TẠI
SAO MOLDOVA LẠI QUAN TRỌNG
Denis Cenusa và Ban Biên tập CEPA
Hnb
Tran biên dịch
TẠI SAO MOLDOVA LẠI QUAN TRỌNG
Trong vài tuần qua, quốc gia nhỏ bé Moldova ở
Đông Nam Châu Âu đã nhận được nhiều sự chú ý hơn mong muốn. Điều đó cho thấy tầm
quan trọng của nó.
Denis Cenusa và Ban Biên tập CEPA
Ngày 1 tháng 10 năm 2025 (HNBT)
Denis Cenusa là nghiên cứu viên tại Trung Tâm
Phân Tích Chính Sách Châu Âu (CEPA) và là chuyên gia cộng tác tại Trung Tâm
Nghiên Cứu Đông Âu tại Litva, và Nhóm Chuyên Gia tại Moldova. Ông có bằng thạc
sĩ về Nghiên Cứu Liên Ngành Châu Âu của Đại học Châu Âu (2013). Là cựu sinh
viên của Chương Trình Lãnh Đạo Khách Mời Quốc Tế của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ
(2020), Cenusa đã hoàn thành chương trình nghiên cứu sinh tại Trung Tâm Nghiên
Cứu Đông Âu tại Vilnius (2022).
.
*
Moldova, với dân số 2,4 triệu người và kỷ niệm
34 năm độc lập khỏi Liên Xô trong năm nay, là quốc gia tuyến đầu trong cuộc chiến
giành ảnh hưởng giữa các nền dân chủ châu Âu và mô hình Kremlin về các quốc gia
dễ bảo, tuân theo mệnh lệnh.
Sự khác biệt đôi khi được định nghĩa là cuộc
đấu tranh giữa mô hình châu Âu và mô hình Á-Âu, nơi các quyền và tự do cá nhân
hoặc được nhấn mạnh hoặc bị coi là thứ yếu so với nhu cầu của nhà nước.
Đây là một câu chuyện quen thuộc trên khắp
vùng biên giới Nga, nơi mà độc lập và tình hữu nghị với các quốc gia dân chủ,
trong mắt Kremlin, không thể phân biệt được với sự thù địch đối với các mục
tiêu của nó.
Chủ đề đó đã diễn ra ở #Georgia,
mặc dù có một số sắc thái. Sẽ không đúng nếu chỉ gọi chế độ ở Tbilisi là một
nhà nước bù nhìn của Nga, nhưng sự chuyển dịch từ 30 năm quan hệ ngày càng gần
gũi với phương Tây sang một chính quyền đàn áp, khiến nỗ lực gia nhập Liên Minh
Châu Âu (EU) bị bác bỏ - bất chấp sự ủng hộ to lớn của người dân dành cho khối
này - đã làm nổi bật những rủi ro ở Moldova.
Tại sao? Bởi vì, trước hết, nó nằm ở một vị
trí quan trọng. Nằm giữa Romania, quốc gia biên giới EU - nơi hầu hết người #Moldova
có chung ngôn ngữ - và vùng đông nam #Ukraine,
đây rõ ràng là một điểm xuất phát cho các chiến dịch gây ảnh hưởng và gây rối.
Nga sử dụng khu vực ly khai #Transnistria
bị chiếm đóng bất hợp pháp, vốn đã tách khỏi Moldova theo lệnh của Moscow vào
năm 1990, cho những mục đích này. Trong khi sự hiện diện quân sự của Nga chỉ giới
hạn ở một lực lượng chủ yếu là người địa phương với 1.500 người, các cơ quan
tình báo của Điện Kremlin và các đồng minh của họ lại lợi dụng Transnistria để
can thiệp vào chính quyền Moldova và đe dọa Ukraine.
Kế hoạch thống nhất Transnistria với các vùng
đất do Nga chiếm đóng ở miền nam Ukraine là một phần quan trọng trong nỗ lực của
Moscow sau cuộc xâm lược toàn diện năm 2022, nhưng đã bị Lực Lượng Vũ Trang
Ukraine chặn lại. Tuy nhiên, Điện Kremlin vẫn thể hiện quyết tâm liên tục đưa đất
nước này trở lại phạm vi ảnh hưởng của mình, như đã thấy qua sự can thiệp sâu rộng
vào cuộc bầu cử ngày 28 tháng 9. "Mục tiêu của Nga rất rõ ràng", bà Tổng
thống thân châu Âu Maia Sandu phát biểu trước cuộc bỏ phiếu, nơi đảng của bà cuối
cùng đã giành chiến thắng. "Đó là giành lấy Moldova thông qua hòm phiếu."
Trong cả cuộc tái đắc cử năm 2024 của Sandu
và cuộc trưng cầu dân ý liên quan về tư cách thành viên EU, cũng như trong cuộc
bỏ phiếu quốc hội năm 2025, người dân Moldova đã phản đối những nỗ lực của Điện
Kremlin nhằm ngăn cản con đường gia nhập châu Âu của đất nước.
