Quý
mến hay quấy rối tình dục? -
Tiến
sĩ Giáo dục ngôn ngữ
Thứ
năm, 18/4/2024, 19:00 (GMT+7)
https://vnexpress.net/quy-men-hay-quay-roi-tinh-duc-4735767.html
Vài
năm trước, vào một tối tháng 9, vợ chồng tôi bất ngờ nhận được email thông báo
một giám đốc bị cách chức do những cáo buộc về quấy rối tình dục nhân viên.
Người
gửi - giám đốc một trung tâm nghiên cứu thuộc hệ thống trường đại học nơi chúng
tôi công tác - cho biết quyết định do Bộ Giáo dục đưa ra. Nhưng ông ta khẳng định
mình vô tội, sẽ tìm cách chứng minh sự trong sạch bằng mọi giá.
Sự
việc bắt đầu từ tháng 4 khi ông bị đồng nghiệp tố cáo có hành vi quấy rối đạo đức
và tình dục nhân viên nữ. Người lên tiếng không phải là nạn nhân, mà là một đồng
nghiệp chung của hai người. Nhà trường kết hợp cùng Bộ Giáo dục mở một cuộc điều
tra và có báo cáo vào tháng 8, nhưng không kèm theo quyết định nào.
Sự
im lặng kéo dài khiến giáo viên, nhân viên và sinh viên bất bình. Họ đình công,
biểu tình, và tuyên bố không lên lớp để khai giảng năm học mới nếu trường không
có quyết định rõ ràng. Họ cho rằng nếu không có gì thay đổi, họ sẽ không cảm thấy
an tâm làm việc và học tập tại đó nữa. Sức ép này đã dẫn đến các quyết định như
được thông báo trong email kể trên.
Kể
từ bức thư "tuyên bố chứng minh trong sạch" tới nay đã gần hai năm,
chúng tôi không nhận được thêm thông báo nào nữa. Viện nghiên cứu này cũng đã
có giám đốc mới.
Sau
sự việc, nhà trường mở một cuộc điều tra trên diện rộng, khuyến khích sinh
viên, giáo viên và nhân viên chia sẻ nếu họ đã gặp phải chuyện tương tự trong
trường.
Đó
là lần đầu tiên tôi biết kỹ càng về một tình huống quấy rối tình dục cụ thể, diễn
ra ngay tại môi trường mình làm việc, chứ không phải trong sách vở hay các tài
liệu tập huấn.
Tôi
còn nhớ mình đã ngạc nhiên tới mức nào khi đọc tiểu thuyết Ruồng bỏ của
nhà văn J. M Coetzee về mối tình ngang trái giữa vị giáo sư đại học da trắng và
cô sinh viên. Ông giáo sư bị cách chức, bị khinh bỉ và kết quả là thân bại danh
liệt, rời thành phố về nông thôn sống cùng con gái. Đây không phải là phần
chính của cuốn sách, nhưng trong não trạng của một cô gái trẻ, từng lớn lên
trong môi trường mà chuyện giảng viên yêu sinh viên không có gì lạ, thì tình tiết
này thực sự không hiểu được.
Nhưng
khi được tiếp cận đầy đủ kiến thức, tôi nhận ra, việc hẹn hò giữa giảng viên đại
học và sinh viên trong câu chuyện này là vi phạm. Bởi giữa hai đối tượng không
có sự bình đẳng quyền lợi và quyền lực. Tình thế chênh lệch này có thể dẫn đến
sự lạm dụng quyền lực, tạo ra một môi trường không công bằng, lành mạnh. Nguyên
tắc cấm giảng viên đại học hẹn hò với sinh viên thường được thiết lập để bảo vệ
tính chuyên nghiệp, đạo đức và sức khỏe tinh thần của cả hai bên trong mối quan
hệ giáo dục.
Quy
tắc tương tự cũng được áp dụng đối với quản lý và nhân viên trong nhiều môi trường
công sở. Nghĩa là, quản lý trực tiếp không được hẹn hò với cấp dưới. Nếu muốn hẹn
hò, một trong hai người phải chuyển sang bộ phận khác hoặc công ty khác để
tránh mâu thuẫn về quyền lợi.
