The Economist
Đỗ
Đặng Nhật Huy,
biên dịch - Nghiên
Cứu Quốc Tế
https://nghiencuuquocte.org/2025/10/16/the-gioi-hom-nay-16-10-2025/
Donald
Trump nói
ông đã cho phép CIA tiến hành một chiến dịch bí mật tại Venezuela. Xác nhận
thông tin từ tờ New York Times, ông nói: “Chúng tôi đang xem xét
trên bộ, vì đã kiểm soát trên biển rất tốt rồi.” Ông Trump đã mở rộng chiến dịch
chống các băng nhóm buôn ma túy ở vùng biển phía nam Caribe, nhưng từ chối tiết
lộ liệu CIA có được phép “loại bỏ” nhà độc tài Nicolás Maduro hay không.
Các
xe viện trợ đã bắt đầu đi vào Dải Gaza, nhưng Israel cho biết số lượng
xe sẽ bị giảm hoặc viện trợ bị trì hoãn do Hamas chậm trao trả thi thể các con
tin đã chết. Nhóm vũ trang này nói họ cần hỗ trợ để tìm kiếm những thi thể còn
lại bị chôn vùi dưới đống đổ nát. Hamas đã trao trả 7 trong số 28 thi thể; hai
thi thể được hồi hương hôm thứ Tư vẫn chưa được nhận dạng.
Một
thẩm phán liên bang ở California đã chặn kế hoạch của chính quyền Trump nhằm
sa thải 4.100 nhân viên liên bang Mỹ trong thời gian chính phủ đóng cửa một phần.
Các công đoàn cho rằng việc cắt giảm nhân sự ở hơn 30 cơ quan liên bang là bất
hợp pháp, vì chính quyền dường như chỉ nhắm vào các nhân viên thuộc đảng Dân chủ.
Phán quyết nhiều khả năng sẽ sớm bị kháng cáo.
Bộ
trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết ông đang nỗ lực xây
dựng một gói hỗ trợ trị giá 20 tỷ USD để củng cố nền kinh tế Argentina.
Ông nói rằng “giải pháp khu vực tư nhân” này sẽ tách biệt với hạn mức hoán đổi
tiền tệ 20 tỷ USD mà bộ tài chính Mỹ đã cam kết trước đó với ngân hàng trung
ương Argentina, đồng thời cho biết một số ngân hàng và quỹ đầu tư quốc gia đã
bày tỏ muốn tham gia. Gần đây bộ tài chính Mỹ cũng đã mua đồng peso Argentina.
Tổng
thống Syria Ahmed al-Sharaa gặp Vladimir Putin tại
Moscow với mục tiêu “định hình lại” quan hệ giữa hai nước. Ông Putin hiện vẫn
che chở cho cựu tổng thống Syria Bashar al-Assad, người mà ông từng ủng hộ
trong cuộc nội chiến chống lại lực lượng nổi dậy của ông al-Sharaa. Lãnh đạo
Syria gợi ý ông sẽ cho phép Nga duy trì các căn cứ quân sự tại Syria, trong khi
ông Putin hứa sẽ hỗ trợ chuyên gia về năng lượng và viện trợ nhân đạo.
Pakistan và Afghanistan đã
đồng ý ngừng bắn 48 giờ sau các cuộc giao tranh dữ dội dọc biên giới có tranh
chấp giữa hai nước vào tuần trước. Hôm thứ Tư, Pakistan bị cáo buộc tiến hành
không kích vào hai thành phố Kabul và Kandahar của Afghanistan, nhưng Islamabad
phủ nhận khơi mào đợt bạo lực này. Cả hai bên đều báo cáo có thương vong dân sự.
Con
số trong ngày: 500%,
là mức tăng của thị trường chứng khoán Mỹ từ năm 1921 đến 1929 trước khi sụp đổ.
TIÊU ĐIỂM
Rạn
nứt trong thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza
Thỏa
thuận đình chiến giữa Israel và Hamas đang bị thử thách. Hamas chưa thực hiện
cam kết trao trả toàn bộ con tin người Israel, cả sống lẫn đã chết, và hiện chỉ
mới bàn giao 7 trong số 28 thi thể. Nhóm vũ trang này cũng đã hành quyết những
người mà họ cáo buộc là cộng tác với Israel tại Gaza. Trong khi đó, dù quân đội
Israel đã rút khỏi các khu dân cư (họ vẫn kiểm soát khoảng một nửa dải đất),
nhiều báo cáo về các vụ đụng độ và nổ súng chết người gần tuyến quân sự của
Israel đang khiến thỏa thuận hòa bình trở nên mong manh.
Bất
chấp những trở ngại đó, đàm phán về giai đoạn hai của kế hoạch hòa bình do
Donald Trump đề xuất vẫn đang được tiến hành. Khuôn khổ hậu chiến này kêu gọi
thành lập một chính phủ kỹ trị tại Gaza, triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình
quốc tế, và giải giáp Hamas. Các đề xuất vẫn gây tranh cãi sâu sắc cho cả hai
bên, và có thể sẽ cần đến một nỗ lực mới từ ông Trump để cứu vãn tiến trình hòa
bình.
