Đóng
cửa Đài truyền hình VTC: thà bức tử còn hơn tư nhân hóa
Dư Lan
2025.01.17
https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/shut-down-dai-vtc-to-lam-dong-cua-01172025160646.html
Chính phủ
Việt Nam đưa ra Kế hoạch 141 để thực thi Nghị quyết 18-NQ/TW của Bộ Chính trị yêu cầu sắp xếp
“bộ máy tinh gọn, hiệu quả.”
Đối với
các cơ quan truyền thông, tuyên truyền, Kế hoạch 141 yêu cầu “kết thúc hoạt
động của Truyền hình Nhân dân, Truyền hình Quốc hội, Truyền hình Thông tấn,
Truyền hình VOV, Truyền hình VTC, chuyển chức năng, nhiệm vụ liên quan về Đài
Truyền hình Việt Nam và xây dựng Đề án cơ cấu lại Đài Truyền hình Việt Nam, bảo
đảm thực hiện tốt nhiệm vụ đài truyền hình quốc gia, có các kênh chuyên đề phù
hợp.”
Chính
quyền Việt Nam không cho phép sự tồn tại của báo chí tư nhân. Việc đóng cửa
hàng loạt các cơ quan truyền thông hoạt động kém hiệu quả có thể tiết kiệm
được ngân sách nhưng khiến tình trạng độc quyền thông tin trở nên trầm trọng
hơn.
Những
tiếng nói tiếc nuối cho VTC
Tổng Bí
thư Tô Lâm nói “chuyển đổi số không chỉ là một xu hướng tất yếu, mà còn là
yêu cầu cấp thiết để Việt Nam thu hẹp khoảng cách phát triển với khu vực và thế
giới.” Trên thực tế, Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC là đài truyền hình kỹ thuật
số đầu tiên của Việt Nam. Thế nhưng đây lại là một trong những cơ quan truyền
thông bị khai tử. Có gì mâu thuẫn ở đây không?
Nhà
báo Nguyễn Hồng Lam, Phó trưởng Cơ quan đại diện Cục Truyền thông Công an nhân
dân tại Thành phố Hồ Chí Minh, đặt vấn đề về việc đơn vị đầu tiên bị xóa sổ
trong kỷ nguyên số mới bắt đầu.
Theo
nhà báo Nguyễn Hồng Lam, “VTC đang khá mạnh. Biến mất vì không được tồn tại chứ
không phải vì nó không thể tồn tại hay không đủ sức tồn tại.” Một người dân ở
Sài Gòn chia sẻ với RFA trong điều kiện ẩn danh cho rằng “Mục đích của
việc tinh giảm và sáp nhập là giảm chi phí cho ngân sách nhà nước, vì vậy,
không nên xóa sổ những cơ quan có thể tự chủ về kinh tế. Bởi vì để những cơ
quan có thể tự chủ về kinh tế hoạt động thì nhà nước không những không tốn kinh
phí mà còn thu được thuế. Tại sao không sáp nhập hay giải thể những doanh nghiệp
lỗ nghìn tỷ?”
Nhưng
cũng có ý kiến không đồng tình với điều đó, xuất phát từ thực tế của các cơ
quan truyền thông này. Một nhà báo ở Sài Gòn đã về hưu cho RFA biết là hầu hết
các cơ quan truyền hình trong nước bây giờ thu hút được rất ít người xem, nguồn
thu từ dịch vụ quảng cáo không đủ để duy trì hoạt động.
____________
Phóng viên và nhân viên VTC hụt hẫng khi kênh truyền hình bị
đóng cửa
Tinh giản bộ máy sao không đụng đến Bộ Công an?
Nguy cơ mất việc vì tinh giản: công chức, viên chức lo lắng gì?
“Liệu pháp sốc” tinh gọn bộ máy của Tô Lâm sẽ định hình tương
lai Việt Nam thế nào?
