Thursday, November 7, 2024

CÔNG NGHỆ CHIẾN TRANH "GIÁ RẺ" LÀM ĐẢO LỘN CHIẾN TRƯỜNG (Thùy Dương / RFI)

 



Công nghệ chiến tranh « giá rẻ » làm đảo lộn chiến trường

Thùy Dương  -  RFI

Đăng ngày: 06/11/2024 - 12:12

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20241106-c%C3%B4ng-ngh%E1%BB%87-chi%E1%BA%BFn-tranh-gi%C3%A1-r%E1%BA%BB-l%C3%A0m-%C4%91%E1%BA%A3o-l%E1%BB%99n-chi%E1%BA%BFn-tr%C6%B0%E1%BB%9Dng

 

Ở Trung Đông cũng như tại Ukraina, sự xuất hiện của các loại vũ khí rẻ tiền nhưng với số lượng nhiều đang khiến các nhà quân sự phải xem xét lại về cách trang bị vũ khí, nhất là trong bối cảnh các cuộc xung đột xảy ra ngày càng nhiều.

 

HÌNH :

(Ảnh minh họa) - Hệ thống tên lửa phòng không của quân đội Đức tại Schwesing (Đức), ngày 17/03/2023. AP - Axel Heimken

 

Trên đây là nhận định của báo Pháp Le Figaro, trong chuyên mục Giải Mã, đăng ngày 26/10/2024. RFI giới thiệu bài viết.

 

Một drone Shahed của Iran có giá 20.000 đô la, 1 tên lửa đánh chặn Aster của Pháp có giá 1,5 triệu đô la. Bằng cách phóng những tên lửa rẻ tiền, lực lượng nổi dậy Houthi Yemen đã khiến quân đội Pháp, với lực lượng tuần tra ngoài khơi Hồng Hải, tốn kém nhiều chi phí. Theo nhận định của tướng Thierry Burkhard, tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Pháp, với Viện tư vấn Montaigne, khi dùng tên lửa đánh chặn Aster giá đắt chỉ để diệt drone Shahed giá rẻ, thì như vậy đúng ra là drone Shahed giá rẻ đã tiêu diệt tên lửa Aster đắt tiền. Cuộc chiến chống phiến quân Houthi Yemen là một ví dụ điển hình cho cuộc xung đột bất đối xứng : dùng lực lượng chính quy chống lực lượng không chính quy, cả về cấp độ quân sự và tài chính.  

 

Le Figaro trích dẫn một nguồn tin quân sự, theo đó lực lượng Houthi Yemen đang « áp dụng khái niệm lợi thế cạnh tranh » : Do không thể đấu lại kho vũ khí của phương Tây, họ tập trung vào điểm yếu của đối phương để tạo một hiệu ứng kiểu « quá tải về kinh tế », khiến đối thủ (Pháp) phải chi tiêu nhiều hơn để phòng vệ trước các mối nguy hiểm (Houthi). Nhưng Houthi không phải lực lượng duy nhất làm như vậy. Iran cũng là một trong các nước áp dụng phương pháp này, tiêu biểu là vụ đêm 13 rạng sáng 14/04/2024 đánh chặn 330 máy bay của Iran, Israel đã tốn chi phí gấp 7 lần cuộc oanh tạc của Teheran.

 

Thực ra, sự bất cân xứng quân sự không phải là mới. Nhưng chưa bao giờ sự chênh lệch chi phí lại lớn đến như vậy. Thứ nhất, quân đội phương Tây đã chọn đầu tư vào những thiết bị rất tinh vi, đồng nghĩa với đắt tiền và số lượng ít. Thêm vào đó, công nghệ dân sự ngày càng được sử dụng nhiều cho quốc phòng, như drone, ống nhòm nhìn ban đêm... Nguồn tin quân sự của Le Figaro nhấn mạnh đó là những lý do khiến kho vũ khí của các quốc gia tiên tiến, như Israel, Hoa Kỳ hay Nga đang phải đương đầu với những kho vũ khí kém hiện đại hơn kết hợp các phương tiện tinh vi.

 

Olivier Schmitt, giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến tranh và là tác giả cuốn sách Chuẩn bị chiến tranh (NXB PUF) nêu một ví dụ minh họa : « Phe nổi dậy Syria hồi năm 2011 đã sử dụng một thiết bị định hướng (gyroscope), một dạng la bàn của iPad, kết hợp với ứng dụng bản đồ trực tuyến Google Maps, lắp đặt chúng trên một loại đạn súng cối được chế tạo từ những năm 1970. Bằng cách này, họ đã tạo nên một loại vũ khí tấn công chính xác, với chi phí rẻ bằng 1/500 so với hỏa lực pháo binh thông thường ». 