Mỹ
và châu Âu bất đồng về chính sách khí hậu
Valdis
Dombrovskis, ủy viên kinh tế của Liên minh châu Âu, dự kiến sẽ gặp bộ trưởng
tài chính Mỹ Scott Bessent tại Washington vào thứ Năm. Hiện chương trình nghị sự
xanh của châu Âu đang là trọng tâm trong các cuộc thảo luận của khối với chính
quyền Trump. Mỹ muốn châu Âu nới lỏng một số phần của luật môi trường mới, cho
rằng quy định của EU tạo gánh nặng bất công cho các công ty nước ngoài.
Washington
kêu gọi EU bãi bỏ yêu cầu buộc các công ty ngoài châu Âu phải công bố “kế hoạch
chuyển đổi khí hậu.” Mỹ cũng muốn các doanh nghiệp của mình được miễn trừ khỏi
chỉ thị về “thẩm định trách nhiệm doanh nghiệp” của EU — vốn yêu cầu các công
ty xác định những tác động tiêu cực đến nhân quyền và môi trường trong chuỗi
cung ứng của họ. EU khẳng định các quy định này là nền tảng cho tham vọng xanh
của khối, dù nhiều doanh nghiệp châu Âu cũng phàn nàn rằng chúng quá nặng nề.
Tranh cãi diễn ra chỉ vài tháng sau khi hai bên đạt được thỏa thuận thuế quan để
tránh một cuộc chiến thương mại. Ông Dombrovskis sẽ phải bảo vệ chính sách khí
hậu của EU mà không làm tổn hại đến hòa khí mong manh này.
Địa
chính trị bao trùm Bắc Cực
Vào
thứ Năm, các chính trị gia, nhà khoa học, và nhà hoạt động môi trường sẽ tập
trung về Reykjavik, thủ đô Iceland, để tham dự Hội nghị Vòng cung Bắc Cực. Sự
kiện thường niên này được xem là cuộc gặp lớn nhất thế giới về các vấn đề Bắc Cực.
Trước đây, khu vực này được xem là vùng trung lập — nơi các cuộc thảo luận chủ
yếu xoay quanh biến đổi khí hậu và hệ sinh thái mong manh. Giờ đây địa chính trị
đã chiếm vị trí trung tâm. Donald Trump nói về cuộc cạnh tranh vì quyền thống
trị Bắc Cực giữa Mỹ, Trung Quốc, và Nga. Để củng cố vị thế của Mỹ, ông gợi ý
“biến Canada thành tiểu bang thứ 51” và sáp nhập Greenland — vùng tự trị thuộc
Đan Mạch.
Nhưng
có lẽ ông Trump đang nhìn sai hướng. Đúng là các tàu phá băng Trung Quốc đã xuất
hiện gần Greenland, và hoạt động của Nga quanh quần đảo Svalbard (Na Uy) đang
gây lo ngại. Song NATO có hệ thống phòng thủ mạnh ở Bắc Đại Tây Dương. Thách thức
lớn hơn nằm ở Bắc Thái Bình Dương, nơi máy bay và tàu chiến Trung – Nga thường
xuyên tuần tra gần Alaska. Nếu muốn thể hiện sức mạnh tại Bắc Cực, Mỹ có lẽ cần
tăng cường năng lực ở vùng tây bắc hẻo lánh của mình.
Cuộc
đua thị trưởng New York trở nên căng thẳng
Chỉ
còn ba tuần nữa là đến cuộc bầu cử thị trưởng New York. Zohran Mamdani — một
chính trị gia dân chủ xã hội 33 tuổi — đang dẫn đầu các cuộc thăm dò. Vào thứ
Năm, cử tri sẽ theo dõi buổi tranh luận truyền hình đầu tiên giữa ba ứng viên
còn lại: ông Mamdani (đảng Dân chủ), cựu thống đốc bang Andrew Cuomo (ứng viên
độc lập) và Curtis Sliwa (dảng Cộng hòa), người đứng đầu một nhóm tình nguyện
chống tội phạm.
Ông
Mamdani, người từng đánh bại ông Cuomo trong vòng sơ bộ của đảng Dân chủ, theo
đuổi quan điểm cánh tả rõ rệt. Ông tập trung vào vấn đề chi phí sinh hoạt — điều
thu hút cử tri — và muốn tăng thuế đối với người giàu, khiến giới kinh doanh lo
lắng. Để trấn an họ, ông đã gặp một số nhân vật như tỷ phú kiêm cựu thị trưởng
Mike Bloomberg. Mamdani tự mô tả mình là “ác mộng lớn nhất của Donald Trump — một
người nhập cư Hồi giáo theo đường lối tiến bộ.” Nếu thắng cử, ông và New York
có thể sẽ sớm trở thành tâm điểm chỉ trích từ Nhà Trắng.
No comments:
Post a Comment