THƯ NGỎ GỦI CÁC THẾ HỆ TƯƠNG LAI

Thư ngỏ gửi các thế hệ tương lai
Phạm Văn Hai
29, May2009
http://pvhai.blogspot.com/2009/05/letter-to-future.html
Các bạn thân mến!
Khi tôi viết những dòng này, có thể các bạn còn mang tã lót, uống sữa bột, thậm chí có bạn còn chưa kịp chào đời. Đừng cười, vì tôi đang cố hình dung những "chủ nhân" tương lai của đất nước này rồi sẽ thế nào. Tất nhiên, sự tưởng tượng của tôi không phải là vô căn cứ. Việc mô phỏng trong tâm trí này dựa trên những sự kiện có thật, vào những gì đã và đang xảy ra, sống động từng ngày ở đất nước Việt Nam cuối thế kỷ 20 và những năm đầu của thiên niên kỷ thứ 3.
...
Một ngày đẹp trời năm 2xxx nào đó, bạn đã là một thanh niên tuấn tú. Nhất định các bạn phải là những công dân số một! Bởi vì hiện nay các thế hệ mầm non Việt Nam đang được nuôi nấng bằng loại sữa đắt tiền nhất thế giới. Theo tiết lộ của các nhà sản xuất, hàm lượng của các tố chất làm tăng IQ, EQ và... tổng hợp các loại Q trong sữa bột tiêu thụ ở xứ này ở hàng top-one. Các bậc phụ huynh không ngần ngại trả những món tiền cao ngất để đầu tư cho con em họ. Giá một "hộp gien thông minh" chỉ có mấy trăm ngàn VNĐ, quá rẻ, chắc chỉ có ở VN!

Có lẽ, nhờ tin tưởng tuyệt đối vào đường lối đầu tư IQ từ nhỏ, các bạn sẽ không phải nỗ lực nhiều trong học tập. Theo xu thế thời đại, học vấn không hướng đến mục tiêu nâng cao dân trí, nắm bắt tri thức mà đơn thuần là tấm giấy thông hành tìm kiếm chỗ đứng trong xã hội. Bằng cấp giả nhiều và tinh vi đến nỗi có hẳn một Bộ chuyên trách việc chống bằng giả. Các công nghệ tân tiến của nước ngoài được nhập vào ồ ạt nhằm tạo ra một hệ thống chứng chỉ, bằng cấp chỉ có ở Việt Nam. Đó là một loại thẻ từ đặc biệt được mã hóa tinh vi, chứa đựng tất cả mọi thông tin cá nhân của người sở hữu bằng. Muốn trở thành tiến sĩ ư? Không khó như bạn vẫn nghĩ đâu! Số lượng tiến sĩ ở xứ này phát triển vô cùng nhanh chóng. Người ta không cần quan tâm đến công trình nghiên cứu, khả năng học thuật, hay chuyên ngành của một tiến sĩ. Mỗi người sẽ được cấy một chip siêu nhỏ nằm dưới da, chứng thực chức danh và học vị của họ. Bạn chớ nên kinh ngạc, đây chỉ là một giải pháp đối phó tình thế khắc phục hiện trạng kèn cựa nhau giữa các vị trí trong cơ quan công quyền. Vì thực tế, có nhiều tiến sĩ không nghiên cứu phát triển gì cả ngoài công việc quản lý hành chính hoặc giảng dạy cấp 4.

Trong khi đó, khoa học kỹ nghệ thế giới vẫn tiến những bước rất dài trong lịch sử nhân loại. Thừa hưởng những thành tựu tuyệt vời của nó, bạn đeo một chiếc x-Fone đa năng rong ruổi trên đường phố Sài gòn, Hà nội hay bất kỳ một đô thị "chất lượng cao" nào đó. Hệ thống dẫn đường kết hợp giữa công nghệ GPS và trí khôn nhân tạo giúp bạn dễ dàng tránh xa những điểm ngập lụt hoặc tắc đường. Đi vòng muộn một tí cũng đâu ảnh hưởng gì ghê gớm nhỉ? Quên đi nỗi bận tâm với sếp và công việc! Các nhà sản xuất x-Fone hàng đầu trên thế giới rất nhạy bén với thị trường Việt Nam. Chỉ cần trả thêm một ít $ thì bạn đã sở hữu một gói tiện ích fake-Location vô cùng hữu hiệu. Dù bạn đang vi vu trên phố, tán gẫu ở quán cafe hay về sớm đi nhậu, fake-Loation vẫn cập nhật vị trí của bạn đang ở bàn làm việc vào hệ thống điểm danh tự động của sếp. Như thế là cuối năm, bạn vẫn được tuyên dương thành tích lao động như bao nhiêu người có x-Fone khác!

Thế là không có gì bất mãn, xì-trét nữa nhé. Nhưng muốn bất bình, chán nản cũng không phải chuyện dễ. Dòng x-Fone sản xuất riêng cho Việt Nam luôn có giá cao nhất nhì thế giới (Có lẽ vì các khoản lợi nhuận kếch xù ấy mà những tập đoàn tư bản ngoại quốc luôn ủng hộ sự "ổn định chính trị" ở quốc gia hình chữ S đang muốn biến thế rồng chồm này). Sản phẩm x-Fone được phép lưu hành ở đây bắt buộc phải có tích hợp thêm hệ thống cảm nhận suy nghĩ ngoài luồng. Nếu bạn có một suy nghĩ đại loại như "Chiến lược khai thác bâu-xít củ chuối bỏ mịa, sao vẫn được quốc hội thông qua nhỉ?", thì ngay lập tức, màn hình LCD đổi sang nền đỏ ngầu với dòng cảnh báo bằng cả text lẫn voice: "Nghĩ sai rồi! Nghĩ sai rồi! Nghĩ lại ngay! Nghĩ lại ngay!". Nếu bạn cứ ngoan cố phát triển ý nghĩ theo hướng ấy thì hối hận cũng đã muộn: màn hình LCD tắt ngủm và chiếc x-Fone của bạn sẽ thành món đồng nát. Nó được hãng sản xuất nhận lại kèm thêm một ít lệ phí gọi là để thu gom rác thải công nghiệp, bảo vệ môi trường. Mà việc gì phải khổ sở như thế nhỉ, mọi tư duy của bạn đã được sắp đặt sẵn để khỏi trệch hướng định đến là CNXH. Cho dù đến đó vào lúc nào và ở đó có gì thì không ai cần bận tâm, mà bận tâm để làm gì cơ chứ?

Nói chung là có rất nhiều thứ bạn không nên bận tâm, vì nó đã nằm trong tầm quét của hệ thống cảm nhận tư tưởng ngoài luồng. Giả sử bạn soạn tin nhắn có nội dung như sau và gửi cho bạn gái: "N mún chia sẻ ví M về ~ zá trị Tự do, Dân chủ và Nhân quyền!". Sau khi qua bộ lọc CS-Filter thì ở máy cô bạn gái sẽ nhận được nội dung như sau: "N mún chia sẻ ví M về ~ zá trị xxx, xxx và xxx!". Đừng ngạc nhiên khi nhận được tin nhắn hồi âm của cô ấy theo ngôn ngữ teen đặc thù, mà có lẽ thế hệ chúng tôi hôm nay phải dùng chương trình dịch chuyên dụng mới hiểu được món "Việt ngữ" ấy!
Nếu bộ lọc phát hiện các từ nhạy cảm như "tự do", "dân chủ", "nhân quyền", "độc tài", "đảng trị", "chuyên chế"... quá nhiều lần trong giao dịch, thì không cần phải nhắc lại về khoản phí "bảo vệ môi trường" cho chiếc x-Fone của bạn nữa!

