Việt
Hoàng -
Thông Luận
10/05/2020
Sau khi Donald Trump tuyên bố cắt mọi đóng góp cho
Tổ chức Y tế thế giới (WHO), một cơ quan của Liên Hợp Quốc thì đã có không ít
người Việt ủng hộ quyết định này. Không những thế còn có những ý kiến đi xa hơn
khi đòi "giải tán" luôn cả Liên Hợp Quốc. Lý do mà họ đưa ra là những
cơ quan này vô tích sự, không làm được gì và còn bị Trung Quốc thao túng.
Chúng ta biết gì về Liên
Hợp Quốc ? Đây là định chế quốc tế được thành lập sau chiến tranh thế giới lần
2 và hiện có 193 thành viên. Mục tiêu của nó là "duy trì hòa bình
và an ninh quốc tế, bảo vệ quyền con người, cung cấp viện trợ nhân đạo, thúc đẩy
phát triển bền vững và duy trì luật pháp quốc tế".
Liên Hợp Quốc có 6 bộ phận
và các cơ quan trực thuộc như Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ
chức Y tế Thế giới (WHO), Chương trình Lương thực thế giới (WFP), Tổ
chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa (UNESCO) và Quĩ Nhi đồng (UNICEF).
Hội đồng Bảo an là cơ quan quan trọng nhất, chịu trách nhiệm chính về việc duy
trì hòa bình và an ninh quốc tế. Trong khi các cơ quan khác của Liên Hợp Quốc
chỉ có thể đưa ra "khuyến nghị" cho các nước thành viên thì Hội đồng
Bảo an có quyền đưa ra các quyết định ràng buộc mà các nước thành viên buộc
phải tuân theo. Hội đồng Bảo an gồm 15 quốc gia thành viên, bao gồm 5 thành
viên thường trực là Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh và Mỹ cùng với 10 thành
viên không thường trực, được Đại Hội đồng bầu lên với nhiệm kỳ 2 năm.
Hội đồng Bảo an là
cơ quan quan trọng nhất, chịu trách nhiệm chính về việc duy trì hòa bình và an
ninh quốc tế.
Liên Hợp Quốc là một diễn
đàn đa phương lớn nhất thế giới. Mọi vấn đề lớn và quan trọng của quốc tế đều
được đem ra thảo luận tại đây. Tuy nhiên quyền lực thực sự của Liên Hợp Quốc là
do 5 nước thành viên thường trực nắm giữ. Nếu một nghị quyết mà bị một trong 5
thành viên đó phủ quyết thì xem như không có giá trị. Thực tế là các nghị quyết
của các nước dân chủ được Anh, Pháp và Mỹ ủng hộ thường bị Nga và Trung Quốc phủ
quyết và ngược lại.
Vai trò lớn nhất và quan
trọng nhất của Liên Hợp Quốc là bảo vệ hòa bình cho thế giới. Sứ mệnh này được
cố tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, chính trị gia Thụy Điển Dag Hammarskjöld tóm tắt
: "Mục tiêu xây dựng Liên Hiệp Quốc không phải là để đưa nhân loại
đến thiên đường, mà là để giúp chúng ta không rơi xuống địa ngục". Sự
thực đúng như vậy. Thế giới đã không xảy ra các cuộc chiến tranh lớn nào từ sau
khi Liên Hợp Quốc ra đời năm 1945. Nên nhớ, hai cuộc chiến tranh thế giới đẫm
máu I và II chỉ cách nhau hơn 20 năm. Một phát kiến vĩ đại và là nền tảng của
Liên Hợp Quốc, giúp cho thế giới có được hòa bình suốt 75 năm qua đó là sự khám
phá ra "quyền con người". Đó chính là Tuyên Ngôn
Nhân quyền Phổ Cập được phê chuẩn năm 1948.
Một văn kiện quan
trọng, nền tảng của Liên Hợp Quốc đó là Tuyên ngôn Nhân quyền Phổ cập.
Cuộc khủng hoảng tên lửa
Cuba năm 1962 suýt dẫn đến chiến tranh hạt nhân giữa Mỹ và Liên Xô. Cả thế giới
đã nín thở khi Mỹ và Liên Xô sẵn sàng khai hỏa thế chiến thứ III. Cuối cùng tổng
thống Mỹ John Kennedy và lãnh đạo Liên Xô Nikita Khruschev đã đạt được thỏa thuận
hòa bình với sự trung gian của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc khi đó là U Thant.
