Monday, March 21, 2011

GIAI THOẠI TÌNH CA : 40 NĂM NHẠC PHẨM LOVE STORY (Tuấn Thảo, RFI)

Tun Tho  -  RFI
Thứ bảy 19 Tháng Ba 2011

Cách đây đúng 40 năm, ngày 20/3/1971, nhc phm ch đ ca b phim Love Story nhy vt lên hng đu th trường nhc nh Hoa Kỳ, đ ri ng tr trên đnh cao trong vòng 4 tun liên tc. Ca khúc ăn khách thi by gi là ca Andy Williams, nhưng sau đó đã đi vòng quanh trái đt vi gn 800 phiên bn, ghi âm bng 25 th tiếng, k c tiếng Vit.

Nhiu nhà phê bình cho rng Love Story là mt bn nhc xut sc, xng đáng được lit vào hàng kit tác. Theo bình chn ca Vin Phim nh Hoa K American Film Institute, tác phm này nm trong 100 bn nhc phim hay nht mi thi đi. Nhc phim Love Story đng hng th 9, ch thua các nhc phim kinh đin như Casablanca, Cun theo chiu gió, West Side Story, Bác sĩ Zhivago nhưng li vượt qua mt My Fair Lady, B già, Titanic hay Đnh gió hú.

Bn nhc ch đ gn lin vi b phim đến ni ít có ai còn nh ta bài hát ban đu ca nó là Where do I begin (tm dch là Bt đu t đâu). Khi nghe nhng nt nhc do đu tri lên, có l mi người đu nhn ra ngay và gi đó là bài Love Story. Mt giai điu nh nhàng lãng mn, miên man du dàng, gieo vào hn người mt chút cm giác bâng khuâng, mt thi xao xuyến rung đng. Nhng nt nhc trm khiến cho tâm hn thoáng bun, trong lòng khonh khc tơ vương.

Mt trong nhng nhc phim hay nht mi thi đi
Trong làng nhc quc tế, mt trong nhng ging ca hát tri nht nhc phm Love Story (Where do I begin) trong tiếng Anh vn là danh ca Shirley Bassey. Phiên bn ca Shirley rt d nhn ra nh khúc nhc do đu vi b gõ. Ngoài cách nh ch đc đáo, hát thoát theo làn hơi nhưng vn rõ âm trong nhng đon cao trào, Shirley Bassey còn có s trường chuyn nhp ht câu, mà người nghe thường tìm thy nơi Ging ca vàng Frank Sinatra. Thành danh t nhng năm 1962 1963, Shirley Bassey nh vào nhc phm Love Story mà được đăng quang thành n hoàng ca dòng nhc phim vào thp niên 70. Hu hết các ca khúc ch đ ca lot phim đip viên 007 trong giai đon này đu do bà ghi âm. Trong đó có nhc phm Diamonds are Forever, phát hành vào năm 1971, tc là hu như cùng thi vi nhc phm Chuyn tình. Mt ging hát trau chut mài dũa ta như mt viên đá quý. Cũng t đó mà gii chuyên ngành đt cho Shirley Bassey cho cái bit danh Diva kim cương (Diamond diva)
Trước khi ni tiếng là mt bn tình ca ướt đm nước mt, nhc phm Love Story trước hết là giai điu ch đ ca b phim ca đo din Arthur Hiller. B phim ra mt khán gi vào cui năm 1970 (nói cho chính xác là vào ngày 16/12/1970), da theo quyn tiu thuyết vô cùng ăn khách ca Erich Segal. Đi vi ngành xut bn, Erich Segal là nhà văn ni tiếng nh mt tác phm duy nht, cho dù ông đã sáng tác nhiu cun truyn sau đó.

T tiu thuyết phóng tác thành phim
Ban đu được viết như mt kch bn phim, Love Story không được mt hãng phim nào mua bn quyn, nên mi được viết li thành truyn ngn đăng trên báo, ri được hoàn chnh thành mt quyn tiu thuyết dày 127 trang, phát hành đúng vào Ngày l tình yêu Valentine năm 1970. Khi được hãng phim Paramount chuyn th lên màn nh ln, b phim Love Story làm thn thc rung đng hàng triu con tim trên thế gii vi câu chuyn thương tâm ca đôi tình nhân tr, yêu nhau trường đi hc, nhưng li b gia đình cm cn ngăn cách.
Mi tình dang d ngang trái gia Jenny mt n sinh nhà nghèo vi Oliver, chàng trai con nhà giàu tr thành tn bi kch đm l, khi căn bnh ung thư máu cướp đi sinh mng ca cô gái hin lành. Mt li thoi trong phim ("Love means never having to say you're sorry"...) tr thành mt trong nhng câu nói bt h ca lch s đin nh M. Cũng như câu ghi chú trang bìa quyn tiu thuyết : Nàng yêu Mozart, Bach, nhóm Beatles…và Tôi. Có người nói đùa rng : Nh phim này mà tác gi hái ra bc triu, các nhà sn xut khăn mùi xoa cũng vy.
Nhc phm Love Story do được sáng tác cho b phim M cùng tên vi Ali MacGraw và Ryan ONeal trong vai chính và do đo din Arthur Hiller thc hin vào năm 1970, nên vn được xem là mt ca khúc ca làng nhc Anh M. Tht ra, đây là mt bn nhc Pháp (Une histoire d’amour) do nhc sĩ Francis Lai sáng tác. Ông ni tiếng trong làng nhc phim, tng sáng tác cho 70 phim truyn, trong đó có Un homme et une femme (Mt người đàn ông và mt người đàn bà)Le passage de la pluie (L khách đêm mưa).

Thân thế tác gi bài hát
Ni danh cùng thi vi các tác gi Pháp Maurice Jarre (Bác sĩ Zhivago, Lawrence of Arabia) và Michel Legrand (Thomas Crown – Les moulins de mon coeur), tên tui ca ông đi vòng quanh thế gii sau khi các bài hát được chuyn li sang nhiu th tiếng. Nhc phm Chuyn tình đot cùng lúc hai gii Oscar và Qu cu vàng dành cho ca khúc nhc phim hay nht năm 1971, tc cách đây va đúng 40 năm. Phiên bn tiếng Vit là do nhc sĩ Phm Duy đt li.
Sinh năm 1932 ti min nam nước Pháp, nhc sĩ Francis Lai tt nghip nhc vin thành ph Nice, trước khi đến Paris đ lp nghip. Thi thanh niên, ông trao gii thêm nhc lý vi nhiu bc đàn anh, trong đó có tác gi Bernard Dimey, người đã hướng dn ông trong lãnh vc sáng tác nhc phim. Ni tiếng trên khp thế gii t nhng năm 1960 như là mt trong nhng gương mt tiêu biu ca trường phái lãng mn, Francis Lai tách ra khi xu hướng hin thc ca dòng nhc Pháp nhng năm 1950.
Tác gi Francis Lai quan nim rng âm nhc là mt ngôn ng không biên gii, chng cn đến ca t mà vn có th ăn sâu vào lòng người. Hu hết các bn nhc (k c bài Love Story) do ông sáng tác đu không có li, ca t tiếng Pháp hay tiếng Anh ch được đt sau đó. nh hưởng này phn ln xut phát t vic ông rt mê nhc jazz, thi còn tr ông ngưỡng m hai cây đi th là Charlie Parker và Stan Getz.
Trái vi điu mà nhiu người lm tưởng, nhc khí s trường ca Francis Lai là phong cm ch không phi dương cm hay vĩ cm, cho dù ông dùng khá nhiu b đàn dây đ phi khí hòa âm các sáng tác ca mình. Bên cnh đó, ông còn sáng tác rt nhiu ca khúc ăn khách trong làng nhc nh. Tính tng cng, có trên dưới 60 ngh sĩ tên tui tng hát nhc ca ông, k c Edith Piaf, Dalida, Aznavour, Patricia Kaas, phía Pháp, Ella Fitzgerald, Elton John hay Carly Simon phía Anh M.

Giai thoi sáng tác, huyn thoi tình ca
Tính đến nay, Francis Lai đã son hơn 600 bn nhc, hơn mt na là nhc phim không li. Nhưng trong hoàn cnh nào ông đã sáng tác giai điu ch đ ca b phim Love Story ? Tht ra, ông đã thành danh trong làng nhc quc tế t năm 1966, nh son ca khúc ch đ ca b phim Un Homme et une Femme ca đo din Claude Lelouch. Phim này tng đot Cành c vàng ti Cannes và 4 gii Oscar. T năm đó tr đi, ông rt bn rn vi công vic do được nhiu đo din mi hp tác.
Chính cũng vì thế mà ông đã hai ln t chi khi hãng phim Paramount có d án chuyn th tiu thuyết Love Story lên màn bc, bi vì vào thi đim đó ông đang phi son nhc ch đ cho bn phim khác nhau. Nhà sn xut người M Bob Evans mi gi đin thoi cho nam tài t Alain Delon nh anh thuyết phc tác gi, vì biết rng hai người là bn thân ca nhau. Vì n tình bn, nên Francis Lai lúc đó mi nhn li, nhưng loay hoay mãi vn không tìm ra được mt giai điu ưng ý.
Theo li k ca chính tác gi thì ông tìm được khúc nhc Love Story vào lúc na khuya, ban đu sáng tác trên 4 nt nhc căn bn, nhưng làm như vy thì li gn ging vi cu trúc ca mt giai điu vô cùng ăn khách hai năm v trước là nhc phm ch đ ca b phim Romeo & Juliette (A Time For Us ca Nino Rota). Do vy trong câu m đu ca mi đon ông cho thêm mt nt nhc, biến thành 5 trong khi các câu kế tiếp ch có 4, nhưng có l cũng vì thế mà giai điu tr nên lâm ly hơn. Hàng thp niên sau, bn nhc này vn không có mt vết nhăn, phn ln cũng vì giai điu t nó đã đng vng, không li mà vn lôi cun. Nhìn li, mi bài hát thường có mt giai thoi. Trong trường hp ca Love Story, bn tình ca này đã đi vào huyn thoi.
.
.


No comments: