Tập
Cận Bình phải học làm chíp
13/01/2022
https://www.voatiengviet.com/a/tap-can-binh-phai-hoc-lam-chip-chat-ban-dan/6395205.html
https://gdb.voanews.com/CA13DC48-1FDD-4748-A23F-F85588C81CBB_w650_r1_s.jpg
Công ty TSMC
(Taiwan Semiconductor Manufacturing) sản xuất một nửa số chíp loại tân tiến nhất
cho cả thế giới.
Thế kỷ trước, kinh tế muốn chạy được cần phải
có dầu lửa; bây giờ thì ai cũng cần chất bán dẫn. Hiện Trung Quốc chỉ sản xuất
được 17% chất bán dẫn cần dùng trong nước (semiconductors bên Trung Quốc gọi là
‘bán đạo 半导,’ chữ đạo nghĩa giống
như dẫn). Kế hoạch 5 năm mới (2021-2025), nhấn mạnh, “Tự túc về kỹ thuật là điểm
tựa chiến lược để phát triển quốc gia.”
Vì vậy ông Tập Cận Bình thúc đẩy việc chế tạo
các chất bán dẫn tân tiến nhất. Năm 2014, Bắc Kinh đổ ra $22 tỷ đô la đầu tư
cho các công ty làm chíp, năm 2019, lập thêm một quỹ $30 tỷ, các tỉnh và thành
phố đều bỏ thêm tiền vào, theo Yoko Kubota trên nhật báo The Wall
Street Journal ngày 10 tháng 1, 2022.
Với những ngân sách lớn như thế, trong 7 năm
qua hàng chục ngàn công ty đã đăng ký chế tạo chất bán dẫn hoặc các công nghiệp
liên hệ. Nhưng kết quả không đúng như Tập Cận Bình trông đợi. Trong ba năm vừa
rồi, đã có 6 công ty lớn, sau khi được trợ giúp $2.3 tỷ mỹ kim, bắt đầu hoạt động
rồi đóng cửa sớm, mà không làm ra một con chíp nào cả. Kubota tìm hiểu hai công
ty quan trọng ở Vũ Hán (Wuhan, 武汉) và Tế Nam (Jinan, 济南).
Công ty ở Vũ Hán mang tên là Hoằng Tâm
(Hongxin, 弘芯, viết tắt HSMC) đã chính thức giải tán vào tháng Sáu vừa qua. Công ty ở
Tế Nam là Tuyền Tâm (Quanxin, 泉芯, viết tắt QXIC), đã ngưng hoạt động chờ thanh
toán.
Một người đã giúp cả hai công ty trên ngay từ
đầu, có lúc đã đóng vai chỉ huy. Nhân vật này, Cao San (Cao Shan) kinh doanh
trong ngành chất bán dẫn từ năm 2005, đã qua Đài Loan tuyển mộ các chuyên viên
cho cả hai. Cao San là một tên giả, để đánh lừa chính phủ Đài Loan, họ vẫn theo
dõi những hoạt động của Trung Cộng mua chuộc nhân tài kỹ thuật. Tân Trúc, bên cạnh
Đài Bắc hiện là thủ đô chất bán dẫn của thế giới.
Công ty TSMC (Taiwan Semiconductor
Manufacturing) sản xuất một nửa số chíp loại tân tiến nhất cho cả thế giới; số
còn lại do Samsung (Nam Hàn) và các công ty Mỹ, Israel cung cấp. Các công ty Mỹ
như Nvidia và Advanced
Micro Devices cũng mua chíp của TSMC.
Cao San lôi kéo được nhiều người đã làm việc
cho TSMC nhờ hứa hẹn lương bổng cao gấp bội. Có người được mời đứng đầu công ty
Hoằng Tâm (Hongxin) ở Vũ Hán. Hàng chục kỹ sư đầy kinh nghiệm của TSMC qua đầu
quân cho Tuyền Tâm (Quanxin) ở Tế Nam; giúp các kỹ sư trong lục địa có dịp học
hỏi thêm.
Nhưng từ năm ngoái, thành phố Vũ Hán đã cho Hoằng
Tâm ngưng hoạt động, nêu lý do vì thiếu tiền. Hai cơ quan lãnh đạo ở trung ương
là Bộ Công nghiệp Tin học và Ủy ban Phát triển và Đổi mới không cấp thêm vốn.