Cũng chính lãnh đạo Liên Xô Khruschev đã có lần rút giày đập xuống bàn trong một
kỳ họp tại Liên Hợp Quốc. Nhưng nhờ đó mà lãnh đạo Liên Xô đã trút được sự giận
dữ và có cơ hội bày tỏ thái độ của mình để rồi đi đến một thỏa hiệp chung sống
hòa bình với Mỹ và phương Tây thay vì đối đầu bằng một cuộc chiến.
Hiện tại diễn đàn của
Liên Hợp Quốc vẫn thường xuyên chất vấn các nước độc tài. Bắt họ phải kiểm điểm
nhân quyền hai năm một lần. Dù các chế độ độc tài vẫn biện bạch bằng ngôn ngữ
lưỡi gỗ nhưng sự biện bạch của họ rất bối rối và lúng túng. Cũng nhờ sự chất vấn
thường xuyên của thế giới mà sự đàn áp của các nước độc tài cũng giảm đi ít nhiều.
Chúng ta nhớ lại chuyện
ông Nguyễn Xuân Phúc khi thăm cộng hòa Séc và giao lưu với cộng đồng người Việt,
đa số ủng hộ chính quyền, thì đã rất thoải mái và mạnh miệng khi nói "bọn
phản động rụng rời tay chân khi thấy tổng thống Trump vẫy cờ Việt Nam".
Thế nhưng khi ở Áo thì lại khác, ông Phúc nói trong một cuộc họp báo rằng
: "Việt Nam là một nước dân chủ và chúng tôi phản đối độc tài".
Khi dùng ngôn ngữ lưỡi gỗ đó, ông Phúc chắc chắn rất khổ sở và lúng túng. Cũng
như ông Phúc, các phái đoàn ngoại giao của Việt Nam tại Liên Hợp Quốc hoặc khi
ra nước ngoài đều rất khổ sở và lúng túng khi phải nói dối và chống chế một
cách yếu ớt như vậy.
Tóm lại Liên Hợp Quốc là
một diễn đàn để các quốc gia trên thế giới đối thoại với nhau trong hòa bình.
Tuy nhiên chúng ta cần phải hiểu là thế giới dù đã văn minh nhưng chưa đến mức
mà Liên Hiệp Quốc có thể "tuyên chiến" với một quốc gia thành viên
nhân danh "quyền con người", càng không thể khi quốc gia đó có vũ khí
hạt nhân như Bắc Triều Tiên. Dù vậy, sự lên án của Liên Hợp Quốc cũng có giá trị
khi thế giới ngày càng nhỏ lại và liên thuộc với nhau.
Sự có mặt của Nga và
Trung Quốc trong Liên Hợp Quốc đã làm cho định chế này yếu đi nhưng không thể
không có mặt họ. Việc bắt họ đến đó để ngồi nghe chỉ trích về nhân quyền cũng
là một thắng lợi của các nước dân chủ.
Việc bắt các nước độc
tài đến Liên Hợp Quốc để ngồi nghe chỉ trích về nhân quyền cũng là một thắng lợi
của các nước dân chủ.
Mới đây trên mạng xã hội
xuất hiện một lời kêu gọi "Kiến nghị bãi nhiệm tư cách thành viên
Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc của Trung Quốc" của blogger Trung
Tinh Le sống tại Paris, Pháp quốc. Theo chúng tôi thì "kiến nghị" này
vừa không có lợi cho Việt Nam, vừa không khả thi. Chúng ta vẫn biết là Trung Quốc
luôn muốn "đối thoại song phương" với các nước có tranh chấp, thay vì
đa phương. Rõ ràng là khi đối thoại song phương thì Trung Quốc sẽ có ưu thế hơn
nên dễ dàng đạt được mục đích. Nếu không có Liên Hợp Quốc thì tranh chấp biển đảo
giữa Việt Nam và Trung Quốc sẽ giải quyết như thế nào ? Nếu dùng vũ lực hay
kinh tế thì ai sẽ thắng ? Việc đề nghị trên cũng không khả thi vì cho dù toàn bộ
100 triệu dân Việt Nam có ký vào đó thì cũng không có chuyện Liên Hợp Quốc loại
Trung Quốc ra khỏi Hội đồng Bảo an vì trọng lượng của Trung Quốc quá lớn và Việt
Nam thì quá nhỏ. Trên trường quốc tế Việt Nam chẳng có tiếng nói gì cả.
