Ngoài
Việt Nam, Trung Cộng chia sẻ biên giới với 13 quốc gia khác gồm Pakistan,
Afghanistan, Tajikistan, Kyrgyzstan, Kazakhstan, Mongolia, Bhutan, Nepal, Miến
Điện, Nga, Lào và Bắc Hàn.
Nếu chỉ
nhìn sự phụ thuộc kinh tế của Bắc Hàn vào Trung Cộng, người ta dễ dàng đi đến kết
luận Trung Cộng muốn gì được nấy, muốn đóng cọc chỗ nào đóng, muốn vẽ biên giới
đâu thì vẽ, cần gì phải đưa ra bàn hội nghị, mà có đưa ra cũng chỉ là hình thức
dàn cảnh ngoại giao. Không. Bắc Hàn tự cô lập khỏi thế giới văn minh, trong nhiều
năm đã lệ thuộc vào Trung Cộng từng chén cơm manh áo, nhưng họ nhất định không
nhượng cho Trung Cộng một tấc đất nào qua các hội nghị về đường biên giới giữa
hai nước.
Mặc dù
cai trị đất nước bằng một lý thuyết ngu dân hoang tưởng, bằng một chính sách độc
tài sắt máu bị phần lớn nhân loại rẻ khinh, xa lánh, ba thế hệ họ Kim ít ra có
một điểm mà giới lãnh đạo đảng CSVN không làm được, đó là quyết tâm giữ đất của
tổ tiên họ để lại.
Vùng
biên giới tranh chấp
Trung Cộng
và Bắc Hàn chia sẻ biên giới dài 1,416 kilomet. Các vùng tranh chấp thuộc khu vực
sông Yalu, sông Tumen và Bạch Đầu Sơn (Paektusan). Các hội nghị bí mật giữa hai
nước diễn ra trước 1963 và đạt đến điểm đồng thuận vào 1963 với sự nhượng bộ từ
phía Trung Cộng.
Khu vực
bất đồng sâu sắc nhất là Bạch Đầu Sơn. Phía Trung Quốc cho rằng vùng núi lửa Bạch
Đầu Sơn rộng 33 kilomet vuông trước đây là đất Mãn Châu, do đó ngày nay thuộc
lãnh thổ Trung Quốc. Phái đoàn Trung Quốc còn viện dẫn lịch sử khi cho đó là
nơi dòng tộc Mãn Thanh bắt nguồn.
Bắc Hàn
không đồng ý và cũng viện dẫn các dữ kiện lịch sử để chứng minh Bạch Đầu Sơn
thuộc về Triều Tiên từ nhiều ngàn năm lịch sử. Đối với dân tộc Triều Tiên, Bạch
Đầu Sơn là nơi Thần Hwanung kết duyên với một phụ nữ và hạ sinh con trai
Tangun, và chính Tangun đã sáng lập nên Vương Quốc Choson đầu tiên trong lịch sử
Triều Tiên. Một khu vực tranh chấp khác là vùng Hồ Chongji. Trung Cộng cho là
thuộc lãnh thổ Trung Quốc. Bắc Hàn cũng không đồng ý.
Tuy
nhiên, theo nội dung thỏa hiệp biên giới 1963, hai nước đồng ý phân chia Bạch Đầu
Sơn từ đỉnh và ba phần năm vùng Hồ Chongji thuộc Bắc Hàn. Vùng đất Trung Cộng
nhượng cho Bắc Hàn rộng đến mức chính quyền thuộc các tỉnh biên giới như Cát
Lâm (Jilin) và Liêu Ninh (Liaoning) phản đối chính quyền trung ương.
Lý
do Trung Cộng nhượng bộ Bắc Hàn
1. Bắc
Hàn có chung ngã ba chiến lược với Trung Cộng và Liên Xô. Khu vực biên giới
giữa Bắc Hàn, Liên Xô (hiện nay thuộc Nga) và Trung Cộng giữ một vai trò chiến
lược vô cùng quan trọng đối với Trung Cộng. Đây là cửa ngõ Liên Xô dùng để qua
Thái Bình Dương. Cách ngã ba không xa là thành phố Vladivostok, nơi đặt bộ tư lệnh
Hạm Đội Thái Bình Dương của Liên Xô. Nhiều lần trong thế kỷ 19, thành phố cảng
Vladivostok cũng là nơi diễn ra các đụng độ quân sự giữa Nga và Trung Quốc. Sau
cách mạng CS 1917, Vladivostok là điểm đổ bộ của các lực lượng đồng minh tình
nguyện trong đó có Tiệp, Anh, Mỹ, Canada với ý định lật đổ chính quyền CS của
Lenin vừa mới được dựng lên. Thành phố này bí mật đến nỗi không cho phép một
người nước ngoài nào thăm viếng. Nếu hai mặt của khu vực tam giác chiến lược
này thuộc về Liên Xô sẽ là một đe dọa quân sự nghiêm trọng với Trung Cộng.
