ĐỐI THOẠI MỸ - TRUNG : TRUNG QUỐC "ĐÁNH PHỦ ĐẦU" TRƯỚC KHI ĐÀM PHÁN, THEO ĐÚNG CÁCH CỦA TRUMP (Thanh Hà / RFI)

 

Đối thoại Mỹ-Trung : Trung Quốc « đánh phủ đầu » trước khi đàm phán, theo đúng cách của Trump

Thanh Hà  -  RFI

Đăng ngày: 13/10/2025 - 15:09  -  Sửa đổi ngày: 13/10/2025 - 16:13

https://www.rfi.fr/vi/ph%C3%A2n-t%C3%ADch/20251013-%C4%91%E1%BB%91i-tho%E1%BA%A1i-m%E1%BB%B9-trung-trung-qu%E1%BB%91c-%C4%91%C3%A1nh-ph%E1%BB%A7-%C4%91%E1%BA%A7u-tr%C6%B0%E1%BB%9Bc-khi-%C4%91%C3%A0m-ph%C3%A1n-theo-%C4%91%C3%BAng-c%C3%A1ch-c%E1%BB%A7a-trump

 

Ra tay trước, chủ động gây căng thẳng để rồi tự làm hạ nhiệt tình hình : Có dấu hiệu, Trung Quốc áp dụng chiến thuật của Donald Trump để đối đầu với Mỹ. Sắp gặp lại tổng thống Hoa Kỳ nhân thượng đỉnh APEC tổ chức tại Hàn Quốc (31/10 và 01/11/2025) ông Tập Cận Bình siết chặt thêm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu kim loại hiếm, đưa thêm vào danh sách nhiều nguyên liệu thiết yếu cho ngành công nghiệp quốc phòng của Mỹ.

 

HÌNH :

Hình tư liệu minh họa : Container hàng Trung Quốc đang được dỡ tại cảng Virginia International Gateway ở Norfolk, Virginia, Hoa Kỳ. AP - Steve Helber

 

Ngày 09/10/2025, bộ Thương Mại Trung Quốc thông báo mở rộng các hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nam châm vĩnh cửu. Đây là những biện pháp « nghiêm ngặt nhất từ trước đến nay ».

 

Trung Quốc và chiến thuật « sao chép bản quyền »

 

Theo quy định mới, Trung Quốc vừa ban hành thêm một số hạn chế trong việc xuất khẩu đất hiếm và những sản phẩm cần chất liệu này, vừa giới hạn xuất khẩu các công nghệ cần thiết trong các khâu khai thác, xử lý hoặc tái chế kim loại hiếm. Đang nắm giữ vị trí gần như độc quyền trên thị trường kim loại hiếm Bắc Kinh tiếp tục khai thác công cụ này như một vũ khí để tự vệ và bắt bí đối phương.

 

Gracelin Baskaran giám đốc chương trình nghiên cứu về đất hiếm thuộc trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế CSIS của Mỹ cho biết, quy định mới của Bắc Kinh về đất hiếm ban hành tuần trước thực ra là một bản sao của một đạo luật ở Mỹ hiện hành từ năm 1959 và được gọi tắt là FDPR (Foreign Direct Product Rule) nhằm kiểm soát các giao dịch về công nghệ của Hoa Kỳ. Đạo luật này cho phép chính phủ can thiệp để ngăn chận một thương vụ, nếu nghi ngờ sản phẩm sử dụng công nghệ, các thiết bị nhậy cảm hay phầm mềm của Mỹ, kể cả trong trường hợp sản phẩm liên quan được sản xuất ở ngoài lãnh thổ Hoa Kỳ.

 

Quyết định mới của Trung Quốc hôm 09/10/2025 một khi có hiệu lực, các doanh nghiệp nước ngoài, cũng như các hãng Mỹ, phải xin phép Bắc Kinh khi xuất khẩu hàng made in China có sử dụng kim loại hiếm. Các hãng ngoại quốc cũng cần xin phép khi mua các thiết bị, hay sử dụng công nghệ của Trung Quốc để khai thác, chắt lọc đất hiếm.