Dù
vậy, hiện tượng quấy rối tình dục nơi công sở vẫn tồn tại. Tổ chức Lao động Quốc
tế (ILO) đã thực hiện một nghiên cứu trên 4,5 triệu nhân viên Pháp từ năm 2017
đến 2019. Kết quả cho thấy 52% phụ nữ là nạn nhân của quấy rối tình dục tại nơi
làm việc. Với nam giới, con số này là 27%. Tuy nhiên chỉ 4% phụ nữ nộp đơn khiếu
nại, so với 10% nam giới.
Người
phát ngôn của Hiệp hội nữ quyền Osez giải thích trong một cuộc phỏng vấn rằng:
"Đó không chỉ là vấn đề của nước Pháp. Khi nạn nhân khiếu nại, chúng tôi
chuyển cảm giác tội lỗi sang họ. Chúng tôi đặt bóng ma tố cáo vu khống lên phụ
nữ, chúng tôi xem xét kỹ lưỡng cuộc sống của họ để xem liệu họ có vì mục đích
nào khác hay không. Cuối cùng, chúng tôi yêu cầu họ chứng minh những gì họ đã
phải chịu đựng".
Trong
thời gian ngắn làm việc tại Việt Nam, tôi cũng từng không thoải mái với những
chuyện đùa cợt liên quan tới hình thể hay tình dục. Hoạt động, trò chơi trong
những dịp "team-building" của công ty cũng thường ít nhiều ám chỉ tới
điều này. Nhiều người dễ dãi
coi là trò đùa mà ít cảm thấy điều đó đang khiến cho môi trường trở
nên thiếu lành mạnh. Cũng có người không thoải mái, nhưng không dám phản ứng, sợ
bị cho là không hòa đồng, hoặc đang làm quá lên. Những hành vi như khoác vai,
chạm eo nếu bị phản ứng, thường được bào chữa bằng lý do "thân thiết, quý
mến".
Ngay
trước khi sự việc của vị giám đốc trên vỡ lở, chúng tôi vừa được tham gia một
khóa tập huấn về đạo đức nghề nghiệp trước năm học mới. Đây là khóa học bắt buộc
cho các giáo viên mới vào trường.
Một
phần quan trọng của khóa tập huấn là về quấy rối tình dục, thế nào được xem là
quấy rối và làm thế nào để tránh vô tình bị xem là quấy rối nơi công sở. Chương
trình kéo dài một tuần với nhiều bài tập tình huống. Cuối khóa, người hướng dẫn
tóm gọn lại mấy điều: những chỗ nhạy cảm, xin đừng đụng chạm; nói chuyện nơi
công sở, xin chớ cợt nhả - ngay cả khen nhân viên nữ thật quyến rũ cũng không
nên; nơi văn phòng, chớ treo hình ảnh gợi cảm; với sinh viên, đừng mời đi uống
cà phê hay xem phim; và đặc biệt, im lặng không có nghĩa là đồng ý.
Những
khóa tập huấn về xâm hại, quấy rối tình dục bằng lời nói, hành vi không thể
ngay lập tức thay đổi nhận thức, hành vi của nhiều người, nhưng rất cần thiết.
Đối với nạn quấy rối tình dục, phòng vẫn hơn chống. Bởi việc thu thập bằng chứng
không hề dễ dàng, kể cả nếu có, nạn nhân cũng chưa chắc đủ dũng cảm lên tiếng.
Bởi một khi nói ra, họ không thể lường hết những gì mình sẽ nhận lại. Đôi khi họ
còn bị kết tội ngược bằng những câu hỏi xát muối "không có lửa làm sao có
khói?".
Những
hành vi mang danh nghĩa "quý mến", như bàn tay vô tình đặt lên đùi,
vài lời cợt nhả, hay cái nhìn chòng chọc vào nơi nhạy cảm... có thể ám ảnh,
giày vò một con người tới hết cuộc đời.
Ngô
Thị Phương Lê
---------------------------------------
Tôi bị quấy rối khi đang học cấp I bởi một cậu bé lớn
hơn vài tuổi.
Nhiều tổ chức nhầm lẫn hoạt động xây dựng đội
nhóm (team building) với ăn chơi nhảy múa.
No comments:
Post a Comment