____________
Cái
chết tất yếu của VTC
VTC
đã nhiều năm làm ăn thua lỗ, không còn nhiều khán giả, không bán được quảng
cáo, và bị đẩy sang VOV từ năm 2015.
Từ
khi thành lập năm 2008 đến năm 2015, Truyền hình kỹ thuật số VTC trực thuộc
Công ty VTC, một công ty kinh doanh đa lĩnh vực như viễn thông (bán thẻ cào điện
thoại), game điện tử, đào tạo… Năm 2015, Truyền hình VTC bị sáp nhập vào VOV (Đài tiếng nói Việt Nam)
và cuối cùng đã bị khai tử. Khi sáp nhập, ông Bộ trưởng Truyền thông Thông tin
Nguyễn Bắc Son cho biết việc sáp nhập “đưa Đài VTC từ một đơn vị gặp rất nhiều khó khăn đến chỗ bắt đầu
có chênh lệch thu chi dương”. Như vậy, “gặp rất nhiều khó khăn” chính
là nguyên nhân khiến cho VTC bị sáp nhập vào VOV.
Vấn
đề chưa dừng lại ở đó. Năm 2019, đài truyền hình này nợ bảo hiểm xã hội của nhân viên 15 tỷ đồng. Các
khó khăn tài chính của VTC được cho là bị nhà nước nợ cung ứng kinh phí thực hiện các chương trình
truyền thông “công ích”. Ngoài ra, Đài truyền hình VTC được chuyển giao cho VOV (Đài
tiếng nói Việt Nam) từ năm 2015 nhưng sau 4 năm, tính đến 2019, “việc
bàn giao tài sản – tài chính vẫn chưa được giải quyết dứt điểm dẫn đến khó khăn
cho cả hai đơn vị là Tổng công ty VTC và Đài VTC.” Câu hỏi đặt ra là
liệu trong làn sóng sáp nhập các cơ quan nhà nước hiện nay, việc trì hoãn bàn
giao tài sản giữa các cơ quan liệu sẽ kéo dài nhiều năm như đã xảy ra với Đài
truyền hình VTC hay không.
Tiến
sỹ Nguyễn Huy Vũ cho rằng bên cạnh hiện tượng “cha chung không ai khóc” của các
doanh nghiệp nhà nước, cách các cơ quan nhà nước đối xử với doanh nghiệp
do mình quản lý, những cơ quan truyền thông như VTC còn vướng vào một vấn nạn
phổ biến của hầu hết các doanh nghiệp quốc doanh. Ông nói:
“Doanh
nghiệp nhà nước luôn đối diện với một nguy cơ là bị rút ruột. Những người quản
lý doanh nghiệp nhà nước luôn có xu hướng mượn doanh nghiệp nhà nước để đem lại
lợi ích cho riêng họ. Cuối cùng, điều đó dẫn đến doanh nghiệp nhà nước thường
xuyên thua lỗ.
Đây
là hiện tượng khá phổ biến, không chỉ ở các công ty truyền thông mà là do bản
chất của doanh nghiệp nhà nước. Họ luôn luôn kém hiệu quả. Bản chất của sự kém
hiệu quả này là những người quản lý doanh nghiệp nhà nước luôn tìm cách mượn
doanh nghiệp nhà nước để đem lại lợi ích cho mình, chứ không phải tối ưu hóa lợi
ích cho nhà nước.
Đài
VTC cũng tương tự như vậy. Nếu nó quản trị tốt nó sẽ có lời. Nhưng trong tình
trạng sở hữu nhà nước thì rất khó có lời. Vấn đề là động lực của người quản lý
sẽ không cao. Cho dù có lợi nhuận, họ sẽ chuyển lợi nhuận đó qua các ngả khác để
đưa vào túi riêng của họ. Các doanh nghiệp nhà nước luôn luôn phải đối diện với
chuyện đó. Bởi vì ông thủ tướng hay ông bộ trưởng không thể có thời gian kiểm
tra từng doanh nghiệp ở dưới. Cách duy nhất các ông ấy có thể làm là cuối năm
đi thanh tra nhưng chuyện thanh tra như vậy không có tác dụng gì.”