 

Đây là một vố đau với Hoa Kỳ và phần còn lại trên thế giới do 70 % các hoạt động khai thác đất hiếm hiện do Trung Quốc đảm nhiệm và ông khổng lồ châu Á này cũng là nơi xử lý, chắt lọc 90 % đất hiếm cho toàn thế giới. Điều đó có nghĩa là Trung Quốc gây trở ngại cho các chiến lược phát triển công nghệ quốc phòng, triển khai « mái vòm vàng » an ninh của Donald Trump cũng như là cho kế hoạch xây dựng các nhà máy sản xuất chip điện tử trên đất Mỹ.

 

Chính điểm này đã khiến chủ nhân Nhà Trắng nổi dóa, lập tức thông báo sẽ tăng thêm 100 % thuế đánh vào hàng Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ và biện pháp mới sẽ có hiệu lực từ ngày 01/11/2025. Washington cũng chủ trương sẽ « kiếm soát các phần mềm chiến lược » xuất khấu sang Trung Quốc.

 

Thêm một dấu hiệu nữa cho thấy Bắc Kinh đã chuyển từ « thế thủ » sang « thế công » trong cuộc đọ sức với Washington : Tập Cận Bình không còn đợi Donald Trump ra tay mà đã đi trước « một nước cờ » để chiếm thế thượng phong và đòi đối thủ phải chủ động đàm phán.

 

« Sao chép » cũng là một nghệ thuật

 

Sau kinh nghiệm về chiến tranh thuế quan, từng được Nhà Trắng xem là công cụ chính để giải quyết tất cả các vấn đề từ thâm hụt mậu dịch đến áp lực về địa chính trị … Dường như bây giờ Bắc Kinh cũng xem đây mà một thủ đoạn lợi hại : Tự gây ra bão tố, tạo ra khủng hoảng áp đảo đối phương, để rồi quyết định tạm dừng tay, hay tạm tha cho các đối tượng bị nhắm tới. Thủ đoạn này có nhiều điểm lợi.

 

Thứ nhất các đối tượng bị nhắm tới đều rơi vào thế « bất an thường trực » và phải chịu ap lực tối đa. Nhất cử nhất động, các đối tượng này luôn phải chiều theo ý của kẻ đang nắm quyền sinh sát trong tay.

 

Thứ hai là với dư luận trong nước : tổng thống Trump luôn khẳng định với cử tri Mỹ rằng cả thế giới phải hối hả xin đàm phán với Washington về thuế quan, phải chấp nhận các điều kiện Hoa Kỳ áp đặt. Giờ đây Bắc Kinh muốn áp dụng lại chính các đòn của ông Trump trong cuộc đọ sức với Hoa Kỳ.

 

Trung Quốc nổi tiếng là phát triển nhờ « đánh cắp » các công nghệ của phương Tây trong nhiều lĩnh vực. Phải chăng trong cuộc đọ sức với Hoa Kỳ, Trung Quốc không ngại « sao chép » lại phương pháp đàm phán của Donald Trump ?

 

Thực tế cho thấy, trong lĩnh vực công nghiệp, sau giai đoạn « học hỏi », Trung Quốc đã qua mặt các nước phương Tây và trở thành một đối thủ cạnh tranh đáng gờm. Trong các lĩnh vực công nghệ mới cũng vậy, từ trí tuệ nhân tạo đến công nghệ bán dẫn, Âu Mỹ không dám xem thường các đối thủ Trung Quốc.

 

Liệu rằng trên bàn cờ thương mại, khi « sao chép » phương pháp đàm phán và chiến thuật của chính quyền Trump, Trung Quốc có lập lại thành tích - tức là còn tinh vi hơn, lợi hại hơn cả Hoa Kỳ trong thủ đoạn o ép đối phương ?

 

Cũng có thể việc gây căng thẳng trên hồ sơ đất hiếm, dụng ý của Tập Cận Bình là đòi Donald Trump phải nhượng bộ trong những ngày sắp tới khi lãnh đạo Mỹ-Trung tái ngộ ở Gyeonju, Hàn Quốc trong hai ngày 31/10 và 01/11/2025 ?