BẮC TRIỀU TIÊN : KIM JONG UN MUỐN "NỮ HÓA' TẦNG LỚP LÃNH ĐẠO? (Minh Phương/ RFI)

 

Bắc Triều Tiên: Kim Jong Un muốn "nữ hóa" tầng lớp lãnh đạo?

 Minh Phương  -  RFI

Đăng ngày: 23/10/2025 - 11:24  -  Sửa đổi ngày: 23/10/2025 - 16:29

https://www.rfi.fr/vi/ch%C3%A2u-%C3%A1/20251023-b%E1%BA%AFc-tri%E1%BB%81u-ti%C3%AAn-kim-jong-un-mu%E1%BB%91n-n%E1%BB%AF-h%C3%B3a-t%E1%BA%A7ng-l%E1%BB%9Bp-l%C3%A3nh-%C4%91%E1%BA%A1o

 

Đưa dì và em gái vào các chức vụ quan trọng, chọn một nữ chính khách làm ngoại trưởng, để con gái xuất hiện tại các buổi phóng thử tên lửa cũng như các sự kiện quan trọng khác như một người kế vị tương lai, chủ tịch Bắc Triều Tiên Kim Jong Un dường như đang "nữ hóa" thượng tầng quyền lực, một điều “không tưởng” dưới thời Kim Jong Il và Kim Nhật Thành. Phải chăng nhà độc tài của đất nước khép kín, đặt nặng truyền thống Nho giáo này là một người ủng hộ nữ quyền ? 

 

HÌNH :

Lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un (bên trái) và con gái của ông (ở giữa) trong chuyến thăm sư đoàn không quân Quân đội Nhân dân Triều Tiên. Ảnh được hãng thông tấn KCNA đăng ngày 01/12/2023. AFP - STR

 

Phụ nữ lên nắm quyền ở Bắc Triều Tiên 

 

Tháng trước, ngoại trưởng Bắc Triều Tiên, bà Choe Son-hui, đã gặp người đồng cấp Trung Quốc để thảo luận về việc tăng cường hợp tác giữa hai quốc gia. Bà đã đảm nhiệm vị trí chiến lược này suốt ba năm qua và nay trở thành nhân vật không thể thiếu trong bộ máy lãnh đạo ở Bình Nhưỡng. Choe Son-hui thậm chí đã có cuộc gặp riêng với tổng thống Nga Vladimir Putin vào tháng 11/2024. Việc một phụ nữ nắm giữ chức vụ như vậy ở Bắc Triều Tiên là một trường hợp hiếm hoi trong chính trường đầy nam giới của các chế độ độc tài. Hơn thế nữa, bà Choe Son-hui không phải là người phụ nữ duy nhất được Kim Jong-un đưa ra trước công chúng.

 

Chủ tịch Bắc Triều Tiên không hề ngần ngại đưa con gái Kim Ju-ae đi cùng với ông gần như ở khắp mọi nơi. Sự xuất hiện thường xuyên của cô bé – hiện khoảng 12 hoặc 13 tuổi – khiến một số nhà bình luận cho rằng cô có thể sẽ là người kế nhiệm cha.

 

Trước đó, Kim Yo-jong, em gái của nhà độc tài, cũng đã từng được đồn đoán sẽ là người thay thế Kim Jong-un. Cô xuất hiện lần đầu tiên trên trường quốc tế tại Thế vận hội Mùa đông 2018, với tư cách đại diện cho Bắc Triều Tiên. Kể từ đó, Kim Yo-jong ngày càng trở nên nổi bật và nắm giữ nhiều trọng trách hơn. Nhỏ hơn anh trai khoảng ba hoặc bốn tuổi, hiện nay cô được mệnh danh là “Người đàn bà thép” của Bình Nhưỡng, đảm nhận vai trò cố vấn toàn diện cho ông.