 

Một ví dụ khác được nguồn tin quân sự của Le Figaro nêu lên : « Lực lượng Ukraina đã gắn camera Go Pro lên 1 chiếc thuyền có động cơ thủy gắn ngoài, chở các thùng đổ đầy dầu. Và chúng trở thành một loại drone biển có khả năng tấn công tàu Nga ». Những phát minh khéo léo nói trên có thể sánh ngang với các loại vũ khí tinh vi, đắt tiền và ít ỏi về số lượng.

 

 

Công nghệ kép

 

Chiến thuật chiến đấu đã có sự thay đổi do sự xuất hiện của điều mà giới quân sự gọi là công nghệ kép, tức là các công nghệ có thể sử dụng cho mục đích dân sự hoặc quân sự. Drone là ví dụ minh họa tiêu biểu nhất. Léo Péria-Peigné, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), trong cuốn Địa chính trị trong ngành vũ khí, cho biết là chính cuộc chiến năm 2020 giữa Azerbaijan và vùng Thượng Karabakh đã cho mọi người hình dung thấy drone sẽ đóng vai trò quan trọng hơn nhiều trong một cuộc xung đột thông thường ở cường độ cao.

 

Và cuộc chiến Ukraina nổ ra đã khiến người ta phải đánh giá lại việc sử dụng drone. Chuyên gia Léo Péria-Peigné cho biết thêm là « cường độ của các trận chiến và các tổn thất trước tiên giúp có thể nhanh chóng phân loại các drone thích ứng với xung đột cường độ cao và những drone quá dễ bị tấn công : những drone trình sát chiến thuật trên không cỡ lớn nhanh chóng biến mất khỏi chiến trường, thay vào đó là các thiết bị nhỏ hơn, thường là drone dân sự và được cải tiến để tiến hành nhiệm vụ trinh sát và tấn công ngày càng mang tính chiến thuật ». Các drone này có lợi thế kép là chi phí thấp và dễ chế tạo, dễ mua.

 

Le Figaro dẫn 1 nguồn tin quân sự khác lưu ý : « Drone giá rẻ đã trở thành một công cụ chính trên chiến trường cũng như ở hậu phương. Chúng cho phép tạo ra nhiều hiệu ứng, rất hữu ích cho một cuộc chiến tranh tiêu hao ». Dẫu cần nhiều nhân lực điều khiển, không thể mang tải trọng lớn và thường không đạt độ chính xác cao, nhưng các drone có thể khiến hệ thống phòng không của đối phương quá tải bởi vì phải đặt thiết bị cảm biến ở nhiều địa điểm. Đó là trường hợp của Israel, khi triển khai hệ thống « Mái vòm Sắt » từ năm 2010 để đánh chặn tên lửa trong bán kính 4-70 km, đã bị chỉ trích mạnh mẽ vì sự chênh lệch chi phí : Để đánh chặn 1 tên lửa có giá 1.000 euro, Israel phải dùng đến 1 tên lửa đánh chặn 50.000 euro.

 

Élie Tenenbaum, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu An ninh tại Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), giải thích : « Các hệ thống phòng không của phương Tây rất tinh vi và được thiết kế để ngăn chặn các tên lửa cũng rất tinh vi, tức là với số lượng ít. Thị trường công nghệ giá rẻ không được quan tâm nhiều ». Theo Le Figaro, quả đúng là quân đội phương Tây không được thiết kế để đối đầu với các mối đe dọa giá rẻ - « low cost ». Mô hình hoạt động của quân đội phương Tây thường là các chiến dịch ngắn - như Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất - hoặc các chiến dịch viễn chinh quy mô rút gọn - như quân đội Pháp ở Mali - khi đương đầu với những đối thủ không được trang bị các công nghệ tân tiến.

 

 

Sự thích ứng khó khăn của ngành thiết bị quân sự

 

Việc tiếp cận các công nghệ chiến đấu giá rẻ gián tiếp dẫn đến câu hỏi về khả năng thích ứng của các thiết bị quân sự. Israel đã tạo ra Mái Vòm Sắt, trong khi Nga đầu tư vào hoạt động gây nhiễu. Olivier Schmitt giải thích : « Mô hình phương Tây dựa vào việc nhanh chóng chiếm ưu thế trên chiến trường để từ đó đạt được một giải pháp chính trị (…) Việc giảm chi phí công nghệ đặt ra câu hỏi về khả năng giành chiến thắng, vừa là vấn đề học thuyết, lại vừa mang tính trí tuệ, nhưng việc này vẫn chưa được tiến hành ». Cách tiếp cận này đang bị xem lại bởi vì thời gian xung đột kéo dài - như trường hợp Ukraina - và khả năng thay đổi cán cân lực lượng của các nhóm vũ trang.