2. Đạo
đức giả “Giết không được tha làm phước”. Trong giai đoạn 1965, quan hệ giữa
Mao và Kim Nhật Thành trở nên căng thẳng vì thái độ nghiêng về phía Liên Xô của
họ Kim. Mao nổi giận tuyên bố đòi 160 kilomet vuông chung quanh Bạch Đầu Sơn phải
giao nộp cho Trung Cộng để trả nợ cho các khoản chi dùng kinh tế, quân sự mà
Trung Cộng đã cung cấp cho Bắc Hàn trong chiến tranh Nam-Bắc Triều Tiên
1950-1953. Bắc Hàn chẳng những không chịu mà còn đánh trả các xâm phạm quân sự
gây ra từ phía Trung Cộng. Tháng 11 1970, cần phải dồn nỗ lực giải quyết các bất
ổn nội bộ sau Cách Mạng Văn Hóa, Mao rút lại đòi hỏi về lãnh thổ. Bắc Hàn, một lần
nữa, đạt thắng lợi mà không phải chịu đựng một thiệt hại nào.
3. Lấy
lòng Bắc Hàn trong tranh chấp Trung-Xô. Rạn nứt về cả tư tưởng chính trị lẫn
đường lối bang giao quốc tế giữa Liên Xô và Trung Cộng bắt đầu sau khi Nikita
Khrushchev nắm quyền lãnh đạo đảng CS Liên Xô. Khi mâu thuẫn Trung-Xô gia tăng,
phong trào CS quốc tế chia làm ba cánh, một cánh đa số ủng hộ Liên Xô, một cánh
đóng vai trò trung lập như Nam Tư, Việt Nam và một số nhỏ khác như Albany ủng hộ
Trung Cộng. Trung Cộng hơn bao giờ hết cần sự ủng hộ của Bắc Hàn. Chu Ân Lai,
Thủ tướng Trung Cộng, chỉ thị phái đoàn đàm phán Trung Cộng tránh xung đột và
chấp nhận yêu sách của phái đoàn Bắc Hàn. Đáp lại, trong hội nghị các đảng CS
quốc tế tổ chức tại Moscow vào tháng 10, 1966, Bắc Hàn không tham dự.
4. Nỗi
sợ bị bao vây. Như người viết đã trình bày trong nhiều loạt bài về Trung Cộng,
tất cả các yếu tố nêu trên đều phát xuất từ mối lo truyền thống của các lãnh đạo
Trung Cộng, là mối lo bị bao vây. Toàn bộ biên giới phía Bắc Trung Quốc, bao gồm
vùng Ngoại Mông đều thuộc quyền kiểm soát của Liên Xô. Trong chiến tranh biên
giới giữa Trung Cộng và Ấn Độ 1962, Liên Xô đứng về phía Ấn. Ngay cả khi
Khrushchev bị hạ bệ 1964, rạn nứt cũng không có cơ hội hàn gắn, mâu thuẫn không
có cơ hội giải quyết mà còn sâu sắc hơn. Chu Lân Ai tố cáo Liên Xô dưới thời
Leonid Brezhnev là một loại chế độ “Khrushchev không có Khrushchev”. Vùng độn
quan trọng nhất Trung Cộng phải giữ là Bắc Hàn.
Bài
học đàm phán biên giới giữa Bắc Hàn và Trung Cộng
- Nam
Hàn ủng hộ Bắc Hàn trong tranh chấp biên giới với Trung Cộng: Như cả thế
giới đều biết Nam và Bắc Hàn vẫn còn trong tình trạng chiến tranh nhưng có một
lập trường họ luôn chia sẻ đó là bảo vệ lãnh thổ của tổ tiên. Khi Bắc Hàn và
Trung Cộng tranh chấp biên giới Đông Bắc, Nam Hàn tuyên bố ủng hộ Bắc Hàn. Một
lý do, vùng Bạch Đầu Sơn là chiếc nôi của dân tộc Triều Tiên và lý do khác, sự ủng
hộ của Nam Hàn, một quốc gia dân chủ, sẽ gia tăng áp lực và đón nhận thêm cảm
tình của khối tự do Tây Phương. Trung Cộng phải giải quyết xung đột nhanh chóng
vì không muốn Nam Hàn liên quan sâu đến tranh chấp dù chỉ trên mặt trận ngoại
giao và truyền thông. Điều mà Trung Cộng không muốn nhất là Bắc Hàn trở thành một
nước dân chủ hay thống nhất dưới thể chế dân chủ.