 

Ông Ramon Pacheco Pardo, chuyên gia về bán đảo Triều Tiên tại Đại học King’s College London, nhận định : “Vợ của Kim Jong-un, bà Ri Sol-ju, cũng từng có một mức độ ảnh hưởng nhất định, nhưng dường như bà đã đánh mất điều đó trong thời gian gần đây”. Bà đã chính thức được gọi là “Đệ nhất phu nhân” từ năm 2018, một danh hiệu chưa từng được sử dụng kể từ năm 1974. Ri Sol-ju thường tháp tùng chồng trong hầu hết các chuyến công du.

 

Ngoài ra có thể kể tới cô ruột của Kim Jong-un, bà Kim Kyong-hui, là người đi tiên phong trong việc khẳng định ảnh hưởng của phụ nữ trong những tầng lớp cao nhất của bộ máy nhà nước. Bà từng được coi là cố vấn thân cận của anh trai, Kim Jong-il, nhưng chỉ hoạt động trong bóng tối. Vào đầu thời kỳ cầm quyền của mình, Kim Jong-un đã dựa vào Kim Kyong-hui qua việc phong bà làm đại tướng vào năm 2012, dù bà cô không hề có kinh nghiệm quân sự. Sau đó, bà đã bị gạt ra ngoài lề trong một thời gian dài, cho đến khi tái xuất chính thức bên cạnh cháu trai vào năm 2020.

 

Trai hay gái không quan trọng, chỉ cần cùng huyết thống 

 

Sự xuất hiện ngày càng nhiều của phụ nữ trong các vị trí nổi bật có thể tạo cảm giác rằng Bắc Triều Tiên dưới thời Kim Jong-un đã thoát khỏi mô hình gia trưởng. Theo Ramon Pacheco Pardo : “Điều này là điều không thể tưởng tượng được vào thời của Kim Jong-il, cha của Kim Jong-un, hay Kim Nhật Thành, người sáng lập ra Bắc Triều Tiên”. Sabine Burghart, chuyên gia về bán đảo Triều Tiên tại Đại học Turku (Phần Lan), bổ sung : “Về mặt lịch sử, mức độ tham gia chính trị của phụ nữ ở Bắc Triều Tiên là thấp nhất thế giới. Khi Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên được thành lập vào năm 1948, một số đạo luật khá tiến bộ đã được ban hành, nhưng chưa bao giờ thực sự được áp dụng. Một phần là do xã hội và chính trị bị quân sự hóa, và một phần là do các giá trị truyền thống của Tân Nho giáo, vốn giới hạn vai trò của phụ nữ tầng lớp thượng lưu trong phạm vi gia đình.” 

 

Vậy phải chăng Kim Jong-un là một nhà hoạt động vì nữ quyền ? Chuyên gia về Bắc Triều Tiên Sebastian Harnisch tại Đại học Heidelberg (Đức) cho rằng không hẳn là như vậy. Theo ông, “điều quan trọng không phải là giới tính, mà là huyết thống”. Huyết thống luôn đóng vai trò quan trọng trong chế độ cha truyền con nối của Bắc Triều Tiên, “nhưng điều mới mẻ dưới thời Kim Jong-un đó là chỉ cần trong gia đình, hoặc có mối liên hệ với gia đình ông ấy, thì nam hay nữ không còn quan trọng nữa,” Ramon Pacheco Pardo khẳng định.

 

Thay đổi này được thể hiện rõ qua trường hợp của em gái, con gái và cô ruột của nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên. Còn ngoại trưởng đương nhiệm Choe Son-hui, cũng có thể đươc xem là “dòng dõi hoàng gia”. “Bà thuộc về một trong những gia đình có ảnh hưởng nhất trong nước. Bố chồng của bà, Choe Yong-rim, từng là cựu thủ tướng Bắc Triều Tiên và là người rất thân cận với gia tộc họ Kim. Bà đã theo học đúng theo lộ trình điển hình của giới tinh hoa Bắc Triều Tiên, với một phần thời gian học tập ở trong nước và phần khác ở nước ngoài [Trung Quốc, Áo và Malta]. Sau đó, bà từng bước thăng tiến qua từng cấp bậc trong bộ Ngoại Giao,” Ramon Pacheco Pardo cho biết.