Thực ra, cái phí bảo vệ môi trường này hơi vô lý. Bởi vì mức độ ô nhiễm có tăng thêm vài bậc nữa cũng không hề gì. Nhiều công ty thời trang đã thu lợi béo bở từ các hợp đồng cung cấp trọn gói cho bộ áo quần đặc chủng. Đây là niềm tự hào của đỉnh cao sáng tạo: bộ áo liền quần 3 trong 1 kết hợp công nghệ dành riêng cho các phi hành gia + mặt nạ chống hơi ngạt của lực lượng đặc nhiệm + mũ bảo hộ của lính cứu hỏa. Với trang bị như thế, người dân bước ra đường hoặc nơi công cộng không còn bận tâm gì đến bụi đường, khói xả xe cơ giới, khói thuốc lá, hay bất kỳ mùi vị đặc thù ở các dòng kênh đen và sông rác nữa. Nói tóm lại, bạn không phải lưu tâm đến chuyện vệ sinh công cộng hay bảo vệ môi sinh, ngoài việc sắm sửa cho riêng mình bộ cánh đặc biệt ấy.

Bạn cảm thấy ngột ngạt khi lưu thông với bộ áo liền quần? Tại sao không đi du lịch? Lên rừng hay xuống biển đều là niềm tự hào hơn 4000 năm của dân ta: rừng vàng biển bạc mà! Vì giá trị vàng của rừng được hiểu theo nghĩa cho nhiều gỗ quý và thú hiếm nên dân chúng thi đua đốn gỗ và săn thú. Bạn sẽ không phải lo ngại cảnh âm u của rừng già hay đề phòng thú dữ. "Rừng" ở đây được ngầm hiểu là những khu khách sạn cao cấp và sân golf tiêu chuẩn quốc tế.

Du lịch trên biển cũng không kém phần thú vị. Con tàu chở bạn lênh đênh suốt chiều dài trên hai ngàn cây số dọc bờ biển mà không gặp phải những chiếc thuyền đánh cá của ngư dân. Một phần vì nguồn cá đã quá cạn kiệt do kiểu khai thác tận thu, nhưng nguyên nhân chính là lo sợ bị các "tàu lạ" đâm chìm! Khi tàu đến khu vực quần đảo Hoàng Trường Sa, màn hình hiển thị của tất cả các thiết bị định vị trên tàu đều chuyển sang chế độ cảnh báo: "Chú ý lớn! Chú ý lớn! Bạn đang đi vào vùng biển của Việt Nam nhưng không do chính phủ Việt Nam quản lý, hoặc chỉ quản lý từ xa qua một hoặc nhiều vị chủ tịch sống ở đất liền cách vài trăm hải lý. Bạn được quyền quyết định nên đi vào hoặc đi ra".

Nếu quyết định đi vào, bạn sẽ tận hưởng sự thú vị tột cùng của trò chơi cảm giác mạnh. Có thể bất thần một chiếc "tàu lạ" húc ngang mạn sườn, nước biển tràn vào xối xả trong khi chiếc tàu du lịch của bạn từ từ gãy đôi, bạn còn ngần ngại gì mà không vào vai chàng trai đa tình, nghĩa hiệp trong phim truyện Titanic? Nếu chưa đủ cảm giác mạnh, sẽ còn một kịch bản khác: Trọng pháo từ các chiến hạm tuần tiễu của "nước này nước nọ" sẽ bắn cảnh cáo, cày lên những cột nước cao tít hai bên mạn tàu. Bạn còn đang tự hỏi đây có phải phim trường dựng lại các cuộc hải chiến trên Thái Bình Dương thời Thế chiến II chăng, thì trọng pháo đã chuyển làn giã ngay vào giữa tàu của bạn. Đừng chết vì thiếu hiểu biết như thế, các công ty bảo hiểm dứt khoát từ chối khi bạn đang ở trong tọa độ "quản lý từ xa" của chính phủ! Và cùng đừng trông chờ cứu hộ hay cứu nạn của hải quân vì họ còn bận bảo vệ khẩu hiệu phát triển quan hệ "đối tác hợp tác chiến lược toàn diện"...

Trở về với công việc đời thường sau chuyến du lịch đầy cảm giác, bạn vẫn còn thấy chán nản và muốn đổi nghề? Không thành vấn đề! Thời của các bạn nghề nghiệp không chú trọng nhiều đến năng lực. Bạn có thể làm bất cứ công việc gì, ở bất cứ lãnh vực nào, kể cả ở những vị trí cao cấp trong chính phủ!

Các bạn thân mến!

