Chủ
nghĩa dân tộc trực tuyến Trung Quốc : gậy ông đập lưng ông
Minh Phương - RFI
Đăng
ngày: 21/10/2024 - 11:37
Chủ
nghĩa dân tộc là quân bài yêu thích thường được giới cầm quyền Trung Quốc sử dụng
để củng cố chế độ. Giờ đây, trong thời đại của mạng xã hội, lá bài này lại càng
phát triển mạnh mẽ, có khi cực đoan và thái quá, dưới hình thức mới là tấn công
và bạo lực mạng. Tuy nhiên, đây là « con dao hai lưỡi » không
ít lần phản chủ, vượt khỏi tầm kiểm soát và khiến chính phủ Trung Quốc phải đau
đầu.
HÌNH
:
Những
người biểu tình chống Nhật cầm chân dung của cố lãnh đạo đảng Cộng Sản Trung Quốc
Mao Trạch Đông và các tấm áp phích có nội dung: "Tẩy chay sản phẩm của Nhật
Bản" bên ngoài Đại sứ quán Nhật ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 18/09/2012.
AP - Alexander F. Yuan
Các
nhóm dân tộc cực đoan trực tuyến tại Trung Quốc hoạt động như thế nào ?
Trước hết
cần biết rằng một số nhóm này được tài trợ và hoạt động dưới sự chỉ đạo của
chính phủ Trung Quốc. Ví dụ như trường hợp của Đội quân 50
Xu, nhóm chuyên đăng tải các bình luận, thông điệp ủng
hộ chính phủ trên mạng xã hội, nhằm thao túng dư luận và nâng cao
hình ảnh của đảng Cộng Sản Trung Quốc. Tên của nhóm này xuất phát từ các báo
cáo cho rằng Bắc Kinh trả cho các thành viên 0,5 nhân dân tệ
(tương đương 0,69 đô la) cho mỗi bài đăng. Theo tờ The Guardian,
có thể có tới 300.000 người làm việc toàn thời gian và bán thời gian cho nhóm
này.
Tuy nhiên,
cũng có nhiều nhóm trong số này hoạt động độc lập. Thậm chí, theo The
Conversation, có những trường hợp các nhóm dân tộc chủ nghĩa ở Trung
Quốc tham gia vào các cuộc chiến trực tuyến, nhiều khi trái với
mong muốn của đảng Cộng Sản. Các nhóm này ngày càng hung
hăng và cực đoan, họ chỉ trích, quấy rối và đe dọa tất cả những gì mà họ tự cho
là đi ngược lại với lợi ích của Trung Quốc, hoặc thậm chí là cả những cá
nhân, doanh nghiệp trong nước nhưng lại được cho là không thể hiện đủ tinh thần
yêu nước, như trường hợp của công ty kinh doanh nước giải khát Nongfu Spring, vốn
là một doanh nghiệp nội địa rất thành công. Kênh BBC cho biết, vào tháng 3, những
người theo chủ nghĩa dân tộc đã cáo buộc công ty này sử dụng các yếu tố Nhật Bản
trong thiết kế sản phẩm của mình. Một trong những logo của Nongfu Spring được
cho là gợi liên tưởng tới một ngôi đền Thần đạo, còn chiếc nắp có màu đỏ thì bị
tố cáo là giống với màu đỏ trên quốc kỳ Nhật Bản. Ngay sau đó, trên mạng xã hội
Trung Quốc đã tràn ngập những chiến dịch trực tuyến kêu gọi tẩy chay hãng nước
uống này, đăng tải video quay cảnh giẫm bẹp chai Nongfu Spring hay đổ đồ uống của
họ xuống bồn cầu.
Hay
như nhà văn Mạc Ngôn, tác giả người Trung Quốc duy nhất từng được trao giải
Nobel Văn Học cho tới nay, cũng đã phải nhận nhiều bình luận hung hăng trên mạng
xã hội. Viết những tác phẩm đậm chất hiện thực về khó khăn, thăng trầm của người
dân Trung Quốc, nhưng Mạc Ngôn lại bị những người theo chủ nghĩa dân tộc cực
đoan cho rằng ông không đủ lòng yêu nước, cố tình bôi nhọ hình ảnh của Trung Quốc
để làm vừa lòng độc giả phương Tây.
Không
chỉ vậy, những nhóm này còn thành lập các liên minh hacker để thực hiện những
cuộc tấn công mạng nhắm vào những “tác nhân nước ngoài”. Tờ The
Conversation lấy ví dụ về trường hợp của liên minh mang
tên Hacker Đỏ. Vào năm 2008, nhóm này đã thực hiện một cuộc tấn công
mạng nhắm vào công ty truyền thông CNN của Mỹ sau khi đài này đưa ra
báo cáo về các cuộc biểu tình chống Bắc Kinh ở Tây Tạng, nơi đã
bị Trung Quốc chiếm đóng từ năm 1950. Trong một ví dụ khác, một nhóm có tên là
Liên minh Honker đã phát động các cuộc tấn công mạng nhằm vào Philippines
vì các vấn đề tranh chấp giữa hai nước trên Biển Đông. Liên
minh Honker đã xâm nhập vào trang web của Đại học Philippines và đăng
tải các khẩu hiệu ủng hộ Trung Quốc và một bản đồ cho thấy các yêu sách về lãnh
thổ của Trung Quốc trên trang chính của trường đại học này.
Tại
sao có sự phát triển mạnh mẽ như vậy ?
