Chủ
nghĩa GDP và cuộc khủng hoảng của tính chính danh ở Việt Nam
October
19, 2025
Thủ
tướng Phạm Minh Chính: Mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên trong
năm 2025 và 2 con số trong những năm tới là không thay đổi.
Bất
chấp bối cảnh quốc tế và trong nước bất định và đối diện những thách thức lớn,
chính phủ vẫn đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số* bằng mọi cách. Trái với đánh
giá của các các tổ chức uy tín như Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng thế giới
(WB) và Ngân hàng Á Châu (ADB) về tăng trưởng GDP, giới quan sát và chuyên môn
“ngạc nhiên” về “thành tích” mà Việt Nam công bố!
Bài
viết phân tích cách Việt Nam dựa vào GDP như nguồn chính danh chính trị, trong
bối cảnh tăng trưởng trở thành một thứ ‘tôn giáo thế tục’. Tác giả lập luận rằng
việc theo đuổi những con số đôi khi ‘ảo’ đã che khuất những dấu hiệu cảnh báo về
bất bình đẳng, tham nhũng và hiệu quả thể chế.
1. Cơn
mê GDP và chiếc gương méo của sự phát triển
Mỗi
quý, các con số GDP lại được công bố với niềm hân hoan. Truyền hình, báo chí,
và cả những màn trình chiếu trong các hội nghị đều nhấn mạnh một điều: Việt Nam
đang phồn vinh. Nhưng phía sau bức tranh ấy, câu hỏi dường như chưa bao giờ được
đặt ra đủ nghiêm túc: Phồn vinh – nhưng cho ai?
Tăng
trưởng đã trở thành một nghi thức, một thứ “chính danh kinh tế” thay thế cho
tính chính danh chính trị. Cứ mỗi khi GDP vượt chỉ tiêu, hệ thống dường như thở
phào: mọi thứ vẫn ổn. Trong khi đó, năng suất lao động trì trệ, nợ công gia
tăng, và bất bình đẳng vùng miền tiếp tục mở rộng. Các chỉ số “ảo” trở thành tấm
áo khoác cho một cơ thể đang mệt mỏi.
2. Khi
phát triển trở thành tôn giáo thế tục
Ở
Việt Nam, phát triển không chỉ là mục tiêu – nó là niềm tin. Từ trường học đến
nghị trường, khát vọng “vươn mình” đã được nâng lên tầm đạo lý. Nhưng giống như
mọi tín ngưỡng, nó dễ dẫn đến sự mù quáng: khi tăng trưởng trở thành cứu cánh tự
thân, mọi phương tiện đều được hợp thức hóa. Đất đai bị thu hồi, tài nguyên bị
tận dụng đến kiệt cùng, và những ai đặt câu hỏi về “chất lượng tăng trưởng” bị
xem là cản trở tiến bộ.
Nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa – một khái niệm vốn đã mơ hồ –
giờ đây được diễn giải theo hướng “miễn sao GDP tăng thì hợp lý”. Nhưng chính
logic ấy khiến nền chính trị trở nên mong manh: khi nguồn chính danh dựa vào
con số, thì chỉ cần con số đó sụt giảm, lòng tin cũng lung lay.
3.
Thách thức của thời hậu tăng trưởng
Không
ai phủ nhận Việt Nam đã vươn lên mạnh mẽ sau ba thập kỷ. Nhưng câu hỏi lớn của
thập niên tới không còn là “làm sao tăng trưởng nhanh hơn”, mà là “tăng trưởng
có ý nghĩa gì”. Khi thế giới bước vào kỷ nguyên hậu công nghiệp, GDP đã bộc lộ
giới hạn: nó đo lường hoạt động, chứ không đo được hạnh phúc, niềm tin hay tính
bền vững.
Nếu
Việt Nam tiếp tục dựa vào tăng trưởng như chiếc phao chính trị, rủi ro là không
nhỏ. Khi phồn vinh bị cảm nhận như một huyền thoại, thì một cú sốc kinh tế –
hay đơn giản là một sự mất niềm tin – có thể làm lung lay nền tảng chính trị.
Chính danh thật sự không đến từ con số, mà từ việc xã hội cảm thấy được tôn trọng
và có tương lai chung.
Tóm
lại, câu hỏi “phồn vinh, nhưng cho ai?” cần được đặt lại, không phải như một lời
than, mà như một thước đo đạo đức của thời đại. GDP có thể tăng, nhưng nếu lòng
tin giảm, xã hội không thể gọi là phát triển.
N.T.A.
Xem:
*Tăng
trưởng GDP năm 2025 ước đạt 8%, mục tiêu “đột phá” 10% năm 2026, Báo
Nhân Dân
No comments:
Post a Comment