- Khai
thác yếu điểm của Trung Cộng: Chiến lược đàm phán biên giới của Trung Cộng
bị chi phối bởi chính sách an ninh chung của cả nước trong từng thời kỳ. Theo tổng
kết của M. Taylor Fravel trong biên khảo xuất sắc “Regime Insecurity and
International Cooperation”, từ 1949, Trung Cộng tham gia 23 cuộc hội nghị về
biên giới với các nước láng giềng; trong số đó, Trung Cộng đã 19 lần phải chấp
nhận phần lớn các đòi hỏi của các nước tranh chấp. Nghĩa là, nếu có sự phân
chia vùng lãnh thổ tranh chấp, Trung Cộng nhận ít hơn 50 phần trăm. Yếu tố an
ninh của Trung Cộng được đặt lên thứ tự ưu tiên trong đàm phán. Tại Trung Quốc,
người Hán chiếm 90 phần trăm dân số và chỉ 10 phần trăm còn lại thuộc các dân tộc
thiểu số nhưng 10 phần trăm này kiểm soát các vùng đất bao la dọc biên giới. Giống
như Liên Xô, quyền lực của Trung Cộng mạnh ở trung tâm nhưng rất lỏng lẻo tại
các địa phương xa. Chọn lựa của Trung Cộng là chọn lựa của thế yếu chứ không phải
để hòa giải với láng giềng. Trong trường hợp đàm phán với Bắc Hàn, sự ổn định của
vùng độn Bắc Hàn quan trọng hơn vài trăm kilomet đất vùng Bạch Đầu Sơn.
- Nước
nhỏ chưa hẳn là nước yếu. Bang giao quốc tế là một cuộc đấu tranh chính
trị cân não. Trong thời đại toàn cầu hóa, sự phụ thuộc giữa các quốc gia sâu sắc
hơn thời kỳ Chiến tranh Lạnh và hai cuộc thế chiến trước đây, do đó, cuộc đấu
tranh lại càng khó khăn, phức tạp và có thể phải chấp nhận nhiều rủi ro hơn.
Cho dù theo đuổi bao nhiêu mục tiêu, đối với một quốc gia, tại mỗi thời kỳ nhất
định, chỉ có một ưu tiên tối thượng. Bảo vệ sức mạnh trung tâm là ưu tiên tối
thượng của Trung Cộng. Những nhân nhượng của Trung Cộng qua các tranh chấp về
biên giới cho thấy rõ một điều quốc gia nào cũng cần ổn định để phát triển
nhưng Trung Cộng cần ổn định hơn bất cứ quốc gia nào khác. Trong thời kỳ Liên
Xô còn tồn tại, Bắc Hàn khai thác xung đột giữa hai đàn anh CS để có lợi cho
mình và nay đang khai thác mâu thuẫn Mỹ -Trung để củng cố vị trí của Bắc Hàn
trong bàn cờ địa lý chính trị vùng Nam Á.
Người
viết không phân tích hay đối chiếu cách xử sự của lãnh đạo CS Việt Nam và Bắc
Hàn bởi vì một người có hiểu biết chính trị căn bản nào cũng biết mục tiêu tối
thượng của lãnh đạo CSVN là duy trì quyền cai trị trên đầu trên cổ nhân dân Việt
Nam bất chấp đất đai, rừng, biển của tổ tiên để lại bị chiếm đoạt. Tập Cận Bình
biết rõ gan ruột của lãnh đạo CSVN nên rất khinh thường họ. Sự kiện máy bay
Trung Cộng vi phạm không phận Việt Nam không chỉ một lần mà mấy chục lần là một
ví dụ điển hình. Nếu báo chí quốc tế không lên tiếng trước rồi lãnh đạo CSVN
cũng tiếp tục “ngậm bồ hòn làm ngọt” như đã từng chịu nhục suốt 40 năm
qua.
16/1/2015
________________________________________
Tham
khảo:
- M.
Taylor Fravel (2005). Regime Insecurity and International Cooperation,
Explaining China’s Compromises in Territorial Disputes, Belfer Center for
Science and International Affairs
- Morse
Tan (2015). North Korea, International Law and Dual Crisis, pp 81-88,
Routledge, NY
- Bruce
Elleman, Stephen Kotkin, Clive Schofield (2013). Beijing's Power and China's
Borders: Twenty Neighbors in Asia, pp 110-124, NY
-
Daniel Gomà Pinilla (2004). Border Disputes between China and North Korea,
China Perspectives
-
Conferences of the Communist and Workers Parties, The Great Soviet Encyclopedia
(1979).
-
Sino-Soviet Split. Wikipedia
-
China–North Korea border Wikipedia
No comments:
Post a Comment