Điều
đáng chú ý là Công
ty VTC, công ty chủ quản của Đài VTC từ khi thành lập đến năm 2015, hiện
nay vẫn còn làm ăn được. Không ai biết lý do công ty mẹ
của nhà nước này lại đẩy công ty con thua lỗ của mình sang một đơn vị khác thay
vì nuôi dưỡng nó.
Một
nhà báo ở Việt Nam chia sẻ với RFA trong điều kiện ẩn danh cho rằng công nghệ
và xã hội thay đổi quá nhanh. Theo nhà báo này, ngày nay phần đông công chúng
trẻ tiêu thụ tin tức qua điện thoại thông minh, xem các chương trình giải trí
cũng qua điện thoại. Hình ảnh thanh niên ngồi uống bia xem chiếc ti vi lớn đang
ngày càng mất dần. Các sản phẩm truyền thông cũng phải thay đổi để thích ứng với
chiếc điện thoại và phù hợp với cách tiêu thụ thông tin qua điện thoại. Các cơ
quan truyền thông nhà nước được bao nuôi bằng bầu sữa ngân sách thì không có
“áp lực sống còn” để cải cách, bắt nhịp với xã hội. Việc giải thể những cơ quan
truyền thông không còn thu hút công chúng là điều tất yếu.
Vì sao
không tư nhân hóa VTC?
Tự
do báo chí là một trong những vấn đề cốt lõi trong quá trình cải cách để dân chủ
hóa ở Đài Loan, Hàn Quốc những năm 1980, 1990.
Ông
Tô Lâm ở Việt Nam hiện nay cũng đang tiến hành cải cách. Tiến sỹ Nguyễn Huy Vũ
cho rằng mặc dù các nhà quan sát chưa thể biết cuộc cải cách đi theo hướng nào,
đi tới đâu, nhưng có thể thấy trước là về mặt nguyên tắc chính trị, nếu ông muốn
cải cách thì sẽ không để cho xuất hiện tự do báo chí. Bởi vì nếu tự do báo chí
quá sớm thì sẽ mất kiểm soát.
Đối
với Việt Nam, ông Hồ Như Ý, nhà nghiên cứu độc lập về Trung Quốc ở Ba Lan, cho
rằng việc đóng cửa một số cơ quan truyền thông có thể là chỉ dấu cho thấy xu hướng
kiểm soát xã hội ngày càng chặt chẽ hơn, “cố gắng tiến tới thống nhất
tư tưởng trong xã hội.” Có thể Việt Nam đang đi theo bước chân của
Tập Cận Bình trong lĩnh vực truyền thông, theo nhà nghiên cứu từng dịch 5 cuốn
sách về Trung Quốc.
Câu
hỏi đặt ra là tại sao không để cho các cơ quan báo chí tự thu, tự chi, tự hoạt
động, vì điều đó không ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước?
Nhà
nước sẽ vướng vào một vấn đề nan giải nếu để cho các cơ quan truyền thông này tự
thu, tự chi, tự hoạt động. Đó là nếu các doanh nghiệp này tự chủ, sống được bằng
cách phục vụ người dân, họ dần dần sẽ đi theo các xu hướng đáp ứng nhu cầu tinh
thần của dân trong xã hội. Lúc này nhà nước có thể mất kiểm soát. Đó là kiến giải
của TS Nguyễn Huy Vũ.
-----------------------
Tin,
bài liên quan
Thời
Sự
Việt
Nam có học tập được mô hình Singapore?
Nghị
định 168: Tính toán sai lầm của ông Tô Lâm
Thách
thức với Việt Nam khi xây nhà máy điện hạt nhân
Người
dân ở đâu trong “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”?
Đường
sắt cao tốc Bắc Nam: những câu hỏi chưa có lời giải đáp
No comments:
Post a Comment