Amanda Nguyễn, một cô gái phi thuờng, một ‘game changer’
Tuan
V. Nguyen AM (nguyenvantuan.info)
Báo
chí thế giới mới loan tin rằng cô Amanda Nguyễn, 32 tuổi, sẽ là người con gái gốc Việt đầu tiên
bay vào vũ trụ. Đó là một sự kiện mang tầm lịch sử, và đằng sau một bản tin thì
lúc nào cũng là một lịch sử …
.
Chuyến
bay vào vũ trụ của cô Amanda Nguyễn nằm trong chương trình “Phi hành gia công
dân” của Tổ chức phi lợi nhuận Space for Humanity ở Hoa Kỳ. Chương trình này có
mục đích tạo cơ hội cho mỗi phi hành gia công dân giải đáp các thách thức toàn
cầu. Họ chọn những cá nhân có ảnh hưởng đến nhiều tầng lớp xã hội. Giám đốc điều hành Space for Humanity,
Antonio Peronace, cho biết chuyến du hành vào vũ trụ sắp tới của Amanda như một
biểu tượng của sức mạnh, niềm đam mê và tinh thần xuất sắc.
.
Thật
vậy, Amanda Nguyễn là một nhân vật suất sắc và biểu tượng của sức mạnh và niềm
tin trước nghịch cảnh. Amanda Nguyễn từng được đề cử giải Nobel Hoà Bình năm
2019 [1] và được tạp chí Time xếp vào nhóm 100 người có ảnh hưởng lớn (Time 100
Next”) [2]. Cuộc đời và sự nghiệp của Amanda là một tấm gương về nghị lực phi
thường vì cộng đồng. Cô ấy xứng đáng với danh hiệu ‘Game Changer‘.
Amanda
sanh năm 1991 ở Corona, thuộc Los Angeles, California. Thân phụ cô là Nguyễn
Minh Tú và thân mẫu là Tăng Ngọc Lan, là người tị nạn, gốc Bạc Liêu. Thân mẫu
cô từng là sinh viên luật của Đại học Vạn Hạnh, và ngay từ thời đó đã có những
hoạt động từ thiện xã hội nổi bật, kể cả giúp đỡ trong chương trình Operation
Baby Lift. Bà Ngọc Lan kể lại rằng ngay từ lúc sanh ra, Amanda không khóc mà tò
mò nhìn chung quanh [3]. Có thể nói Amanda sanh ra trong một gia đình có truyền
thống hoạt động xã hội.
Ngay
từ tiểu học và trung học, Amanda đã là một học sinh xuất sắc và có khả năng
lãnh đạo. Mới lớp 1 mà đã có khả năng phát biểu trước đám đông ở trường và được
giao chức vụ lãnh đạo học sinh và gây quĩ giúp bệnh nhân ung thư. Lên trung học,
Amanda lại được giao những chức vụ lãnh đạo và được bầu chủ tịch hiệp hội
“Future Business Leaders of America” (Lãnh đạo thương mại tương lai) của tiểu
bang California nhiệm kì 2008-2009. Nhưng không chỉ là lãnh đạo, về học hành
Amanda cũng đứng đầu, tốt nghiệp hạng “Valedictorian” (thủ khoa). Với một thành
tích học tập và hoạt động xã hội như thế, không ngạc nhiên khi Amanda được các
đại học lừng danh (như UCLA, Stanford, Barkeley, Harvard, v.v.) sẵn sàng cho học
bổng. Amanda quyết định chọn Harvard, vì đó là mục tiêu cô đặt ra và phấn đấu
lúc còn ở bậc trung học. Chuyện kể rằng, trong phòng riêng, cô viết trên bảng
trắng những lời tự rèn luyện và tự giữ kỷ luật để sao cho vào được Đại học
Harvard.
Ở
Harvard, Amanda theo đuổi chương trình cử nhân [tạm dịch] Văn chương và Khoa học
(Bachelor of Arts and Science) và tốt nghiệp năm 2013. Trong thời gian theo học
ở Harvard, Amanda cũng tiếp tục là một ‘hiện tượng’. Amanda sáng lập ra một
khóa học do sinh viên viết về lịch sử nô lệ, và việc làm này được xem là ‘lịch
sử’ của Harvard. Bài luận văn của Amanda được chọn in trong tuyển tập “Harvard
Admission Essay Book”. Ngoài học hành, Amanda còn tiếp tục làm việc xã hội
nhưng lần này thì tầm quốc tế. Và, ở tuổi 19, cô đi Bangladesh, và giúp truy tố
một người đàn ông đã giết cháu gái mình vì đứa cháu bị hiếp. Cô sáng lập ra nhà
để nuôi 500 trẻ mồ côi ở Kenya. Điều phi thường là tất cả những việc đó cô làm
được trong lúc ở tuổi sinh viên!
Ngay
sau khi tốt nghiệp năm 2013, Amanda được nhận vào làm ‘intern’ (thực tập sinh)
tại trung tâm không gian NASA và đồng thời làm việc cho trung tâm vật lí thiên
văn Harvard–Smithsonian Center for Astrophysics. Amanda có thời gian làm liên lạc
viên tại Toà Bạch Ốc cho Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Thật ra, ngay từ lúc ở Harvard
cô đã có ý tưởng nghiên cứu về vũ trụ và làm phi hành gia. Nhưng giấc mơ phi
hành gia bị gián đoạn sau một biến cố quan trọng trong đời xảy ra vào năm 2013.
Năm
2013 cũng là một cái mốc định mệnh về cuộc đời của Amanda, khi cô bị hiếp trong
ký túc xá ở Massachusetts. Lúc đó cô quyết định chưa truy tố kẻ tội phạm ra toà
vì nghĩ rằng mình chưa đủ tài chánh và tài nguyên để ra toà mà có thể kéo dài
nhiều năm. Cảnh sát cho biết rằng luật pháp Massachusetts cho phép cô có thời
gian 15 năm để truy tố kẻ tội phạm. Nhưng trong thời gian đó, nạn nhân phải cứ
6 tháng làm thủ tục để gia hạn bộ ‘rape kit’ (pháp y chứng). Sau 6 tháng mà
không có gia hạn thì pháp y chứng sẽ bị huỷ bỏ (và nạn nhân khó truy tố kẻ tội
phạm)! Sau khi nói chuyện với nhiều nạn nhân khác, Amanda nhận ra sự vô lý của
luật pháp và quyết định phải thay đổi bộ luật bất công đó. Năm 2014, Amanda quyết
định sáng lập hiệp hội RISE (Đứng Lên) để đấu tranh bảo vệ quyền lợi của nạn
nhân bị hiếp. Năm 2016, qua sự bảo trợ của Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen,
Amanda đưa dự luật vào Quốc Hội Hoa Kỳ và được Hạ Viện cũng như Thượng Viện
thông qua. Tháng 10/2016 Tổng Thống Barack Obama chánh thức ký đạo luật Sexual
Assault Survivors’ Rights Act, và đến nay, đạo luật này đã được thông qua ở 25
tiểu bang, yêu cầu chánh phủ phải minh bạch trong quá trình xét nghiệm nạn nhân
bị hiếp. Năm 2016 Amanda nghỉ việc ở Bộ Ngoại giao để dành toàn thời gian cho
việc điều hành tổ chức RISE.
Amanda
được trao rất nhiều giải thưởng danh giá ở Mỹ và trên thế giới. Trong danh sách
giải thưởng có giải Heinz Award về chánh sách công, “Time 100 Next“, “Forbes 30
under 30“, và Nelson Mandela Changemarker Award. Năm 2019, cô được đề cử giải
Nobel Hoà Bình [1].
Câu
chuyện của Amanda Nguyễn cho ra nhiều bài học về nền tảng gia đình, nền giáo dục,
và cả thể chế dân chủ. Xuất thân trong một gia đình có giáo dục đàng hoàng và
có truyền thống làm việc thiện, nên Amanda chắc cũng thừa hưởng được truyền thống
đó từ mẹ mình. Ra ngoài gia đình, cô được học trong một môi trường giáo dục
khuyến khích hoạt động xã hội và rèn luyện kỹ năng lãnh đạo. Lên đại học, cô
sinh viên Amanda có cơ hội phát huy khả năng lãnh đạo thời trung học để làm việc
lớn hơn. Nhưng quan trọng nhứt, Amanda chứng minh rằng một cá nhân có thể làm
thay đổi thế giới theo chiều hướng tích cực hơn, hay nói theo ngôn ngữ khoa học
thời thượng hiện nay là “Game Changer“, một tác nhân làm thay đổu cục diện.
Amanda Nguyễn là một Game Changer vậy.
Để
làm một việc có tác động thay đổi cục diện, ngoài tài năng, còn phải có một môi
trường thuận lợi. Đối với Amanda, môi trường đó chính là giáo dục và thể chế.
Thử tưởng tượng nếu Amanda ở Việt Nam thì có lẽ cô không có cơ hội để thể hiện
khả năng lãnh đạo và thay đổi luật pháp. Thật ra, ngay cả xã hội Việt Nam cũng
không khuyến khích một đứa trẻ có những suy nghĩ lớn lao (thậm chí còn mang tiếng
là ‘khùng’). Tựu trung lại, một ‘game changer’, ngoài khả năng lãnh đạo và
can đảm, còn đòi hỏi một môi trường cởi mở và chấp nhận cái mới.
Khi
nghe tin cô được tuyển chọn làm phi hành gia bay vào vũ trụ, Amanda viết trên
trang truyền thông xã hội rằng ‘Là những thuyền nhân tỵ nạn, gia đình tôi nhìn
lên những vì sao để tìm đường đến tự do‘ (‘As boat refugees, my family looked
to the stars to guide their way to freedom’) và nói với thân mẫu rằng ‘Mẹ băng
qua đại dương để con có thể chạm vào bầu trời’ (‘You crossed the ocean so I can
touch the sky.’)
Nguyễn
Văn Tuấn
___
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Amanda_Nguyen
[2] https://www.nguoi-viet.com/…/amanda-nguyen-phu-nu-goc…
[3] https://thenewviet.com/mot-hien-tuong-nguoi-viet.html
https://diendantheky.net/nguyen-van-tuan-amanda-nguyen…/
------------------------------------------------
Cùng
một tác giả
Một
cô gái phi thuờng, một ‘game changer’
Tuan
V. Nguyen AM (nguyenvantuan.info)
https://nguyenvantuan.info/2020/10/13/mot-co-gai-phi-thuong-mot-game-changer/
No comments:
Post a Comment