Viện trợ Ukraine nhìn từ góc độ
lịch sử
Paul
Krugman - New
York Times
Nguyễn Thị Kim Phụng, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2024/04/25/vien-tro-ukraine-nhin-tu-goc-do-lich-su/
Thứ Bảy vừa qua, Hạ viện Mỹ cuối cùng đã vượt qua sự phản đối
của phong trào MAGA (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) và thông qua gói viện trợ
mới cho Ukraine. Chính quyền Biden có lẽ đã chuẩn bị sẵn vật tư, chỉ còn chờ sự
cho phép của Quốc hội, vậy nên chúng ta sẽ sớm thấy được tác động của bước đột
phá về mặt lập pháp này.
Giống như nhiều nhà quan sát khác, tôi đồng thời cảm thấy nhẹ
nhõm, xấu hổ, tức giận, và lo lắng trước những gì đã xảy ra. Tôi cảm thấy nhẹ
nhõm khi một quốc gia bị bao vây có thể nhận được viện trợ kịp thời để tồn tại,
chí ít là thêm một thời gian, điều đã ngày càng trở nên xa vời do ưu thế áp đảo
của pháo binh Nga. Tôi xấu hổ vì mọi chuyện đã đi đến mức này – rằng nước Mỹ đã
suýt phản bội một nền dân chủ đang gặp nguy hiểm. Tôi tức giận với phe chính
trị đã chặn khoản viện trợ suốt nhiều tháng qua, như tôi sẽ giải thích dưới
đây, không phải vì những lo ngại chính đáng về chi phí, mà có lẽ vì họ muốn
Vladimir Putin giành chiến thắng. Và tôi lo lắng vì phe đó vẫn rất mạnh – đa số
đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện đã bỏ phiếu chống lại viện trợ cho Ukraine – và
họ vẫn có thể tiêu diệt Ukraine trong những năm tới.
Nhưng hãy tạm đặt cảm xúc sang một bên và cố gắng phân tích vấn
đề. Cụ thể, hãy để tôi nói về một số lầm tưởng về viện trợ cho Ukraine. Chi
tiêu cho Ukraine không phải là gánh nặng lớn đối với Mỹ, nó không gây ảnh hưởng
đến các ưu tiên trong nước. Mỹ cũng không phải gánh chịu tổn thất này một mình
mà không có sự giúp đỡ từ các đồng minh châu Âu. Và viện trợ của Mỹ rất quan
trọng, một phần vì châu Âu có thể viện trợ bằng tiền nhưng vẫn chưa đủ khả năng
cung cấp đủ khí tài quân sự.
Để hiểu rõ những điểm này, sẽ hữu ích nếu nhìn lại sự tương đồng
lịch sử rõ ràng giữa khoản viện trợ hiện tại cho Ukraine với chương trình Cho
vay-Cho thuê của Franklin Roosevelt, vốn đã bắt đầu viện trợ cho Anh và Trung
Quốc từ năm 1941, trước cả khi Trân Châu Cảng buộc Mỹ chính thức tham gia Thế
chiến II.
Người ta thường quên rằng Cho vay-Cho thuê đã gây tranh cãi đến
mức nào ở thời điểm đó. Nhiều người có lẽ cũng biết rằng từng có một phong trào
“Nước Mỹ trên hết” phản đối bất kỳ khoản viện trợ nào dành cho nước Anh đang bị
bao vây, một phần vì một số nhà lãnh đạo nổi bật của phong trào này, đặc biệt
là Charles Lindbergh, là người phân biệt chủng tộc và đã công khai bày tỏ thiện
cảm với Đức Quốc Xã.
Hiếm có ai biết rằng, ngay cả trong Quốc hội Mỹ, Cho vay-Cho
thuê cũng là một vấn đề mang tính đảng phái sâu sắc. Dự luật đầu tiên, được ban
hành vào đầu năm 1941, đã được Hạ viện thông qua với rất ít sự ủng hộ của Đảng
Cộng hòa. Đáng chú ý hơn, sự ủng hộ cho Cho vay-Cho thuê (các hình tam giác
hướng lên trên trong biểu đồ bên dưới) có mối tương quan chặt chẽ với ý thức hệ
kinh tế (Trục 1). Gần như tất cả những người theo chủ nghĩa tự do đều ủng hộ
việc hỗ trợ Anh trong thời điểm đen tối nhất của nước này, nhưng nhiều người
bảo thủ lại không nghĩ vậy.
Tỷ lệ phiếu bầu phê duyệt Đạo luật Cho vay-Cho thuê ở Hạ viện
Mỹ, tháng 02/1941. © Voteview.com
Sau cùng, Cho vay-Cho thuê vẫn được thông qua và Quốc hội đã chi
13 tỷ USD trước cuộc tấn công Trân Châu Cảng. Đây là một số tiền khổng lồ vào
thời điểm đó – tương đương 10% tổng sản phẩm quốc nội hàng năm của Mỹ. Nhưng
điều đáng ngạc nhiên là không có nhiều vũ khí trong số viện trợ đó. Như Hiệp
hội Lịch sử Mỹ đã lưu ý: “Ngành công nghiệp đạn dược của chúng ta khi đó phần
lớn vẫn đang ở trạng thái sơ khai. Và ban đầu, dòng vũ khí thành phẩm rất nhỏ
giọt.”
Quả thật, châu Âu đã bắt đầu tái vũ trang từ nhiều năm trước khi
Thế chiến II bắt đầu, trong khi nước Mỹ theo chủ nghĩa biệt lập còn chưa phát
triển ngành công nghiệp quốc phòng. Xin lấy một ví dụ nổi tiếng, xe tăng
Sherman mãi đến năm 1942 mới được đưa vào sản xuất. Vì thế, viện trợ ban đầu
của Mỹ được gửi đi dưới hình thức thực phẩm – chúng ta đã không phải là kho vũ
khí, mà là kho bánh mì của nền dân chủ.
Vậy thì viện trợ cho Ukraine có thể so sánh với trải nghiệm đó
như thế nào?
Trước tiên, viện trợ cho Ukraine nhỏ hơn rất nhiều so với quy mô
nền kinh tế của chúng ta. Gói viện trợ vừa được thông qua lớn gần gấp đôi số
viện trợ tích lũy mà chúng ta đã cung cấp cho Ukraine, nhưng cũng chỉ ở mức
khoảng 60 tỷ USD, chưa đến 0,25% GDP hiện tại – và chỉ bằng 1/40 quy mô của
chương trình Cho vay-Cho thuê ban đầu. Bất cứ ai cho rằng khoản chi này sẽ phá
vỡ ngân sách, hoặc sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các ưu tiên khác, thì họ hoặc
là không biết tính toán, hoặc là không thành thật, hoặc cả hai.
Thế còn những tuyên bố cho rằng Mỹ đang gánh quá nhiều gánh
nặng? Tuần trước, Donald Trump đã cáo buộc châu Âu không chịu đóng góp phần của
mình: “Tại sao Mỹ phải chi cho Chiến tranh Ukraine nhiều hơn châu Âu tận 100 tỷ
USD, trong khi giữa chúng ta có cả một Đại dương ngăn cách? Tại sao Châu Âu
không thể chi ra một khoản tương đương với số tiền mà Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đã
viện trợ để giúp đỡ một Quốc gia đang gặp khó khăn tuyệt vọng?”
Câu trả lời cho câu hỏi của Trump là khẳng định của ông đã sai.
Theo báo cáo từ Viện Kiel, “Dữ liệu cho thấy tổng viện trợ của châu Âu từ lâu
đã vượt qua viện trợ của Mỹ – không chỉ về mặt cam kết, mà còn về phân bổ viện
trợ cụ thể gửi đến Ukraine.” Đáng chú ý là nhiều quốc gia, mặc dù không phải
tất cả, đang chi một phần trăm GDP cao hơn chúng ta đáng kể để hỗ trợ Ukraine.
Tổng viện trợ song phương [cho Ukraine]: Cam kết của chính phủ
tính bằng % GDP. © Viện Kinh tế Thế giới Kiel
Nhưng cũng đúng là Mỹ đã cung cấp nhiều viện trợ quân sự hơn
châu Âu:
Hỗ trợ của Chính phủ cho Ukraine: Viện trợ quân sự, tính bằng tỷ
euro. Cam kết từ ngày 24/01/2022 đến ngày 15/01/2024. © Viện Kinh tế Thế giới
Kiel
Tại sao lại vậy? Hãy nhớ rằng trong năm đầu tiên thực hiện Cho
vay-Cho thuê, Mỹ đã không thể cung cấp nhiều vũ khí, bất chấp quy mô kinh tế
khổng lồ của chúng ta, bởi vì nhiều năm chi tiêu quân sự thấp đã khiến chúng ta
có một nền tảng công nghiệp-quốc phòng kém phát triển. Phải mất vài năm để biến
sức mạnh công nghiệp tổng thể của Mỹ thành sức mạnh quân sự tương đương. Châu
Âu hiện đang ở trong tình trạng tương tự: Họ có tiền để giúp Ukraine, và phần
lớn sẵn sàng làm điều đó, nhưng lại không có năng lực sản xuất để đáp ứng nhu
cầu quân sự của Ukraine.
Liệu điều này sẽ thay đổi? Châu Âu đang tiến tới tăng cường năng
lực quân sự, nhưng chậm hơn mức cần thiết, nên viện trợ của Mỹ vẫn rất quan
trọng.
Vì vậy, như tôi đã nói, tôi cảm thấy nhẹ nhõm vì cuối cùng Mỹ đã
thông qua khoản viện trợ thiết yếu, nhưng vẫn rất lo lắng về tương lai. Chí ít
thì trong lúc này, sự hỗ trợ của Mỹ vẫn rất quan trọng đối với sự sống còn của
Ukraine.
NGUỒN :
Paul Krugman, “Ukraine
Aid in the Light of History,” New York Times, 23/04/2024
No comments:
Post a Comment