 

Tận dụng nữ quyền để phục vụ mục đích của chế độ 

 

Việc nâng cao vị thế của phụ nữ trong gia đình Kim trùng hợp với sự gia tăng quyền lực kinh tế và xã hội của phụ nữ trong chế độ khép kín này. Trước đó, Bắc Triều Tiên là một xã hội cực kỳ gia trưởng, do ảnh hưởng từ Nho Giáo và từ chế độ quân sự. Phụ nữ thường bị giới hạn trong vai trò truyền thống là làm vợ và làm mẹ.

 

Nhưng mọi thứ đã thay đổi vào những năm 1990, khi một loạt trận lũ lụt và hạn hán tàn phá mùa màng, gây ra nạn đói khủng khiếp. Số người chết chính xác vẫn chưa được xác định, nhưng ước tính có từ 240.000 đến 3 triệu người chết đói trong giai đoạn từ 1994–1998. Đối mặt với các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt, cùng hậu quả nặng nề của thiên tai và nạn đói, nhiều phụ nữ Bắc Triều Tiên đã quyết định tự đứng lên. Không thể trông chờ vào nhà nước để nuôi sống họ, phụ nữ buộc phải làm mọi cách để gia đình mình sống sót. Trong khi đàn ông phần lớn bị ràng buộc trong các nông trường và nhà máy dưới chế độ cộng sản, phụ nữ đã kiểm soát thị trường chợ đen, buôn bán thực phẩm và mở các sạp hàng để kiếm thêm tiền.

 

Trả lời đài ABC News của Úc, bà Bronwen Dalton, chuyên gia về Bắc Triều Tiên tại Đại học Công nghệ Sydney, nhận định rằng giới cầm quyền ở Bình Nhưỡng lúc này đứng trước hai lựa chọn. Một là đàn áp phong trào này, hai là tận dụng nó để phục vụ lợi ích của chế độ. Và rồi họ đã quyết định chấp nhận những người phụ nữ năng động này. Bà nói : “Sau cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng giữa những năm 1990, những hoạt động buôn bán của phụ nữ ban đầu không được nhà nước cho phép, nhưng dần dần được chấp nhận một cách không chính thức như phương án duy nhất khả thi để nuôi sống các gia đình Bắc Triều Tiên.”

 

Dalton cùng đồng nghiệp Kyungja Jung đã viết một cuốn sách về hiện tượng này mang tên Chủ nghĩa tư bản cơ sở do phụ nữ lãnh đạo ở Bắc Triều Tiên (North Korea’s Women-Led Grassroots Capitalism). Nghiên cứu của họ dựa trên các cuộc phỏng vấn với 52 người đào tẩu hiện đang sống ở nước ngoài, cùng với những quan sát trực tiếp trong ba chuyến đi thực địa của Dalton đến Bắc Triều Tiên.

 

Bắc Triều Tiên hướng tới xã hội bình đẳng giới ? 

 

Chuyên gia Sabine Burghart nhấn mạnh : “Đây vẫn là một hệ thống cực kỳ phân cấp và mang tính gia trưởng. Chỉ có 18% đại biểu của Hội đồng Nhân dân Tối cao – một cơ quan vốn không nắm quyền lực chính trị thực sự – là phụ nữ,”  Trường hợp của một vài phụ nữ may mắn, xuất thân từ các gia đình quyền thế, không nên khiến người ta lầm tưởng rằng dưới thời Kim Jong-un “Bắc Triều Tiên đang có bước tiến xã hội hướng đến bình đẳng giới,” Sabine Burghart nói thêm. “Họ vẫn luôn bị áp bức,” Ramon Pacheco Pardo kết luận.

 

Dalton cho biết: “Giống như nhiều quốc gia xã hội chủ nghĩa khác, bất chấp những lời hoa mỹ của nhà nước, Bắc Triều Tiên đã không đạt được bình đẳng giới trong thực tế. (…) Một số phụ nữ, như em gái Kim Yo Jong của Kim Jong Un, có vai trò nổi bật và có quyền lực chính trị, nhưng sự tham gia của họ vào bộ máy lãnh đạo đã không mang lại sự thay đổi chính sách đáng kể nào (cho bình đẳng giới). 

 

(Nguồn : France24, ABC News)