The Economist
Đỗ
Đặng Nhật Huy,
dịch thuật - Nghiên
Cứu Quốc Tế
22/10/2025
https://nghiencuuquocte.org/2025/10/22/the-gioi-hom-nay-22-10-2025/
Nhà
Trắng cho biết hiện không có kế hoạch tổ chức hội nghị thượng đỉnh giữa Donald
Trump và Vladimir Putin. Tuần trước, tổng thống Mỹ từng gợi
ý rằng ông sẽ sớm gặp người đồng cấp Nga tại Hungary. Song việc Nga từ chối các
điều kiện của Mỹ về một lệnh ngừng bắn ngay lập tức ở Ukraine đã khiến quan hệ
giữa hai nước trở nên căng thẳng.
Giá
vàng giảm
5,3% vào thứ Ba, mức giảm trong ngày mạnh nhất kể từ năm 2013, sau đợt tăng kỷ
lục gần đây. Kim loại quý này đã vượt ngưỡng 4.381 USD mỗi ounce vào thứ Hai
khi nhà đầu tư tìm đến tài sản an toàn. Triển vọng hạ nhiệt căng thẳng thương mại
Trung-Mỹ là một trong những nguyên nhân khiến giá điều chỉnh giảm.
Warner
Bros Discovery cho
biết sẽ xem xét việc bán toàn bộ hoặc một phần doanh nghiệp sau khi nhận được đề
nghị mua lại. Chủ sở hữu của HBO và CNN được cho là đã từ chối lời đề nghị từ
David Ellison, con trai của Larry Ellison — người sáng lập tập đoàn công nghệ
Oracle. Gia đình Ellison ngày càng có ảnh hưởng lớn trong giới truyền thông Mỹ:
David Ellison gần đây đã tiếp quản hãng phim Hollywood Paramount.
Paul
Ingrassia,
người được ông Trump đề cử lãnh đạo một cơ quan giám sát liên bang, đã rút khỏi
quy trình phê chuẩn. Hôm thứ Hai, Politico đưa tin ông
Ingrassia từng tự mô tả mình có “khuynh hướng phát xít” trong tin nhắn gửi cho
các đảng viên Cộng hòa khác, và nói rằng các ngày lễ kỷ niệm lịch sử người da
đen nên bị “xóa bỏ.” Sau đó, lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện, John Thune,
đã kêu gọi rút đề cử của ông Ingrassia.
Hamas đã trao trả
cho Israel thi thể của hai con tin thiệt mạng, nâng tổng số
lên 15 trên 28 người. Việc bàn giao diễn ra trong chuyến thăm Israel của phó tổng
thống Mỹ J.D. Vance, người bày tỏ “niềm lạc quan lớn” rằng thỏa thuận ngừng bắn
ở Gaza sẽ được duy trì. Ông cũng cảnh báo Hamas về “những điều tồi tệ” sẽ xảy
ra nếu nhóm vũ trang này không giải giáp theo yêu cầu của giai đoạn tiếp theo
trong thỏa thuận.
Anh đã vay 99,8 tỷ
bảng Anh (134 tỷ USD) trong sáu tháng tính đến tháng 9, cao hơn 7,2 tỷ bảng so
với dự báo, theo Văn phòng Thống kê Quốc gia. Riêng trong tháng 9, số tiền vay
là 20,2 tỷ bảng — mức cao nhất cho tháng này trong vòng năm năm qua. Dữ liệu mới
làm tăng áp lực lên bộ trưởng tài chính Rachel Reeves trước khi bà công bố ngân
sách vào ngày 26 tháng 11, trong đó dự kiến sẽ tăng thuế.
OpenAI ra mắt trình
duyệt web sử dụng trí tuệ nhân tạo có tên ChatGPT Atlas. Sự phát
triển của ChatGPT và các mô hình AI khác — cùng với các trình duyệt tích hợp AI
— đã và đang thay đổi cách con người tương tác với Internet. Hồi tháng 9,
Google đã tích hợp trợ lý ảo Gemini vào trình duyệt Chrome. Cổ
phiếu của Alphabet, công ty mẹ của Google, giảm tới 4,8% sau thông
báo của OpenAI.
Con
số trong ngày: 54%,
là tỷ lệ người Mỹ cho biết họ có uống rượu trong khảo sát mới của Gallup, mức
thấp nhất trong gần 90 năm qua.
TIÊU ĐIỂM
Tesla
được tiếp thêm động lực
Elon
Musk thường thích tạo bất ngờ khi công bố kết quả kinh doanh của Tesla — có thể
là một mẫu xe mới, hoặc một bước chuyển hướng của công ty xe điện ngày càng mở
rộng sang lĩnh vực robot và taxi tự hành. Song tin tức mà ông có thể công bố
cùng báo cáo quý ba hôm nay sẽ gây chấn động theo cách khác: công ty của ông
không còn hoạt động tệ như thời gian gần đây.