Không nên ảo tưởng như Đảng cộng sản về vị thế của Việt Nam trên bàn cờ thế giới.
Việc loại Trung Quốc ra
khỏi Liên Hợp Quốc cũng không cần thiết vì thế giới đã có những định chế quan
trọng mà không có mặt Trung Quốc và Nga, ví dụ nhóm G7. Nên biết rằng, không chỉ
trong phạm vi quốc gia mà trên thế giới, luôn tồn tại sự đa nguyên, mãi mãi sẽ
như vậy. Không thể có sự đồng nhất trên thế giới, kể cả mai này Trung Quốc và
Nga tan rã thì sự đa nguyên trong Liên Hợp Quốc vẫn luôn tồn tại.
Liên Hợp Quốc có thể phải
cải tổ nhưng không thể xóa bỏ. Nhiều vấn đề cấp bách và quan trọng của nhân loại
chỉ có thể giải quyết trong khuôn khổ hợp tác toàn cầu ví dụ như biến đổi khí hậu
và môi trường, khủng bố, di dân, thương mại và kinh tế, chế tạo vũ khí hạt
nhân, sinh học hay hóa học. Đại dịch Covid-19 là một ví dụ. Những trường hợp
như vậy không thể giải quyết trong khuôn khổ quốc gia. Thế giới đã nhỏ lại và
ràng buộc chặt chẽ với nhau.
Một ví dụ về sự liên đới
là sự có mặt của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đây là một định chế giống như một
tổ chức từ thiện, nó lập ra không phải để giúp Mỹ hay EU mà là để giúp các nước
nghèo khổ, đặc biệt là Châu Phi, nơi có hệ thống y tế kém và cuộc sống của người
dân còn dưới mức nghèo khổ. Đây là vấn đề thuộc về nhân đạo và liên đới xã hội
trên phạm vi toàn cầu. Nếu
lãnh đạo WHO sai thì có thể kiến nghị để thay thế ông ta chứ không phải vì thế
mà quay lưng với tổ chức đó. Cũng như với một cô nhi viện, nếu người
lãnh đạo sai thì thay thế người đó chứ không thể cắt đứt đường sống của cả cô
nhi viện. Việc Donald
Trump cắt mọi đóng góp cho WHO chứng tỏ ông ta vừa thiếu sự hiểu biết vừa
thiếu một trái tim. Nhiều người Việt tại Mỹ đã cuồng nhiệt ủng hộ Trump,
trong đó có cả việc chống di dân hợp pháp. Vậy hơn hai triệu người Việt đến Mỹ
bằng cách nào ? Nếu không nhờ vào tấm lòng, trái tim nhân hậu và tình liên đới
của các chính quyền Mỹ trước đây ?
Người Việt giàu cảm xúc, duy tình hơn là duy lý và
dễ bị kích động bởi người khác, nhất là một người nổi tiếng và có quyền lực như
Donald Trump. Suốt chiều dài lịch sử
Việt Nam, thời gian chiến tranh luôn nhiều hơn thời gian hòa bình. Chúng ta vừa
không có thời gian, vừa bị di sản văn hóa Khổng giáo trói chặt nên đã không
dành thời gian và sự quan tâm đúng mực cho tư tưởng nhất là tư tưởng chính trị
vì thế đã dễ dàng lao vào hết cuộc chiến này đến cuộc chiến khác.
Đã đến lúc người Việt cần
đoạn tuyệt với sự cảm tính, dễ dãi và hời hợt trong lĩnh vực chính trị. Chúng
ta cần nghiêm túc suy nghĩ về một giấc mơ khác, một truyện thuyết khác, một
tương lai khác cho chính mình và con cháu. Dự án chính trị Khai Sáng Kỷ
Nguyên Thứ Hai là một truyện thuyết như vậy.
Việt Hoàng
(10/05/2020)
No comments:
Post a Comment