Nguyễn Thế Phương (Pháp luật
TPHCM)
Thứ Sáu, ngày 17/4/2020 - 09:41
Khi
tình hình dịch bệnh diễn ra quá nhanh và liên tục, đưa ra một dự đoán cụ thể về
thế giới hậu COVID-19 là việc bất khả thi. Do đó, mọi dự phóng về tương lai chỉ
nên dừng ở những câu hỏi đúng và đủ.
--------------------------------------------------
TIN
LIÊN QUAN
----------------------------------------
Theo dõi các tranh luận liên quan tới nền chính trị
thế giới hậu đại dịch COVID-19 là một trải nghiệm thú vị.
Dĩ nhiên, không ai có thể nói một cách chính xác những
gì có thể sẽ xảy ra trong tương lai. Bình thường đã là như vậy, chưa kể hiện
nay dịch bệnh diễn biến quá khó lường và phức tạp khiến cho những dự đoán được
đưa ra ngày hôm nay, hôm sau đã trở nên lỗi thời.
Lại thêm, chín người thì mười ý. Quan hệ quốc tế là
một ngành học đa dạng trong quan điểm và trong cách tiếp cận, từ chủ nghĩa hiện
thực coi trọng lợi ích quốc gia và quyền lực, chủ nghĩa tự do coi trong hợp tác
và các tổ chức quốc tế, đến thuyết kiến tạo tập trung vào vai trò của nhà lãnh
đạo và tầng lớp tinh hoa.
Bên cạnh đó, chúng ta cũng không nên tách đối nội và
đối ngoại, vì đó là hai phạm trù thường gắn chặt với nhau. Chính vì thế, tranh
luận về một thế giới hậu đại dịch diễn ra gay gắt và liên tục.
Bài viết không tập trung vào một cách tiếp cận cụ thể
nào được đề cập ở trên. Tôi coi đó là việc làm không hữu ích trong việc hiểu được
những luồng quan điểm trái chiều và của tổng thể cuộc tranh luận.
Thay vào đó, bài viết sẽ chỉ nêu ra năm câu hỏi lớn
mà tôi tổng hợp được thông qua theo dõi cuộc tranh luận trên. Và tôi nghĩ rằng
mỗi một độc giả, dựa theo nhân sinh quan của mình, sẽ có thể tự định hình cho bản
thân mình một “trật tự thế giới hậu đại dịch” trong tương lai.
Các quốc gia sẽ kết nối với nhau hơn hay chia rẽ hơn?
Câu hỏi này liên quan tới rất nhiều vấn đề từ thương
mại và chuỗi cung ứng, cho tới các thể chế quốc tế. Việc làm thế nào chúng ta ứng
phó với những mối đe doạ phi truyền thống như biến đổi khí hậu, đại dịch và các
vấn đề xuyên biên giới khác cũng được cân nhắc.
Liệu chúng ta sẽ thấy một thế giới mà tất cả các quốc
gia đều hướng vào bên trong với những bức tường biên giới và rào cản thương mại
được dựng lên? Xu hướng bài ngoại, phân biệt chủng tộc và kiểm soát biên giới
liệu có xuất hiện nhiều hơn?
Hay chúng ta sẽ chứng kiến một thế giới trong đó các
thể chế quốc tế được thổi một sức sống mới để đối phó các thách thức xuyên biên
giới của thế kỷ 21, như cách mà Liên Hiệp Quốc và các tổ chức khác đã làm được
sau Thế chiến II?
Điều gì sẽ xảy ra với cán cân lực lượng Mỹ-Trung?
Liệu Trung Quốc sẽ mạnh mẽ hơn sau đại dịch, sử dụng
sức mạnh sản xuất để hỗ trợ trang thiết bị phòng dịch cho thế giới và hành xử
như một nhà lãnh đạo toàn cầu, trong khi phản ứng của Mỹ trở nên yếu ớt, thiếu
sức sống?
Hay liệu Mỹ sẽ trở lại một cách đầy ngoạn mục sau
khoảng thời gian đầu hứng chịu thiệt hại trước một khủng hoảng mang tính toàn cầu
chưa từng có tiền lệ, còn Trung Quốc sẽ bị một làn sóng dịch thứ hai phủ đầu, bị
đổ lỗi vì gây ra thảm hoạ và gánh chịu những hệ quả kèm theo?
Các khế ước xã hội sẽ được đánh giá lại?