Thành phố Tế Nam đứng ra quản lý công ty Tuyền Tâm sau khi nhiều dự án chế tạo
chất bán dẫn khác thất bại. Họ sa thải nhân viên, rồi ngưng hoạt động.
Tại sao những công ty được cấp vốn hàng tỷ,
hàng trăm triệu mỹ kim, đã tuyển mộ được các chuyên gia quản lý và kỹ sư có
kinh nghiệm từ Đài Loan về dùng mà phải đóng cửa?
Theo lời cựu nhân viên của công ty ở Tế Nam giải
thích, thì các kỹ sư biết cách làm chất bán dẫn nhưng công ty không biết cách kết
hợp những hiểu biết kỹ thuật của họ. Nhưng “không biết kết hợp” là thế nào?
Đó không phải chỉ là vấn đề quản lý.
Các công ty chất bán dẫn do các bộ, sở ở Bắc
Kinh và các cán bộ thành ủy, tỉnh ủy tạo nên. Họ bổ nhiệm các hội đồng quản trị,
ban giám đốc. Ở các nước tư bản, hội đồng quản trị và lãnh đạo các công ty chịu
trách nhiệm với cổ đông, nhiệm vụ duy nhất là làm sao cho có lời. Các công ty
quốc doanh không giản dị như vậy. Ban giám đốc có thể do các cơ quan chủ quản đề
cử, và mỗi người phải lo làm đúng ý của giới lãnh đạo cơ quan mình. Việc bổ nhiệm
cấp điều hành cũng như những người chỉ huy về kỹ thuật ngay từ đầu có thể đã
thiên lệch, căn cứ vào quan hệ chính trị hơn là khả năng hoặc thành tích.
Chất bán dẫn là một sản phẩm mới, các công ty
thành công như Intel ở Mỹ, TSMC ở Đài Loan hay Samsung ở Nam Hàn đều trải qua
những quá trình thử thách khó khăn. Những công ty lâu đời như AT&T, General
Motors đã thử bước vào ngành chất bán dẫn rồi thất bại. Các nước Pháp, Nga,
Italy đều đã khuyến khích làm chất bán dẫn nhưng vẫn chưa thành. Năm 2014 Trung
Cộng đã đưa ra Chương trình Toàn quốc “National Integrated Circuit Plan” với
ngân sách $150 tỷ đô la, nhưng chưa tới đâu. Trung Cộng có thể mua những người
đã làm việc cho TSMC ở Đài Loan, nhưng họ cũng chỉ có kinh nghiệm về công việc
trong một bộ phận của công ty chứ không biết tất cả.
Tiền nhiều quá, tung ra nhanh quá cũng là một
vấn đề; vì rất nhiều người muốn nhảy vô để chia phần hưởng. Trong số hàng ngàn
công ty làm chất bán dẫn ra đời từ năm 2014, Kubota cho biết, có những công ty
xưa nay chỉ sản xuất xi măng hay mở tiệm ăn (dựa trên dữ kiện của Thiên Nhãn
Tra (Tianyancha, 天眼查), là nơi ghi danh tất cả các xí nghiệp trong
nước). Những người này không những thiếu hiểu biết, kinh nghiệm, mà còn một nhược
điểm lớn: Nếu công việc thất bại, họ không lo mất vốn của mình.
Cán bộ kinh tế, trong các cơ quan chủ quản,
các thành phố cũng mang tâm lý “tiêu tiền chùa” này. Không thể phát động một cuộc
cách mạng kỹ thuật trong mô hình doanh nghiệp nhà nước.
Một lý do quan trọng là quy trình làm ra chất
bán dẫn rất phức tạp; không phải cứ đổ vào hàng tỷ mỹ kim là có kết quả.
Sản xuất chất bán dẫn tân tiến không giống như
chế tạo xe hơi hoặc đầu máy xe lửa; chỉ cần làm đúng những gì mà các công ty
Âu, Mỹ, Nhật Bản, Nam Hàn đã làm trong hàng trăm năm qua. Vì làm chất bán dẫn cần
những máy móc cũng tân tiến nhất với các chuyên viên biết sử dụng các thiết bị
đó. Cần những nhà máy đặc biệt, trong nghề gọi là “fabs” làm ra những chíp nhỏ
dưới 10 nano-mét (một phần triệu của một mét); như các chíp từ 5 đến 7 nano-mét
có thể ráp trong những điện thoại, máy vi tính, hoặc dụng cụ viễn thông thế hệ
5G.
