KHỦNG HOẢNG LIBAN : KHI "NHÀ BẢO TRỢ" PHÁP BẤT LỰC (Thu Hằng / RFI)

 

Khủng hoảng Liban : Khi "nhà bảo trợ" Pháp bất lực

Thu Hằng  -  RFI

Đăng ngày: 24/10/2024 - 15:23

https://www.rfi.fr/vi/ph%C3%A2n-t%C3%ADch/20241024-kh%E1%BB%A7ng-ho%E1%BA%A3ng-liban-khi-nh%C3%A0-b%E1%BA%A3o-tr%E1%BB%A3-ph%C3%A1p-b%E1%BA%A5t-l%E1%BB%B1c

 

Hai năm nỗ lực cũng là hai năm Pháp thất bại trong vai trò trung gian giải quyết khủng hoảng chính trị ở Liban. Quốc gia Trung Đông này hiện là chiến trường giữa Israel và Hezbollah, một chính đảng ở Liban theo Hồi Giáo hệ phái Shia thân Iran. Ngày 24/10/2024, Pháp tổ chức Hội nghị Quốc tế về Liban với hy vọng huy động được 500 triệu đô la hỗ trợ người dân sơ tán. Nhưng tìm được giải pháp cho khủng hoảng chính trị ở Liban vẫn là « nhiệm vụ bất khả thi ».

 

HÌNH :

Từ trái sang phải : Ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot, thủ tướng Liban Najib Mikati, tổng thống Pháp Emmanuel Macron và ngoại trưởng Liban Abdallah Bou Habib tại Paris, Pháp, ngày 24/10/2024. via REUTERS - ALAIN JOCARD

 

« Liban có nguy cơ tiêu vong và tan rã ». Đặc sứ riêng của tổng thống Emmanuel Macron về vấn đề Liban, nguyên ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian, đã không giấu vẻ bi quan khi trả lời AFP ngày 23/10. Nạn tham nhũng ăn sâu vào tầng lớp chính trị, còn khủng hoảng kinh tế chưa từng có đang tác động đến toàn dân. Liban « như rắn không đầu » từ hai năm nay, sau khi ông Michel Aoun kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 10/2022, nhưng Beyrouth lại không thể tổ chức bầu tổng thống mới do bất đồng nghiêm trọng giữa các chính đảng, trong đó có lực lượng Hezbollah thân Iran.

 

Liban lún vào khủng hoảng vì xung đột Hezbollah-Israel

 

Tổng thống Macron đã nhiều lần kêu gọi các nhà lãnh đạo Liban « làm tròn trọng trách » để tìm ra « cân bằng quyền lực giữa tổng thống, chính phủ » tại đất nước mà Paris có mối quan hệ lịch sử và có khoảng 23.000 người Pháp sinh sống. Đặc phái viên của tổng thống Pháp đã 6 lần đến Liban, nhưng nhiệm vụ bất thành. Nỗ lực của Paris càng vô vọng vì các cuộc oanh kích của Israel vào các căn cứ ở Liban của Hezbollah thân Iran, trong khi quân đội chính quy Liban bất lực.

 

Phong trào Hồi Giáo được cho là bị suy yếu sau khi hàng loạt thủ lĩnh bị sát hại, nhưng chưa đủ để tìm ra được hướng giải tỏa bế tắc chính trị. Karim Bitar, chủ tịch Kullina Irada, một tổ chức dân sự ủng hộ cải cách chính trị ở Liban, nhận định với AFP : « Hezbollah và các chính đảng khác có thể sẽ chờ xem sự cân bằng mới trỗi dậy giữa các lực lượng trong vùng và ở Liban ». Và điều này càng trì hoãn việc tổ chức bầu cử tổng thống.

 

Pháp ủng hộ áp dụng nghị quyết 1701 của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc năm 2006, theo đó chỉ có lực lượng Lính mũ xanh và quân đội Liban được triển khai ở miền nam Liban giáp với Israel. Vấn đề tăng cường cho quân đội Liban, năng lực yếu kém, sẽ được đưa ra thảo luận trong hội nghị ở Paris, như tổng thống Pháp vẫn kêu gọi từ nhiều năm nay, đó là « phải trao thêm phương tiện cho lực lượng này », theo bà Agnès Levallois, Viện Nghiên cứu về Địa Trung Hải và Trung Đông. Tuy nhiên, việc áp dụng nghị quyết đồng nghĩa với việc ngừng bắn, trong khi tình hình chiến sự không có dấu hiệu lắng dịu. Chỉ trong một tháng giao tranh đã có 1.470 người thiệt mạng, gần 700.000 người phải sơ tán ở Liban, theo thống kê giữa tháng 10 của Liên Hiệp Quốc.

 

 

Pháp cạnh tranh vai trò với Mỹ

 

Một yếu tố khác có thể gây khó khăn cho nhiệm vụ của đặc sứ Jean-Yves Le Drian: ông bị coi là « chen chân » vào công việc của bộ Ngoại Giao Pháp, gây hiểu nhầm về năng lực của cơ quan này, theo nhận định của nhà nghiên cứu Agnès Levallois. Đối với những người bảo vệ đặc sứ của tổng thống Pháp, ông Jean-Yves Le Drian góp phần làm giảm cạnh tranh giữa Paris và Washington trong vùng. Giới chính trị gia Liban thừa nhận ngành ngoại giao Mỹ ngày càng được lắng nghe hơn ở Beyrouth. Ngoại trưởng Mỹ cũng không đến Paris dự Hội nghị mà đến Luân Đôn để họp riêng với lãnh đạo các nước Ả Rập nhằm tìm giải pháp tránh xung đột lan rộng ở Trung Đông.

 

Ông Le Drian cũng bị coi có « xung đột lợi ích » khi vừa làm đặc sứ về Liban vừa đứng đầu Cơ quan Pháp Phát triển Al-Ula, quảng bá du lịch cho Ả Rập Xê Út. Tuy nhiên, Hasni Abidi, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thế giới Ả Rập và Địa Trung Hải ở Geneve, Thụy Sĩ, lại nhìn theo hướng tích cực, cho rằng « mối quan hệ tốt giữa Jean-Yves Le Drian và chính quyền Riyad tạo thuận lợi cho nhiệm vụ của ông để đạt được nhân nhượng của Ả Rập Xê Út, một tác nhân chủ đạo trong cuộc khủng hoảng Liban ». Từ vài năm nay, Riyad không quan tâm đến chính trị ở Liban, cho rằng chính tầng lớp lãnh đạo đã khiến đất nước phá sản. Tuy nhiên, cuộc chiến ở trong vùng có thể sẽ khiến họ « hiểu ra » rằng phải tìm ra được một tiến trình để giải quyết khủng hoảng ở Liban.

 

Dù không trông đợi vào một giải pháp ngoại giao cho cuộc khủng hoảng ở Liban, nhưng chí ít tổng thống Pháp cho thấy « ông không bỏ rơi Liban », theo bà Agnès Levallois. Còn nhà nghiên cứu Hasni Abidi cho rằng Hội nghị về Liban « xứng đáng tồn tại », vì « kể từ khi Pháp và Mỹ đưa ra sáng kiến tiên phong này, đây là hoạt động ngoại giao năng động duy nhất còn tiếp diễn ».