Cuộc khủng hoảng này, tương tự như thời kỳ Đại Suy
thoái, liệu có dẫn tới một sự đánh giá lại các khế ước xã hội và hệ thống phúc
lợi mà mỗi quốc gia đang theo đuổi, xây dựng các sáng kiến xã hội toàn toàn mới?
Đặc biệt, tình trạng bất bình đẳng có được giải quyết dứt điểm?
Các chính phủ, đặc biệt là chính phủ các nước giàu,
tung ra rất nhiều tiền để hỗ trợ nền kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội cho người
dân. Nhưng liệu những chính sách an sinh xã hội toàn diện này có cần sự thay đổi
căn bản trong tư duy quản trị quốc gia, ví dụ như bảo hiểm y tế toàn dân. Đồng
thời, những thay đổi này có thực sự được thực thi hay không?
Hay liệu bất bình đẳng trong nội bộ các quốc gia sẽ
gia tăng, giữa tầng lớp tinh hoa vốn chắc chắn sẽ vượt qua giai đoạn khủng hoảng
này một cách bình yên và tầng lớp nghèo khổ - chấp nhận đánh cược rủi ro sức
khoẻ của mình để kiếm sống mà không được hưởng thụ đầy đủ các chính sách hỗ trợ
từ nhà nước?
Nhà nước can thiệp mạnh hơn vào đời sống người dân?
Liệu khủng hoảng này có khiến các nhà nước can thiệp
mạnh mẽ hơn vào đời sống của người dân? Hay các quốc gia sẽ tìm được sự cân bằng,
thuyết phục được người dân từ bỏ một số quyền cá nhân để đổi lại một hệ thống
giám sát y tế chặt chẽ nhưng không rơi vào tình trạng can thiệp và xâm phạm đời
tư quá mức?
Chúng ta bắt đầu nhận thấy tình trạng các nhà nước
trở nên cứng rắn hơn, như ở Hungary, Ấn Độ hay Philippines. Bài học có được khi
bỏ ngoài tai các lời khuyên của chuyên gia y tế và sự thiếu minh bạch thông tin
của một số quốc gia liệu có thể dẫn tới một quá trình tái cấu trúc nào đó trong
hệ thống quản trị quốc gia, khiến cho nhà nước trở nên minh bạch hơn?
Ai sẽ chiến thắng đại dịch?
Câu hỏi cuối cùng: Liệu một nền chính trị dựa trên nỗi
sợ hãi, hay một nền chính trị mang tính cạnh tranh dựa trên sự khoan dung sẽ
chiến thắng sau đại dịch? Ở nhiều quốc gia như Mỹ và một số nước ở phương Tây,
đây là một câu hỏi thuần chính trị rất quan trọng.
Các nhà lãnh đạo chính trị ở bất kỳ quốc gia nào đều
phải để ý tới câu hỏi cuối cùng này vì nó sẽ là nền tảng để trả lời cho bốn câu
hỏi trên. Liệu các nhà lãnh đạo sẽ có khả năng gắn kết quốc gia với chất keo kết
dính là những nguyên tắc lãnh đạo rõ ràng, là tình người, khuyến khích sự đoàn
kết để cùng nhau làm nên những thay đổi lớn? Hay họ sẽ sử dụng nỗi sợ hãi để biến
người dân và đất nước của họ thành những “ốc đảo” và đổ lỗi cho người khác, cho
quốc gia khác?
Chắc chắn sẽ không có câu trả lời nào thoả mãn đa số
mọi người. Như đã nói ở trên, mỗi người sẽ có cho mình một cách tiếp cận riêng
biệt, cho từng câu hỏi riêng biệt. Tuy nhiên, sẽ có những câu hỏi mà người trả
lời, trong vai trò là lãnh đạo quốc gia, cần phải xem xét một cách cẩn trọng để
lợi ích lan toả được tới nhiều người nhất trong cách ứng xử nhân văn nhất có thể.
---------------
NGUYỄN THẾ PHƯƠNG (*) Nghiên cứu viên Trung tâm
Nghiên cứu Quốc tế (SCIS), ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM. Bài viết lược
dịch từ Tạp chí Foreign Policy.
Nguồn: https://plo.vn/quoc-te/chuyen-gia/5-cau-hoi-lon-cho-loi-giai-ve-the-gioi-hau-covid19-906144.html
--------------------
(PLO)- Thế giới sau đại dịch COVID-19 nhiều khả năng
sẽ chứng kiến một nước Mỹ với vị thế ngày càng suy giảm trong khi chủ nghĩa dân
tộc bùng nổ trên toàn cầu.
No comments:
Post a Comment