Doanh
thu của Tesla so với cùng kỳ năm trước đã giảm trong nhiều quý liên tiếp; còn lợi
nhuận cũng sụt giảm trong ba tháng đầu năm. Nhưng dữ liệu sơ bộ được công bố
tháng này cho thấy doanh số đã phục hồi trong quý gần nhất, một phần vì người
tiêu dùng Mỹ đổ xô đi mua xe điện trước khi các khoản trợ cấp của chính phủ hết
hạn vào cuối tháng 9. Dù vậy, phiên bản giá rẻ hơn của Model Y vừa ra mắt không
gây mấy ấn tượng, trong khi một đạo luật mới chấm dứt các chương trình cho phép
Tesla bán tín chỉ carbon cho các nhà sản xuất xe khác sẽ sớm gây hại cho lợi
nhuận. Mặt khác, doanh thu từ robot và taxi tự hành vẫn còn xa vời.
Cải
tiến quân sự và nhu cầu về tốc độ
Cuộc
chiến ở Ukraine đã thúc đẩy những phát minh mới trong quân sự. Giới quốc phòng
phương Tây từ lâu vốn coi trọng các hệ thống vũ khí hạng nặng hoặc phức tạp,
nhưng hiện nay các đội máy bay không người lái được hỗ trợ bởi AI và các đòn tấn
công tầm xa tự động đang thống trị chiến trường. Vào thứ Tư, các nhà lãnh đạo
chính trị, công nghiệp, và quân sự của phương Tây sẽ họp tại Hamburg để thảo luận
về tốc độ thay đổi và vai
trò ngày càng lớn của AI, robot, và điện toán lượng tử trong chiến tranh.
Một
bài học quan trọng từ Ukraine là tốc độ quyết định tất cả. Các chu kỳ phát triển,
đầu tư, và triển khai mất nhiều năm ở phương Tây cần được rút xuống còn vài tuần.
Perry Boyle, nhà đầu tư quốc phòng tại MITS Capital, cho biết các công ty khởi
nghiệp Ukraine nhận phản hồi tức thời từ tiền tuyến, cho phép họ “vừa là nhà sản
xuất chi phí thấp, vừa là bên thực hiện đổi mới sáng tạo.” Điều đó cho thấy các
nhà sản xuất vũ khí và chính phủ phương Tây có thể cần thay đổi tư duy.
Những
lựa chọn khó khăn cho bộ trưởng tài chính Anh
Dữ
liệu công bố vào thứ Tư có khả năng cho thấy lạm phát tại Anh tăng trong tháng
9. Giá tiêu dùng được cho là đã tăng 4% so với cùng kỳ năm trước, từ mức 3,8% của
tháng 8. Tỷ lệ lạm phát của nước này hiện cao hơn khoảng 0,9 điểm phần trăm so
với Mỹ và 1,6 điểm so với khu vực đồng euro.
Giá
năng lượng và thực phẩm tăng là một nguyên nhân, nhưng chính sách tài khóa cũng
góp phần. Ngân hàng Barclays ước tính việc tăng thuế đã khiến lạm phát tăng
thêm 0,6 điểm phần trăm, trong khi các điều chỉnh giá được quản lý, như việc
hóa đơn nước tăng 26% hồi tháng 4, góp thêm 0,3 điểm nữa. Lạm phát dự kiến sẽ
giảm trong năm tới, có thể tạo điều kiện cho Ngân hàng Anh cắt giảm lãi suất.
Tuy nhiên, điều đó còn tùy thuộc vào việc chính phủ có kiềm chế các đợt tăng
thuế gây lạm phát nhằm giảm thâm hụt hay không. Bộ trưởng tài chính Rachel
Reeves sẽ phải đối mặt với những quyết định khó khăn trước khi công bố ngân
sách vào ngày 26 tháng 11.
Làm
thế nào để tránh va chạm trong không gian
Khoảng
một triệu mảnh rác vũ trụ có kích thước ít nhất 1 cm đang bay quanh Trái Đất;
trong năm năm qua, số vệ tinh hoạt động đã tăng gấp năm lần, đạt hơn 13.000 vệ
tinh, trong đó khoảng hai phần ba được phóng bởi SpaceX, công ty của Elon Musk.
Quỹ đạo chật chội này sẽ là chủ đề chính tại Hội nghị Thượng đỉnh về Bền vững
Không gian do chính phủ Pháp tổ chức ở Paris vào thứ Tư. Năm ngoái, SpaceX đã
thực hiện trung bình 35 lần điều chỉnh tránh va chạm cho mỗi vệ tinh của mình.
Trong khi đó, chiến tranh trong không gian không còn là chuyện viễn tưởng: Nga
đã cảnh báo có thể nhắm vào các vệ tinh thương mại được sử dụng để hỗ trợ
Ukraine.
Tại
Paris, các chính trị gia, nhà khoa học, và lãnh đạo ngành hàng không vũ trụ sẽ
kêu gọi hành động. Các chính phủ có thể tăng chi tiêu cho hệ thống theo dõi rác
vũ trụ, còn các nhà vận hành vệ tinh có thể chia sẻ dữ liệu nhiều hơn. Gây
tranh cãi hơn cả là đề xuất hạn chế số vụ phóng, yêu cầu bảo hiểm trách nhiệm
cao hơn, và ban hành luật nghiêm hơn về việc đưa vệ tinh ra khỏi quỹ đạo sau
khi kết thúc hoạt động. Các quốc gia nhỏ hơn đang muốn xây dựng năng lực không
gian — bao gồm Ukraine — có thể coi những biện pháp này là rào cản gia nhập đối
với họ.
=============================
LIÊN
QUAN
·
No comments:
Post a Comment