Và Moldova đã học được rất nhiều điều trong
quá trình này - những kiến thức sẽ hữu ích cho các đối tác Moldova. Các biện
pháp mạnh mẽ nhắm vào các nhân tố có liên hệ với Nga, chẳng hạn như các nhà tài
phiệt và các đảng phái chính trị, biến Moldova thành một ví dụ điển hình hữu
ích cho cuộc chiến chống lại các chiến dịch gây ảnh hưởng của Điện Kremlin được
tài trợ mạnh mẽ. Việc "phi Nga hóa địa chính trị" của Moldova được
thiết kế để đảm bảo rằng nước này có thể theo đuổi con đường hướng về phương
Tây và chấm dứt mọi ám chỉ rằng mình là một vệ tinh của Nga.
Sự đoạn tuyệt với quá khứ dường như rõ ràng
hơn bao giờ hết khi Moldova sẵn sàng mở các cuộc đàm phán gia nhập EU. Sau giai
đoạn chuyển đổi từ quốc gia đối tác EU sang giai đoạn khởi động đàm phán giai
đoạn 2022-2024, Moldova đã củng cố vị thế của mình trên bản đồ chính sách mở rộng
EU. Là một nước ủng hộ vô điều kiện Ukraine trong suốt cuộc xâm lược quân sự của
Nga, Moldova được nhìn nhận rộng rãi là một đối tác đáng tin cậy của phương
Tây.
Các liên minh dân chủ đóng một vai trò quan
trọng trên toàn thế giới trong cuộc chiến chống lại các chế độ độc tài, những kẻ
lợi dụng các vùng xám. Trong bối cảnh này, Moldova đang ngày càng gắn kết sâu sắc
hơn với các liên minh phương Tây, chủ yếu thông qua việc "kết hợp" với
Ukraine, cả về an ninh lẫn vấn đề mở rộng EU. Lập trường đối ngoại của nước này
luôn chuyển dịch theo hướng ủng hộ EU, bất chấp những thay đổi trong quan điểm
nội bộ Đông-Tây trong các cuộc khảo sát.
Chính quyền Moldova tận dụng sự hỗ trợ tài
chính và thể chế từ EU và các đối tác phương Tây khác khi thực hiện các cải
cách nhằm củng cố nền kinh tế và xã hội nói chung. Trọng tâm chính vẫn là chống
tham nhũng (tại các trạm kiểm soát biên giới, trong các quỹ công v.v.) và cải
cách hệ thống tư pháp, vốn là công cụ quan trọng để tiến tới EU, cũng như ngăn
chặn các nhà tài phiệt giành lại quyền kiểm soát các thể chế nhà nước.
Từ vai trò là một bên tham gia an ninh, đóng
góp vào trung tâm kết nối khu vực, cho đến việc cung cấp những hiểu biết sâu sắc
về việc nghiên cứu chiến tranh lai của Nga theo thời gian thực, Moldova có rất
nhiều điều để đóng góp.
Moldova đang nỗ lực cải thiện các dịch vụ
quân sự và an ninh của mình nhờ quan hệ đối tác chặt chẽ với EU, NATO, Romania
và Ukraine. Moldova đã sử dụng Quỹ Hòa Bình Châu Âu của EU (197 triệu euro,
tương đương 232 triệu đô la, tính đến tháng 9) để tăng cường năng lực quân sự
và tham gia các cuộc tập trận của NATO. Những khoản đầu tư như vậy vào quốc
phòng tôn trọng tính trung lập về mặt chính trị, nhưng vẫn là một phần trong nỗ
lực rộng lớn hơn của EU, Anh và Ukraine nhằm thiết lập sự răn đe đối với ảnh hưởng
của Nga.
Hợp tác an ninh với EU cũng có thể đóng một
vai trò quan trọng trong việc giải quyết xung đột Transnistria, vốn sẽ bước
sang một giai đoạn mới trong 4 năm tới, khi Nga đang nỗ lực trợ cấp cho chế độ
ly khai. Bất kỳ thành công nào trong lĩnh vực này cũng sẽ giúp giải quyết xung
đột đang bị đóng băng và do đó xóa bỏ vùng xám này trong khu vực lân cận EU của
EU.
Kết nối khu vực là một lĩnh vực khác mà
Moldova có thể đóng góp tích cực bằng cách cung cấp cơ sở hạ tầng trên bộ - đường
bộ, đường sắt và cầu - để thiết lập các kết nối vật lý giữa Ukraine và phần còn
lại của khu vực. Hiện có các dự án đường bộ đang được triển khai nhằm cải thiện
kết nối giao thông giữa Romania, Moldova và Ukraine.
Để biến điều này thành hiện thực sẽ đòi hỏi sự
chủ động, nhất quán và tư duy sáng tạo từ cả hai phía. Moldova còn nhiều điều để
cống hiến, và phương Tây cần nhìn nhận và nắm bắt những lợi thế khi Moldova gia
nhập khối.
HÌNH :
.
https://www.facebook.com/photo?fbid=3283520395119425&set=pcb.3283520825119382
.
https://www.facebook.com/photo?fbid=3283520708452727&set=pcb.3283520825119382
No comments:
Post a Comment