Đài
BBC của Anh dẫn lời bà Rose Luqiu, giảng viên tại trường báo chí thuộc Đại
học Baptist Hồng Kông, nhận định rằng chính “chủ nghĩa yêu nước do nhà nước
hậu thuẫn” và những lời cảnh báo liên tục của Bắc Kinh về ảnh hưởng của
ngoại bang đã góp phần thổi bùng lên ngọn lửa cực đoan này. Trong những
năm gần đây, chính quyền Trung Quốc không ngừng gia tăng nỗ lực
củng cố lòng yêu nước. Tháng 1 năm nay, Bắc Kinh đã cho ban hành “Luật giáo
dục yêu nước”. Theo đó, các trường học và công ty Trung Quốc phải đưa giáo
dục lòng yêu nước vào chương trình giảng dạy và các hoạt động quản lý kinh
doanh và đào tạo nghề. Luật còn quy định cha mẹ cần “đưa tình yêu
quê hương vào việc giáo dục trong gia đình”. Không chỉ vậy, theo bà Luqiu,
chủ nghĩa dân tộc có khi còn đến từ những lo ngại về các rủi ro pháp lý vì
chính quyền Trung Quốc đã hình sự hoá nhiều hành vi mà họ cho là không yêu nước.
Ngoài
giới cầm quyền, những nhà sáng tạo nội dung, các tiktoker hiện nay tại Trung Quốc
cũng có xu hướng “thương mại hoá chủ nghĩa dân tộc” để thu hút thêm người
theo dõi, đánh bóng tên tuổi và kiếm tiền từ lượng truy cập. Các video, những
bình luận nhiều khi mang tính tự tôn dân tộc thái quá lại dễ nhận được sự ủng hộ
của công chúng và dưới tác động của thuật toán trên các nền tảng mạng xã hội,
những quan điểm cực đoan như vậy lại càng được lan truyền rộng rãi.
Đương
nhiên cũng không thể phủ nhận ngọn lửa dân tộc cực đoan này còn do sự gia tăng
tư tưởng bài Trung Quốc trên khắp thế giới sau đại dịch Covid-19 cùng những
căng thẳng thương mại, những lệnh trừng phạt và áp thuế với hàng hoá của Trung
Quốc mà các nước phương Tây đưa ra. Theo BBC, điều này đã khiến một số người
Trung Quốc cảm thấy đất nước của họ đang bị đối xử bất công.
Vượt
khỏi tầm kiểm soát của đảng Cộng Sản, những nhóm dân tộc cực đoan này gây ra những
tác động như thế nào ?
Tờ
The Conversation phân tích, đảng Cộng Sản Trung Quốc (CCP) thường dựa vào
lòng yêu nước và chủ nghĩa dân tộc để củng cố chế độ. Tuy
nhiên, sự phụ thuộc này đã vô tình trao cho các phong trào dân tộc
chủ nghĩa một sức ảnh hưởng đáng kể. Kết quả
là các nhóm theo chủ nghĩa dân tộc trực tuyến đã thoát khỏi
sự kiểm soát của đảng Cộng Sản, làm suy yếu và đôi khi mâu thuẫn với
chính sách đối ngoại của Bắc Kinh.
Ví
dụ, vào năm 2020, khi đảng Cộng Sản Trung Quốc kêu gọi các nhóm
dân tộc chủ nghĩa kiềm chế sau khi bị nước ngoài chỉ trích về việc đàn áp Hồng
Kông. Tuy nhiên, các nhóm này vẫn tiến hành một chiến
dịch bôi nhọ, bài ngoại trên mạng xã hội. Trong khuôn khổ chiến
dịch đó, các hacker đã tiến hành các cuộc tấn công mạng, như đánh cắp tài khoản
Twitter của đại sứ quán Trung Quốc tại Paris và đăng một bức
tranh vẽ hình nước Mỹ như hiện thân của thần chết đang ghé thăm Hồng
Kông. Đại sứ quán Trung Quốc đã nhanh chóng xóa bỏ hình ảnh và
xin lỗi hai nước Pháp và Mỹ. Nhưng sự cố này cũng cho thấy đảng Cộng
Sản gặp khó khăn trong việc kiểm soát các nhóm dân tộc chủ nghĩa
trên mạng.
Hơn
nữa, theo tờ Courrier International, việc đàn áp mọi sự phê
bình mang tính xây dựng có thể dẫn đến sự hình thành một dòng tư tưởng tự
tôn thái quá, thậm chí là kiêu ngạo và phiến diện trong dư luận
Trung Quốc. Không thể phủ nhận sự phát triển của Trung Quốc trong những
năm vừa qua, nhưng điều này không đồng nghĩa với việc không có gì đáng phê phán
trong các chính sách của nước này. Do vậy, những bình luận, phê bình thiện chí
đề cập đến những thất bại của chính phủ Trung Quốc là cần thiết để phát triển và
quản lý đất nước.
Ngoài ra,
tinh thần dân tộc cực đoan và những ý thức hệ về chủ quyền được tuyên truyền
quá mức cũng làm giảm đáng kể khả năng hành động của Nhà nước trong trường hợp
xảy ra xung đột. Khi đó, nếu chính phủ Trung Quốc muốn thực hiện những
hành động nhằm giảm căng thẳng và làm dịu tình hình ở các khu vực như Biển
Đông hoặc biên giới Trung-Ấn, sẽ có thể bị các nhóm theo chủ nghĩa
dân tộc coi là một sự đầu hàng không thể tha thứ.
(Nguồn
: The Conversation, Courrier International, BBC)
No comments:
Post a Comment