 

Quy mô của quân đội châu Âu không ngừng giảm từ sau Chiến tranh Lạnh, buộc họ phải tập trung vào một số năng lực. Một nguồn tin quân sự của Le Figaro nhấn mạnh : « Có hai cách tiếp cận : về năng lực và về mối đe dọa. Theo lẽ thường, quân đội thích nghi với đối thủ bằng cách quan sát điểm yếu của đối thủ, ưu tiên cách tiếp cận tập trung vào mối đe dọa. Nhưng phương Tây thì trong vòng 30 năm qua đã tập trung vào chính năng lực của mình do không có đối thủ. Phương Tây chưa trông thấy các mối đe dọa mới - sử dụng những công nghệ chi phí thấp ».

 

Do đó, phương Tây đã đầu tư vào các công nghệ quân sự tân tiến nhưng ngày càng đắt đỏ. Năm 1984, Norman Augustine, cựu thứ trưởng Quốc Phòng Mỹ, dự báo các chi phí đầu tư trang thiết bị sẽ tăng nhanh hơn ngân sách, do đó phải điều chỉnh số lượng, giảm kho dự trữ. Tuy nhiên, cần phải dự trữ nhiều mới có thể đối phó với sự gia tăng vũ khí giá rẻ. Ví dụ, nước Pháp chỉ có 8 hệ thống phòng không MAMBA, cùng với một số hệ thống CROTALE cũ. Số này sẽ là không đủ trong trường hợp phải đối phó cường độ cao với các đội drone chẳng hạn.

 

Chuyển đổi ngành trang bị thiết bị quân sự chắc chắn là một quá trình dài lâu. Xung đột Ukraina, cũng như sự trỗi dậy của các nhóm vũ trang như Houthi, Hamas và Hezbollah, đang làm thay đổi cách đánh giá các mối đe dọa và cách thức ứng phó. Nhà nghiên cứu Élie Tenebaum giải thích, điều này không chỉ liên quan đến một số nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn. Do đó, « áp dụng một cách tiếp cận mới về năng lực » có thể là một giải pháp. Việc thiết kế các vectơ đánh chặn drone không phải « cao cấp » sẽ cho phép giảm chi phí, cũng như là việc phòng ngừa. Vẫn theo chuyên gia Tenebaum, « Mỹ và Anh đã phá hủy các điểm bắn và kho đạn dược của lực lượng Houthi. Ukraina thì muốn tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Nguyên tắc rất đơn giản : đó là nên nhắm bắn vào cung thủ hơn là nhắm bắn vào mũi tên ».

 

Do đó, nên xem xét việc kết hợp các loại vũ khí rẻ tiền nhưng với số lượng nhiều và các loại vũ khí tinh vi. Nguồn tin quân sự của Le Figaro cho biết : « Đây sẽ là đáp án cho câu hỏi cơ bản : Giữa chi phí được phân bổ và mức độ hiệu quả trong hoạt động, chúng ta muốn tương quan thế nào ? ». Olivier Schmitt kết luận : « Chúng ta cũng sẽ phải tìm ra các phương pháp quân sự mới để có thể chiến đấu lâu dài trong cuộc xung đột và điều chỉnh quy mô sản xuất thiết bị công nghiệp để phục vụ mục đích này. Hiện giờ, chúng ta mới chỉ đang ở trong giai đoạn quan sát », nhất là vì đổi mới công nghệ không phải là yếu tố duy nhất gây đảo lộn trên chiến trường.

 

Nhiều loại vũ khí thông thường hơn, chẳng hạn như pháo hoặc xe tăng « giá rẻ » cũng có thể tham gia nhờ có số lượng nhiều. Ví dụ, Nga đã điều xe tăng loại cũ, T-62, tới Ukraina và dùng đạn dược có từ thời Liên Xô. Đây là một giải pháp ít tốn kém trong một cuộc chiến tranh tiêu hao. Thế nhưng, điều này có được là nhờ lượng dự trữ nhiều. Vì thế, việc điều chỉnh phù hợp các thiết bị quân sự vẫn là cần thiết.

 

------------------------------

Các nội dung liên quan

 

PHÂN TÍCH

Ấn Độ-Thái Bình Dương : Chiến lược vũ khí chống hạm "nhiều và rẻ" của Mỹ để đối phó với Trung Quốc

 

ĐIỂM BÁO

Loạt vụ nổ ở Liban mở đầu kỷ nguyên vũ khí tự động

 

ĐIỂM BÁO

Hội chợ vũ khí Eurosatory : Tấm gương phản chiếu cuộc chiến ở Ukraina

 






No comments: