16/05/2020
Một trong những nội dung
gây tranh luận sâu sắc trong phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải diễn ra từ
ngày 6-8/5/2020 là việc Hội đồng Thẩm phán (HĐTP) Tòa án nhân dân (TAND) Tối
cao kết luật rằng quyết định kháng nghị của Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) Tối
cao là không đúng pháp luật.
Đã có rất nhiều ý kiến
xác đáng đến từ các luật sư, luật gia và cả các đại biểu Quốc hội. Dư luận đặt
ra câu hỏi phản biện rằng nếu quyết định kháng nghị không đúng pháp luật, tại
sao HĐTP còn xem xét nội dung kháng nghị suốt mấy ngày làm việc? Bởi lẽ nếu
kháng nghị không đúng pháp luật thì TAND Tối cao có thể từ chối VKSND Tối cao tại
phiên làm việc đầu tiên. Việc cho rằng quyết định kháng nghị không đúng pháp luật
nhưng vẫn xem xét nội dung kháng nghị suốt mấy ngày làm việc thật sự rất mâu
thuẫn.
Hội đồng Thẩm phán
công bố quyết định giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải, ngày 9/5/2020. Ảnh: TTXVN
Về vấn đề này, trả lời
báo báo chí vào sáng ngày 12/5, Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Trí Tuệ – một
trong 17 thành viên HĐTP
lý giải:
“Phần quyết định của
kháng nghị giám đốc thẩm chỉ có một câu duy nhất là không chấp nhận kháng nghị
của VKS; chúng tôi không nói về nội dung. Tuy nhiên, trong phần nhận định về bản
án, thì với diễn biến của phiên tòa ba ngày, nếu như chúng tôi không nhận định
một cái gì thì sẽ gây hoài nghi rất lớn cho xã hội, nhất là trong điều kiện vụ
án có rất nhiều dư luận như thế. Do đó, phần nhận định thì chúng tôi vẫn phản
ánh đầy đủ những vấn đề mà VKS kháng nghị và nhận định của HĐTP về vấn đề đó.
Nhưng, trong phần quyết định thì chúng tôi không đả động đến…”
Tuy nhiên thực tế sau khi
toàn văn
Quyết định số 05/2020/HS-GĐT của HĐTP được công bố, tôi nhận thấy việc ông
Nguyễn Trí Tuệ lý giải như vậy hoàn toàn không đúng với tinh thần của văn bản
này. Nội dung của Quyết định bao gồm nhiều phần, trong đó quan trọng nhất là
tóm tắt nội dung vụ án, nhận định của Tòa, và quyết định của HĐTP.
Thứ nhất, trước khi đi vào phần quyết định, HĐTP đã trình bày tổng cộng 22 điểm
trong phần “Nhận định của Tòa án”. Sau đó, HĐTP nói “vì CÁC lẽ trên” và
căn cứ vào một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS), quyết định không
chấp nhận kháng nghị giám đốc thẩm ngày 22/11/2019 của Viện trưởng VKSND Tối
cao.
Như vậy, lý do để HĐTP
bác bỏ kháng nghị không phải chỉ có tính hợp pháp của kháng nghị, mà bao gồm tất
cả 22 điểm đã được HĐTP phân tích ở phần nhận định, trong đó 21/22 điểm đều
liên quan trực tiếp tới nội dung vụ án.
Thứ hai, các điều luật mà HĐTP dẫn ra trong phần quyết định để làm căn cứ cho
việc bác bỏ kháng nghị hoàn toàn chỉ liên quan tới nội dung bản án, chứ không
phải là căn cứ để phán xét tính hợp pháp của quyết định kháng nghị.
Các căn cứ này bao gồm:
Khoản 5 Điều 382 (quy định về thẩm quyền giám đốc thẩm, cụ thể giải thích rằng
đối với vụ việc này, thẩm quyền giám đốc thẩm thuộc về Hội đồng toàn thể Thẩm
phán TAND Tối cao); Khoản 1 Điều 388 (chỉ ra 1 trong 6 quyết định thuộc thẩm
quyền của Hội đồng giám đốc thẩm, đó là không chấp nhận kháng nghị) và quan trọng
nhất là Điều 389 BLTTHS.
Theo Điều 389, “Hội đồng
giám đốc thẩm không chấp nhận kháng nghị và giữ nguyên bản án, quyết định đã có
hiệu lực pháp luật bị kháng nghị khi xét thấy bản án, quyết định đó có căn cứ
và đúng pháp luật.”
Rõ ràng khi HĐTP viện dẫn
Điều 389 để bác bỏ kháng nghị của VKSND Tối cao, Hội đồng đã xét đến nội dung của
hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm, chứ không phải tính hợp pháp của quyết định
kháng nghị như ông Nguyễn Trí Tuệ lý giải. Nếu không, trong phần Quyết định
này, HĐTP đã phải dẫn ra những điều luật chứng minh rằng quyết định kháng nghị
của Viện KSND Tối cao là không đúng pháp luật, chứ không phải dẫn Điều 389.
Tóm lại, Quyết định của
HĐTP cho thấy rõ việc bác bỏ kháng nghị của Viện KSND Tối cao được dựa trên việc
HĐTP đã xem xét nội dung bản án.
Có thể thấy các thẩm phán tự mâu thuẫn với chính
mình trong quyết định này khi
xem xét nội dung kháng nghị và ra quyết định dựa trên nhận định về nội dung các
bản án bị kháng nghị, nhưng đồng thời lại nhận định rằng quyết định kháng nghị
của Viện KSNDTC là trái pháp luật. Nếu kháng nghị trái pháp luật tại sao HĐTP còn xem xét và phán xét về nội
dung kháng nghị?
Chính nội dung của Quyết
định giám đốc thẩm cho thấy những lời giải thích sau phiên tòa của các thành
viên HĐTP, cho rằng lý do HĐTP bác bỏ kháng nghị là vì thủ tục tố tụng chứ HĐTP
chưa xét tới nội dung vụ án là không chính xác. Có thể nói TAND Tối cao đã tiền hậu bất nhất trong
việc lý giải Quyết định giám đốc thẩm của chính mình.
No comments:
Post a Comment