Khai khoáng biển sâu
kích thích mâu thuẫn địa chính trị
Navin Singh Khadka
Phóng
viên Môi trường, BBC World Service
4
tháng 4 2024, 11:16 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c84jzvd55zyo
Ngoài
các tranh chấp đất
liền và biển đảo, đáy đại dương là một chiến trường địa chính trị mới
được hình thành.
Khoáng
sản biển sâu, nằm cách mặt nước biển hàng ngàn mét, có thể được sử dụng để sản
xuất các trang thiết bị và vũ khí quân sự.
Bên
cạnh đó, nhiều loại khoáng sản đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi
năng lượng cấp bách trên toàn cầu để chống lại biến đổi khí hậu.
Dù
hiện chưa có loại khoáng sản nào được khai thác từ đáy đại dương, các công ty
tư nhân và cơ quan chính phủ, bao gồm các cường quốc như Trung Quốc, Ấn Độ và
Nga, đang chạy đua giành quyền khai thác.
Mỹ
hiện đang tăng cường chuẩn bị cho hoạt động khai khoáng biển sâu trong khu vực
biển nội địa.
Mỹ
chưa phê chuẩn Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) và vì thế không
hoạt động ở các vùng biển quốc tế - những vùng biển không thuộc quyền tài phán
của bất kỳ quốc gia nào.
Các
quốc gia đang thăm dò nhiều khu vực biển khác nhau, bao gồm Vùng đứt gãy
Clipperton (Clarion Clipperton Zone) ở Bắc Thái Bình Dương, Sống núi giữa Đại
Tây Dương (Mid-Alantic Ridge) ở Bắc Đại Tây Dương, cũng như Ấn Độ Dương và vùng
Tây Bắc Thái Bình Dương, sau khi được Cơ quan Quản lý Đáy biển Quốc tế (ISA), một
cơ quan liên kết với Liên Hợp Quốc, cấp phép.
Trong
số 31 hợp đồng thăm dò được ISA cấp, có 17 hợp đồng cho phép hoạt động ở Vùng đứt
gãy Clipperton giữa Hawaii và Mexico.
Ở
đây hiện đang diễn ra những hoạt động tìm kiếm các khối đa kim – những mẫu đá nằm
dưới đáy đại dương, có hình dạng như củ khoai tây chứa nhiều mangan, coban,
niken và đồng.
Những
kim loại này, cùng các loại khác như lithium và graphite, được sử dụng trong sản
xuất xe điện, tấm pin năng lượng mặt trời, tua bin gió và pin lưu trữ năng lượng.
sản
xuất xe điện, tấm pin năng lượng mặt trời, tua bin gió và pin lưu trữ năng lượng.
·
Những con tàu
robot khổng lồ điều khiển từ xa đang ra khơi
10 tháng 3 năm 2024
·
Neuralink: Công
nghệ não bộ của Elon Musk sẽ thay đổi thế giới?
5 tháng 2 năm 2024
·
Trung Quốc áp dụng
ý tưởng 'đồng xu carbon' để đạt mục tiêu trung hòa khí thải trước 2060
27 tháng 11 năm 2023
Trung
Quốc trong cuộc đua khai khoáng biển sâu
Trung Quốc đang
tập trung khai thác nhiều loại khoáng sản bên ngoài lãnh thổ, gây ra lo ngại
xung đột địa chính trị cho nhiều quốc gia.
Giờ
đây, việc thăm dò biển sâu cũng đã lọt vào tầm ngắm của Bắc Kinh.
Tính
về số lượng giấy phép từ ISA, Trung Quốc là quốc gia có nhiều nhất với năm giấy
phép.
Ấn Độ hiện
có hai giấy phép và vừa nộp đơn xin thêm hai giấy phép khác.
Nga hiện
có bốn giấy phép của riêng mình và một giấy phép chung được chia sẻ với một số
quốc gia khác.
https://ichef.bbci.co.uk/ace/ws/640/cpsprodpb/1eac/live/5e63fd60-f22f-11ee-97f7-e98b193ef1b8.jpg
Ấn
Độ đang phát triển thiết bị thám hiểm biển sâu có tên Matsya 6000
“Những
căng thẳng gia tăng về địa chính trị kết hợp với quá trình chuyển đổi năng lượng
đang đẩy nhanh cuộc đua khai thác, xử lý và sử dụng các khoáng sản quan trọng,"
ông Nathan Picarsic - đồng sáng lập Horizon Advisory, một công ty cung cấp
thông tin tình báo về chuỗi cung ứng và địa chính trị có trụ sở tại Mỹ - cho biết.
Mối
lo ngại địa chính trị lớn nhất là về thị phần của Trung Quốc trong việc chế biến
các khoáng sản này trước khi chúng được đưa vào chuỗi cung ứng.
Sau
nhiều thập kỷ mài giũa chuyên môn và công nghệ trong lĩnh vực chế biến khoáng sản,
Trung Quốc hiện đang kiểm soát 100% nguồn cung than chì và dysprosium
(dysprosi) tinh chế, 70% nguồn cung coban và gần 60% tổng lượng lithium và
mangan được chế biến, theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế.
Bên
cạnh đó, Bắc Kinh cũng đã áp đặt một số lệnh cấm xuất khẩu công nghệ chế biến
và một vài kim loại đất hiếm.
Trung
Quốc cho biết động thái này là để bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia.
Quy
định mới nhất được ban hành vào tháng 12/2023, cấm xuất khẩu công nghệ sản xuất
nam châm đất hiếm – loại nam châm được sử dụng trong xe điện, tua bin gió và
các thiết bị điện tử.
“Chúng
ta đang đối đầu với một nhà cung cấp quyền lực, sẵn sàng biến sức mạnh thị trường
thành vũ khí vì lợi ích chính trị,” Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Jennifer Granholm
nói tại hội nghị thượng đỉnh về khoáng sản thiết yếu và năng lượng sạch được tổ
chức hồi tháng 8/2023.
Hai
tháng trước đó, Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ đã chỉ đạo Lầu Năm Góc đánh giá khả
năng khai thác và chế biến khoáng sản biển sâu của quốc gia.
“Trong
những năm gần đây, Trung Quốc đã có nhiều động thái quyết liệt và táo bạo để biến
việc khai thác và chế biển các khối đa kim dưới đáy biển thành kế hoạch chiến
lược đảm bảo an ninh quốc gia,” ủy ban này cho biết.
“Để
đối chọi lại sự kiểm soát ngày càng lớn của Trung Quốc lên chuỗi cung ứng toàn
cầu, Mỹ cần có cho riêng mình những nguồn cung tiên tiến về khoáng sản và vật
liệu mang tính thiết yếu và chiến lược, bao gồm cả khối đa kim, để giảm sự phụ
thuộc vào các nguồn từ thế lực thù địch ngoại bang," ủy ban nói thêm.
Mỹ,
Úc, Canada, Phần Lan, Pháp, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thụy Điển và Ủy ban châu
Âu đã khởi động Đối tác Khoáng sản An ninh thời điểm năm 2022.
Ý
và Ấn Độ hiện cũng đã tham gia.
Tại
sao khoáng sản biển sâu lại được săn đón?
Mối
quan tâm dành cho khai khoáng biển sâu tăng vọt sau những dự báo về nhu cầu lớn
nhằm chuyển đổi sang năng lượng sạch trên khắp thế giới.
Theo
Cơ quan Năng lượng Quốc tế, xe điện cần gấp sáu lần lượng khoáng sản so với các
loại xe trước đó.
Tương
tự, công nghệ điện gió ngoài khơi đòi hỏi gấp 12 lần lượng kim loại và khoáng sản
so với lượng khí tự nhiên cần thiết để sản xuất mỗi megawatt điện.
Để
đáp ứng nhu cầu tiêu thụ, mức khai thác các khoảng sản này cần tăng gấp năm lần
vào năm 2050, theo dự báo của Ngân hàng Thế giới.
Theo
đó, ước tính cần tới hơn ba tỷ tấn khoáng sản và kim loại cho điện gió, mặt trời,
địa nhiệt và lưu trữ năng lượng.
Các
bên ủng hộ khai khoáng biển sâu cho rằng nguồn cung từ hoạt động khai thác truyền
thống có thể không đủ, xuất phát từ sự suy giảm chất lượng khoáng sản đất liền
do nạn khai thác quá mức.
Cũng
có những mâu thuẫn và vấn đề liên quan tới môi trường xung quanh những hoạt động
khai thác này.
Hiện
tại, một ít quốc gia đang thống trị hoạt động sản xuất những khoáng sản đất liền
quan trọng.
Trong
khi Úc là nhà sản xuất lithium chính, Chile là nhà cung cấp đồng hàng đầu thế
giới.
Trung
Quốc chủ yếu sản xuất than chì và đất hiếm, những tài nguyên được sử dụng trong
các sản phẩm công nghệ cao như điện thoại thông minh và máy tính.
Cộng
hòa Congo, Indonesia và Nam Phi là những tên tuổi lớn trong thị trường coban,
niken, platin và iridi.
https://ichef.bbci.co.uk/ace/ws/640/cpsprodpb/70f2/live/9a746200-f22e-11ee-97f7-e98b193ef1b8.jpg
Các
khối đa kim được Ấn Độ thu thập năm 2022 trong một cuộc khai khoáng thử nghiệm
Vì
sao việc khai thác vẫn đang bị trì hoãn?