Chính phủ Mỹ không cho phép TSMC bán các loại
chip nhỏ nhất này, công ty Huawei không làm được hàng để bán. Trong năm 2020,
Trung Quốc sản xuất nhiều chíp nhất thế giới, nhưng thuộc loại rẻ tiền; vẫn phải
nhập cảng $380 tỷ chíp tối tân từ Đài Loan, bằng 18% trị giá số cần dùng, theo
tin Bloomberg.
Làm những con chip nhỏ, cần kỹ thuật mới. Muốn
sản xuất loại 10 nano-mét trở xuống thì cần phương pháp “chụp in”
(photolithography) dùng “tia tử ngoại cực nhỏ” (extreme ultraviolet light) hay
EUV. Công ty Hòa Lan, ASML, hiện độc quyền chế tạo loại máy dùng EUV. Nhưng
ASML phải mua quyền sử dụng các bằng sáng chế từ các nước khác, nhất là các
khám phá khoa học ở Mỹ. Vì thế khi TSMC (Đài Loan) dùng máy của ASML (Hòa Lan)
với kỹ thuật EUV để làm ra những chíp nhỏ dưới 10 nano-mét, chính phủ Mỹ, lấy
lý do an ninh quốc gia, có thể cấm bán các con chíp này cho Trung Cộng. Trong
năm 2020, Trung Quốc cũng mua các máy móc dụng cụ để sản xuất các thứ chíp mới
từ Nhật, Nam Hàn và Đài Loan, trị giá $32 tỷ; nhưng không thuộc loại dùng EUV mới
nhất. Các nhà khoa học Trung Quốc có thể sẽ tìm ra cách tạo được kỹ thuật
photolithography sử dụng EUV, chưa biết bao giờ mới thành công.
Nếu Trung Cộng đánh chiếm Đài Loan, làm chủ
công ty TSMC luôn, thì có thể giải quyết được vấn đề này hay không?
Năm nhà máy (fabs) của TSMC đều nằm trong khu
Tân Trúc, được phi đạn chống hỏa tiễn Patriots bảo vệ. Chỉ cần mấy trái bom thì
các cơ sở đó cũng tiêu tan. Ví thử gián điệp Trung Cộng đánh cắp được các kỹ
thuật và bắt cóc được các kỹ sư, công nhân Đài Loan đem về Trung Quốc, thì họ
có thể dựng lên được các nhà máy trong nước giống như TSMC hay không?
Chắc cũng thất bại. Một cơ xưởng làm chíp khác
với một nhà máy làm xe hơi hay máy bay. Vì mỗi cơ sở sản xuất chíp đều nằm
trong một mạng lưới, gồm các dây chuyền tiếp liệu trải khắp hoàn cầu. Đứt một
đường dây là đứt hết. Đặc biệt, có những đường dây vô hình. Nó nằm trong đầu óc
mọi người, do quan hệ với nhau bên trong và bên ngoài hệ thống. Các công thức
chế tạo có thể đánh cắp được, cái đầu những người áp dụng các công thức đó thì
không. Những bộ óc quen làm việc trong tự do khi bị dùng trong bầu không khí
khác thì tự nó cũng thui chột!
Kinh nghiệm các công ty Hoằng Tâm (Hongxin) ở
Vũ Hán và Tuyền Tâm (Quanxin) ở Tế Nam có thể cho giới lãnh đạo Bắc Kinh thấy rằng
cứ đặt mua các con chíp từ Đài Loan còn đỡ tốn kém hơn. Chỉ có điều, muốn mua
các con chíp nhỏ dưới 10 nano-mét thì phải chịu theo các điều kiện của Mỹ, làm
mất mặt cả đảng Cộng sản.
Có lẽ ông Vương Tiểu Đông (Wang
Xiaodong, 王小东) có lý. Trong một bài trước chúng tôi đã kể, ông Vương Tiểu Đông khuyến
cáo Cộng sản Trung Quốc không nên tự cô lập, vì sẽ không thể nào đuổi kịp Mỹ về
kinh tế và kỹ thuật. Ông nói thẳng rằng dù bị mất mặt Trung Quốc cũng phải
tránh đừng để bị cô lập.
=======================
LIÊN QUAN
Đối
phó lâu dài với Tập Cận Bình
Tập
Cận Bình muốn kiểm soát cũng không được
Người
Trung Quốc mang mặc cảm tự ti?
Bài
học Lithuania với Trung Cộng
No comments:
Post a Comment