Anh Vũ – RFI
Đăng ngày 23-01-2019
Cuộc
gặp thượng đỉnh giữa Vladimir Putin – Shinzo Abe kết thúc ngày hôm qua,
22/01/2019, tại Matxcơva đánh dấu bằng thất bại trong việc ký kết một hiệp định
hòa bình. Một lần nữa tranh chấp lãnh thổ xung quanh quần đảo Kuril lại là vật
cản chính cho chiến lược xích lại gần nhau Nhật – Nga, như hai bên mong muốn.
Đàm phán Nga - Nhật. Dẫn đầu hai phái đoàn là ngoại trưởng Nga Sergei
Lavrov và đồng nhiệm Nhật Taro Kono, Matxcơva, ngày 14/01/2019. REUTERS/Maxim
Shemetov
Tổng thống Nga Vladimir Putin và thủ tướng Nhật
Shinzo Abe đã có 25 lần gặp nhau trực tiếp, trong đó không ít lần để thảo luận
về một hiệp định hòa bình giữa hai nước, kể từ khi nước Nhật bại trận trong Đệ
nhị Thế chiến 1945.
Vào tháng 9 năm ngoái, tổng thống Nga Vladimir Putin
bất ngờ ngỏ ý đề nghị Tokyo lật qua trang sử mới với việc ký hiệp định hòa bình
giữa hai nước mà không cần « điều kiện tiên quyết». Thế nhưng, cuối
cùng tranh chấp chủ quyền 4 hòn đảo trong quần đảo Kuril vẫn là ranh giới không
thể vượt qua trong quan hệ Nga - Nhật.
Nhóm bốn đảo phía nam quần đảo Kuril nằm rất gần Nhật
Bản hiện do Matxcơva quản lý từ khi Liên Xô sáp nhập năm 1945, vẫn được Nga gọi
là Nam Kuril. Còn Nhật gọi đó là « lãnh thổ phương bắc » bị
« Nga chiếm giữ trái phép ». Đây là vùng biển đảo được đánh
giá không chỉ giàu tài nguyên khoáng sản, thủy sản mà còn là cửa ngõ ra vào
Thái Bình Dương cho các hạm đội hải quân Nga.
Việc hai ông Vladimir Putin và Shinzo Abe gặp nhau
nhiều lần không phải không có lý do. Điều đó chứng tỏ cả hai bên đều ý thức được
sự xích lại gần nhau trong bối cảnh địa chính trị hiện nay là mang tính chiến
lược. Nếu quan hệ Nga-Nhật ấm lên, hai nước sẽ có được lợi ích chung về hợp tác
kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng. Bên cạnh đó nhằm tạo thế cân bằng
giữa các cường quốc ở châu Á hoặc thay đổi thế tương quan giữa Nga và phương
Tây.
Với hy vọng một hiệp định hòa bình được ký với
Matxcơva, Tokyo sẽ củng cố chiến lược tạo đối trọng với Bắc Kinh. Từ năm 2013,
dưới thời của thủ tướng Shinzo Abe, Nhật Bản được xem như đã có nhiều nỗ lực nhằm
vượt qua bế tắc trong vấn đề lãnh thổ để cải thiện quan hệ với Nga, hoặc ít ra
là để duy trì quan hệ đối thoại cấp cao với Matxcơva.
Năm 2014, khi Nga sáp nhập Crimée và can thiệp quân
sự vào miền đông Ukraina, phương Tây áp dụng một loạt trừng phạt với Nga và
Matxcơva cũng đáp lại bằng những biện pháp trả đũa khác nhau. Nhật Bản đứng về
phía phương Tây, nhưng vẫn khôn khéo, uyển chuyển duy trì quan hệ với Nga để
theo đuổi mục tiêu riêng. Các biện pháp trừng phạt của Nhật Bản nhằm vào Nga
cũng được xem như là không đáng kể, và chỉ được đưa ra dưới sức ép của
Washington. Đổi lại, Nga cũng hầu như không áp dụng biện pháp trả đũa nào đối với
hàng hóa Nhật.
Theo các nhà quan sát, việc xích lại gần Nhật Bản đã
cho phép Nga phá vỡ mặt trận chung của các cường quốc phương Tây. Mặc dù chính
phủ Abe luôn tỏ ra năng động trong chính sách Nga, vấn đề tranh chấp lãnh thổ vẫn
là một tồn đọng lịch sử không giải quyết được. Matxcơva tập trung khai thác mối
quan hệ song phương với Tokyo theo hướng có lợi cho mình, mà không phải đưa ra
những nhượng bộ liên quan tới các đảo Nam Kuril.
Sự quan tâm của Nga đối với Trung Quốc ngày càng lớn,
một thị trường vũ khí quan trọng của Matxcơva và sự phụ thuộc của Nhật Bản vào
Mỹ trong khuôn khổ hiệp ước an ninh chung, chính là những yếu tố càng gây thêm
khó khăn cho việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ Nga - Nhật.
Một yếu tố khác càng khiến triển vọng giải quyết
tranh chấp các đảo Nam Kuril thêm xa vời, đó là tầm quan trọng về chính trị-quân
sự của các đảo Nam Kuril đối với Matxcơva những năm gần đây.
Tương lai của các đảo Nam Kuril trong bối cảnh liên
minh Nhật-Mỹ vẫn gắn chặt sẽ đặt ra 2 câu hỏi lớn : Nếu Nga trả Nhật Bản, liệu
các đảo này có bị đặt dưới sự bảo trợ an ninh của Mỹ hay không ? Liệu Mỹ có được
quyền thiết lập các căn cứ hay lắp đặt các trang thiết bị quân sự trên quần đảo
này hay không ? Nếu câu trả lời là có, thì đó là điều Nga không bao giờ chấp nhận
được. Còn nếu câu trả lời là không thì người Nga vẫn hoài nghi, vì mối quan hệ
chiến lược Nga – Nhật dù sao cũng chỉ được quan tâm gây dựng chưa đầy một thập
kỷ qua, trong đó lòng tin chưa được tạo dựng hoàn chỉnh.
Các cuộc đàm phán về chủ quyền các đảo ở Kuril không
thể sớm được giải quyết trong ngày một ngày hai, như tổng thống Putin đã tuyên
bố sau cuộc đàm phán với ông Abe ngày hôm qua. Giữ nguyên hiện trạng chủ quyền
các đảo Nam Kuril sẽ có lợi cho Nga và cùng khai thác phát triển kinh tế trong
khu vực tranh chấp có lẽ là giải pháp dễ được chấp nhận hơn cả. Vì thế mà không
chỉ lần này, trong các cuộc gặp thượng đỉnh trước, tổng thống Vladimir Putin đã
không đưa ra bất cứ nhượng bộ nào liên quan tới việc trao trả các đảo trong
Kuril cho Nhật Bản.
----------------------
Anh Vũ – RFI
Đăng ngày 23-01-2019
Sau
cuộc hội đàm với thủ tướng Nhật Shinzo Abe, tại Matxcơva ngày hôm qua,
22/01/2019, tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo, hai bên vẫn còn phải kiên
trì làm nhiều việc để có thể đi tới ký kết một hiệp định hòa bình. Các bất đồng
lãnh thổ liên quan đến quần đảo Kuril vẫn là cản trở chính cho việc ký kết văn
kiện trên.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (P) và thủ tướng Nhật Shinzo Abe đi vào
phòng hội đàm, Matxcơva, Nga, ngày 22/01/2019. Sputnik/Alexei Druzhinin/Kremlin
via REUTERS
Được đánh giá là trọng tâm của cuộc gặp thượng đỉnh
Putin-Abe lần này, hồ sơ tranh chấp lãnh thổ liên quan đến bốn hòn đảo trong quần
đảo Kuril, bị Liên Xô sáp nhập từ sau Thế chiến thứ 2, vẫn không được giải quyết.
Đây là trở ngại chính cho các cuộc thảo luận giữa lãnh đạo hai nước về một hiệp
định hòa bình.
Cuộc đàm phán cấp nguyên thủ Nga - Nhật gặp ngày hôm
qua được đánh dấu bằng một loạt các tuyên bố chung chung của lãnh đạo hai nước.
Về hiệp định hòa bình giữa hai nước, tổng thống Vladimir Putin tuyên bố,
« vẫn còn nhiều việc phải hòan tất trước khi kí kết văn kiện mà nhân
dân hai nước có thể chấp nhận được ».
Trong khi đó, lãnh đạo Nhật khẳng định « vấn
đề này không dễ giải quyết nhưng vẫn phải làm ». Ông Abe cho biết
thêm, lãnh đạo hai nước đã chỉ đạo bộ Ngoại Giao của mình tổ chức vòng hai cuộc
đàm phán về quần đảo Kuril vào tháng Hai tới.
Chính những bất đồng về lãnh thổ xung quanh quần đảo
Kuril cho đến giờ vẫn là trở ngại chính cho việc ký kết hiệp định hòa bình giữa
hai nước.
Căng thẳng giữa Matxcơva và Tokyo trên hồ sơ tranh
chấp chủ quyền lãnh thổ bị đẩy lên thêm một nấc khi thủ tướng Nhật Shinzo Abe,
trong thông điệp đầu năm nay, nhắc đến sự cần thiết phải giúp các kiều dân Nga
sống ở nam quần đảo Kuril « hiểu được và chấp nhận thực tế là chủ quyền
lãnh thổ của họ sẽ thay đổi ».
Những lời lẽ như vậy đã khiến Matxcơva phẫn nộ triệu
đại sứ Nhật lên để phản đối. Sau đó trong một cuộc họp báo, ngoại trưởng Lavrov
đã tuyên bố rằng Matxcơva và Tokyo còn lâu mới là « đối tác không chỉ
trong quan hệ quốc tế mà còn cả trong việc tìm ra hướng đi xây dựng để cải thiện
quan hệ hai bên ».
No comments:
Post a Comment