Hoạt
động khai khoáng biển sâu vẫn chưa bắt đầu do ISA vẫn đang trong quá trình xây
dựng quy định.
Các
nhà khoa học và nhà vận động bảo vệ biển đã lên tiếng cảnh báo về những tác động
sinh thái mà hoạt động khai khoáng biển sâu có thể gây ra.
"Khi
ISA có quy định hoàn chỉnh, có thể là vào năm tới, chúng ta vẫn có những lỗ hổng
kiến thức rất lớn về sự đa dạng sinh học ở biển sâu, cũng như những tác động từ
hoạt động khai khoáng tới khả năng hồi phục. Và cả những tác động tới vùng nước
phía trên, đến các ngư trường quan trọng hoặc các hoạt động đại dương như chu
trình carbon,” bà Lisa Levin, Giáo sư Danh dự về sinh vật học đại dương và sinh
thái biển tại Đại học California, chia sẻ.
Một
nhóm gồm khoảng 20 quốc gia - bao gồm Brazil, Canada, Costa Rica, Phần Lan, Thụy
Sĩ và Vanuatu - đã yêu cầu tạm dừng hoạt động khai khoáng biển sâu cho đến khi
có thêm nghiên cứu về tác động tiềm ẩn của hoạt động này tới hệ sinh thái biển.
Tuy
nhiên, vào tháng 1/2024, Quốc hội Na Uy đã phê duyệt việc thăm dò vùng biển của
quốc gia này trong khu vực Vùng Bắc Cực.
https://ichef.bbci.co.uk/ace/ws/800/cpsprodpb/5fbc/live/d5b43ac0-f22e-11ee-97f7-e98b193ef1b8.jpg
Nhu
cầu khoáng sản quan trọng được sử dụng trong công nghệ năng lượng sạch được dự
báo sẽ tăng gấp năm lần vào năm 2050
Nhu
cầu cho những loại khoáng sản quan trọng được sử dụng trong công nghệ năng lượng
sạch được dự báo sẽ tăng gấp năm lần vào năm 2050.
Nhiều
quốc gia đang đánh giá rằng đáy đại dương có tiềm năng khổng lồ.
Ban
thư ký ISA cho biết 169 quốc gia thành viên của ISA "ngày càng nhận thức
được tiềm năng của đáy đại đương đối với công nghệ xanh và quá trình chuyển đổi
năng lượng xanh toàn cầu”.
“Tình
hình địa chính trị phức tạp đang thúc đẩy mạnh mẽ sự quan tâm đến khoáng sản biển
sâu, khi mà ba quốc gia đông dân nhất thế giới đều tập trung vào tiềm năng của
nguồn tài nguyên này,” ông Gerard Baron, từ The Metals Company, một công ty
Canada đang thăm dò ở Vùng Clarion-Clipperton, cho biết.
Giới
hoạt động đổ lỗi cho các công ty khai khoáng biển sâu về sự leo thang căng thẳng
địa chính trị.
"Họ
đang kích thích căng thẳng địa chính trị, tạo ra bầu không khí bất an và gieo rắc
nỗi sợ hãi bằng cách phóng đại những hạn chế của chuỗi cung ứng nhằm vận động
chính phủ các nước cho phép hoạt động khai khoáng biển sâu," bà Louisa
Casson, một nhà vận động chiến dịch 'Ngừng Khai thác Biển sâu' của Greenpeace,
lên tiếng.
Đáp
lại những cảnh báo "lỗ hổng kiến thức" về tác động của hoạt động khai
khoáng tới hệ sinh thái biển, ISA cho biết họ đã hỗ trợ công tác nghiên cứu
khoa học ở biển sâu trong vài thập kỷ qua và hiện đang hợp tác với các chuyên
gia quốc tế để thiết lập các giá trị ngưỡng môi trường.
"Hiện
tại, cộng đồng quốc tế không đồng thuận về sự tồn tại của lỗ hổng kiến thức,"
họ nói.
--------------------
Tin
liên quan
·
Các nhà khoa học tiến
gần đến giải mã bí mật của phản vật chất
1
tháng 10 năm 2023
·
Campuchia xây kênh
đào Funan Techo: Việt Nam nên lo lắng?
2
tháng 2 năm 2024
·
Những hình ảnh đầu
tiên từ kính viễn vọng khám phá ‘vùng tối vũ trụ’
9
tháng 11 năm 2023
No comments:
Post a Comment