Có thể chắc chắn một điều rằng, làm lãnh đạo ở xứ này là công việc thoải mái và dễ dàng nhất. Bạn không phải chịu áp lực về trách nhiệm, cũng không cần có liêm sĩ tối thiểu, thậm chí lê liệt cả dây thần kinh xấu hổ cũng chẳng sao!

Ngày hôm nay, chúng tôi đang phải hứng chịu rất nhiều sai lầm do những nhà lãnh đạo "đỉnh cao" từ mấy thập niên trước gây ra. Bây giờ thì họ đã chết cả rồi, mà cũng chưa có tòa án nào đứng ra xét xử họ nữa. Khi còn đương quyền, họ thét ra lửa, khạc ra khói, họ nói những điều "trên cả tuyệt vời" và dùng bạo lực cách mạng buộc dân chúng răm rắp tuân theo. Thế rồi, vài chục năm sau, người ta nhận thấy đó là những sai lầm chết người, thì đã quá muộn. Thế hệ lãnh đạo đương thời không quan tâm đến điều đó, vì nó đã là chuyện quá khứ, là lỗi lầm của những người tiền nhiệm! Bây giờ họ đang mải mê vay mượn tương lai để tận hưởng cuộc sống hiện tại. Bất quá vài mươi năm sau, những chính sách, đường lối hiện nay có bộc lộ tác hại, thì họ đã hạ cánh an toàn từ lâu dưới lòng đất lạnh! Cứ như thế, sai lầm gối đầu nhau, trách nhiệm đổ về quá khứ và tương lai thét tiếng kêu gào trong vô vọng!

Bạn sẽ còn nhận ra nhiều điểm tuyệt vời khác khi được sống trên mảnh đất này. Khi tôi đang gõ phím lách cách ở đây, thì ở quốc gia lân cận đang tổ chức lễ tang cho vị cựu tổng thống Roh Moo-hyun của họ. Ông ta tự vẫn vì không thanh minh được những bê bối tài chính có liên quan đến gia đình và người thân, xảy ra khi ông còn đương nhiệm. Bạn thấy sự đau khổ của họ chưa? Chính những áp lực về danh dự và trách nhiệm trong bản thân mỗi con người đã tạo nên diện mạo và tầm vóc của một quốc gia.

Nhờ những đặc tính đó, Nam Hàn có thể chế tạo xe hơi, máy thu hình, điện thoại 3G, 4G...
Nhờ những đặc tính đó, Nhật Bản có thể vươn lên thành cường quốc kinh tế thứ 3 thế giới sau thảm bại ở Thế chiến II...
Nhờ những đắc tính đó, Hoa Kỳ có thể thám hiểm không gian, chế tạo máy điện toán, phát minh Internet...
Vì không cần những đặc tính đó, Việt Nam đã, đang và sẽ tụt lại phía sau... Đó là điểm khác biệt!

Đừng lầm tưởng mình đang sống trong một xã hội phát triển khi chung quanh đầy rẫy những tiện nghi vật chất tân thời. Hãy cẩn trọng xem xét, ta có được những thứ ấy bằng cách nào?

Các bạn thân mến!

Nếu xã hội bạn đang sống gần giống với những gì tôi đã mô phỏng trên đây, thì đó quả là một điều bất hạnh cho cả dân tộc Việt Nam.
Bạn đừng quên nguyên nhân đến từ quá khứ, nhưng cũng chớ nên chằm chặp vào đó để phê phán.Điều đúng đắn duy nhất bạn nên và có thể làm là góp phần thay đổi hiện tại để tương lai không còn những tiếng kêu ai oán, những lời nguyền rủa quá khứ!

Nếu xã hội bạn đang sống gần giống với những gì tôi đã mô phỏng trên đây, thì đó cũng là trách nhiệm của chúng tôi, những người đã chưa làm được điều gì đáng kể cho một cuộc đổi thay vĩ đại. Xin thành tâm tạ lỗi!

Nếu xã hội bạn đang sống gần giống với những gì tôi đã mô phỏng trên đây, mong rằng đó là thế hệ cuối cùng phải gánh chịu tai ương! Và chính các bạn - sẽ là những người vinh dự nhận lãnh sứ mệnh đổi thay cao cả ấy!

Chiều mùa hạ không ánh nắng, 2009.