuril không thể sớm được giải quyết trong ngày một ngày hai, như tổng thống Putin đã tuyên bố sau cuộc đàm phán với ông Abe ngày hôm qua. Giữ nguyên hiện trạng chủ quyền các đảo Nam Kuril sẽ có lợi cho Nga và cùng khai thác phát triển kinh tế trong khu vực tranh chấp có lẽ là giải pháp dễ được chấp nhận hơn cả. Vì thế mà không chỉ lần này, trong các cuộc gặp thượng đỉnh trước, tổng thống Vladimir Putin đã không đưa ra bất cứ nhượng bộ nào liên quan tới việc trao trả các đảo trong Kuril cho Nhật Bản.

----------------------

Anh Vũ – RFI
Đăng ngày 23-01-2019 

Sau cuộc hội đàm với thủ tướng Nhật Shinzo Abe, tại Matxcơva ngày hôm qua, 22/01/2019, tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo, hai bên vẫn còn phải kiên trì làm nhiều việc để có thể đi tới ký kết một hiệp định hòa bình. Các bất đồng lãnh thổ liên quan đến quần đảo Kuril vẫn là cản trở chính cho việc ký kết văn kiện trên.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (P) và thủ tướng Nhật Shinzo Abe đi vào phòng hội đàm, Matxcơva, Nga, ngày 22/01/2019. Sputnik/Alexei Druzhinin/Kremlin via REUTERS

Được đánh giá là trọng tâm của cuộc gặp thượng đỉnh Putin-Abe lần này, hồ sơ tranh chấp lãnh thổ liên quan đến bốn hòn đảo trong quần đảo Kuril, bị Liên Xô sáp nhập từ sau Thế chiến thứ 2, vẫn không được giải quyết. Đây là trở ngại chính cho các cuộc thảo luận giữa lãnh đạo hai nước về một hiệp định hòa bình.

Cuộc đàm phán cấp nguyên thủ Nga - Nhật gặp ngày hôm qua được đánh dấu bằng một loạt các tuyên bố chung chung của lãnh đạo hai nước. Về hiệp định hòa bình giữa hai nước, tổng thống Vladimir Putin tuyên bố, « vẫn còn nhiều việc phải hòan tất trước khi kí kết văn kiện mà nhân dân hai nước có thể chấp nhận được ».

Trong khi đó, lãnh đạo Nhật khẳng định « vấn đề này không dễ giải quyết nhưng vẫn phải làm ». Ông Abe cho biết thêm, lãnh đạo hai nước đã chỉ đạo bộ Ngoại Giao của mình tổ chức vòng hai cuộc đàm phán về quần đảo Kuril vào tháng Hai tới.

Chính những bất đồng về lãnh thổ xung quanh quần đảo Kuril cho đến giờ vẫn là trở ngại chính cho việc ký kết hiệp định hòa bình giữa hai nước.

Căng thẳng giữa Matxcơva và Tokyo trên hồ sơ tranh chấp chủ quyền lãnh thổ bị đẩy lên thêm một nấc khi thủ tướng Nhật Shinzo Abe, trong thông điệp đầu năm nay, nhắc đến sự cần thiết phải giúp các kiều dân Nga sống ở nam quần đảo Kuril « hiểu được và chấp nhận thực tế là chủ quyền lãnh thổ của họ sẽ thay đổi ».

Những lời lẽ như vậy đã khiến Matxcơva phẫn nộ triệu đại sứ Nhật lên để phản đối. Sau đó trong một cuộc họp báo, ngoại trưởng Lavrov đã tuyên bố rằng Matxcơva và Tokyo còn lâu mới là « đối tác không chỉ trong quan hệ quốc tế mà còn cả trong việc tìm ra hướng đi xây dựng để cải thiện quan hệ hai bên ».




No comments: