Sunday, March 27, 2011

ELIZABETH TAYLOR, HUYỀN THOẠI HOLLYWOOD (Thanh Hà - RFI)

Thanh Hà   -   RFI
Thứ sáu 25 Tháng Ba 2011

Hai gii thưởng Oscar, gn 50 b phim đánh du nn đin nh Hollywood, 7 đi chng, 8 ln lên xe hoa, mt thm kim cương và đá quý , mt tm lòng vàng và mt đôi mt tím : huyn thoi ca n hoàng đin nh Elizabeth Taylor va vĩnh vin khép li. Liz Taylor va qua đi ti Los Angeles, th 79 tui.

Liz Taylor trong vai Cleopatra.  DR

Chiu ngày 24/03/11 Elizabeth Taylor được đưa v nơi an ngh cui cùng ti nghĩa trang Forest Lawn Memorial Park, ti Glendale ngoi ô Thành ph ca nhng thiên thn Los Angeles. Đây cũng là nơi ông hoàng nhc pop Michael Jackson, người bn thân thiết, người hâm m n hoàng có đôi mt màu tím đã tr v vi lòng đt cách nay chưa đy hai năm.
Tang l ca n tài t Elizabeth Taylor đã c hành tr ít nht là 15 phút so vi gi quy đnh. Đây là mt s c ý đ tôn trng ý nguyn cui cùng ca bà hoàng Hollywood. Bi l sut cuc đi, Liz luôn đến tr trong nhng ln ra mt công chúng và đi vi bà, Thánh Phêrô không phi là mt ngoi l.
Sinh ra ti Luân Đôn, Elizabeth Taylor luôn hướng v ngh thut sân khu. Bước chân vào ngh t khi lên mười, nhưng mãi đến năm 1949 s nghip đin nh ca Elizabeth Taylor mi thc s bt đu ct cánh khi xut hin bên cnh nam tài t Robert Taylor trong b phim Conspirator.
Trong vai mt người v tr van xin chng t b các hat đng gián đip cho khi Đông Âu đ quay v vi đi sng bình thường, Elizabeth Taylor đp đến mê hn. T chiếc mũi ca người sau này tr thành n hoàng Ai Cp Cleopatra trên màn nh Hollywood đến đôi mt màu xanh tím đc nht vô nh, t đôi môi mm nũng nu đến cp gò má hơi cao, t thái đ khiêu khích đến thân hình ny la đy gi cm ca mt cô thiếu n mi 17 tui đu ... đã làm mê hoc nhng ông phù thy Hollywood vào nhng năm 1950. Trong s đó phi k đến Vincente Minnelli, đến George Stevens hay Joseph Mankiewicz.

Ngôi sao trong s nhng vì sao
Dưới chiếc đũa thn ca Minnelli, Elizabeth Taylor hin lành trong vai mt cô con gái nhà giàu, trong trng bước vào đi. Father of the Bride- B v được cho ra mt công chúng đúng vào lúc Elizabeth Taylor ngòai đi sa son kết hôn vi Nicholas Conrad Hilton, con trai ch nhân khách sn Hilton.
Hai cuc hi ng vi George Stevens đ li hai tác phm ln là A Place in the Sun (1951) và Giant (1956). Cũng nh hai tác phm này mà Elizabeth đã viết nên nhng trang đu ca mt tình bn son st vi hai nam tài t Montgomery Clift và Rock Hudson.
Vi đo din Joseph Mankiewics, Liz Taylor làm điên đo ngh thut th by qua hai vai din Catherine trong tác phm Suddenly, Last Summer (1959) và n hoàng Ai Cp, Cleopatra (1963).
Trên thc tế thi đi hoàng kim trong s nghip ca n tài t Elizabeth Taylor đã dng li vào thp niên 70 vì t đó v sau, bà ch đôi ln thoáng xut hin trên màn nh ln. Ln cui cùng vào năm 1994, Liz nhn li đo din Brian Levant tham gia b phim mang ta đ The Flinstones.


Nhng vai din đ đi
Câu hi đt ra : ti sao cho đến tn ngày hôm nay, gii đin nh vn mnh danh Elizabeth Taylor là n hoàng Hollywood ? Bên cnh cuc sng đy dy nhng tai tiếng, nhng cuc hôn nhân và nhng ln ly d gây n ào trong công lun, huyn thoi Elizabeth Taylor xut phát t ch bà là mt ngh sĩ đã chn cho mình nhng vai din đ đi.
Liz đã ln lên trong thế gii ca Hollywood bên cnh nhng ngôi sao tí hon như Mickey Rooney, bà tng chia s màn nh vi nhng gương mt đàn anh, đàn ch như Katharine Hepburn, Joan Fontaine, Robert Taylor, Spencer Tracy vi nhng thn tượng như Rock Hudson hay James Dean
Trong chưa đy 50 năm, qua trên dưới 50 tác phm nhiu người cho rng s nghip đin nh ca n hoàng có đôi mt tím không bn b và đ s cho lm v mt khi lượng nhưng xét v cht lượng thì gii phê bình đã phi công nhn rng, Liz đã có mt s chn lc khôn ngoan và sáng sut đ ch xut hin trong nhng tác phm được coi là « ct tr ca ngh thut th by ».
Elizabeth Taylor tng là cô Rebecca thm yêu hip sĩ Ivanhoe nhưng Rebecca tha biết rng mt cô con gái Do Thái như nàng không th có ch đng bên cnh mt nhà quý tc như chàng Ivanhoe. Trong b phim Giant, cùng vi Rock Hudson và James Dean, Liz đưa khán gi tr v vi thi k mà ngành công nghip du ha ca M bt đu phát trin và to dng nên huyn thoi ca ông vua giàu ha Jett Rink (nhân vt do James Dean th vai).
Trong vai Catherine- Suddenly Last Summer-, Liz Taylor đã không ngn ngi lao vào mt vai n vô cùng phc tp mà đó nhà đo din Mankiewics đã khéo léo đ cp đến nhng ch đ cm k như là mi tình ca nhng người đng tính, hành đng lon luân ...
Mt vai khác đưa tên tui ca Elizabeth Taylor vào đin Panthéon ca nn đin nh khi bà nhn th vai Maggie bên cnh Paul Newman trong tác phm Cat on a Hot Tin Roof: Maggie mt người ph n tr đp b chng rung b. Tr trêu thay, người tng được mnh danh là "người ph n đp nht thế gii" li thường hay nhn ly nhng vai b chng rung ry. Hu hết nhng người chng ca Liz trên màn nh đu là nhng người đng tính, t nhân vt Brick trong Cat on a Hot Tin Roof đến Penderton trong Reflections in a Golden Eye.

La Chatte sur un toit brûlant


Cat on a Hot Tin Roof mà kch bn được rút ra t v kch cùng tên ca Tennessee Williams, Suddenly Last Summer, A Place in the Sun, hay Giant ... đu là nhng b phim phn ánh mt khía cnh vào mt thi đim trong xã hi M.

Hành trình ngh thut ca Elizabeth Taylor đã đi song song vi nhng chuyn biến trong vai trò và v trí ca n gii ti Hoa K vào nhng năm 50, 60.
Liz cũng đã tham gia vào công cuc đu tranh đòi quyn t do chn la gii tính bt chp nhng phê phán ca xã hi. Bng chng là bà đã đng hn v phía nhng con người đau kh, nhng người bn đng tính khác phái vi bà t Montgomery Clift ti Rock Hudson và gn đây nht là vi ông hoàng nhc pop Michael Jackson, bt chp nhng đn đãi chung quanh Bambi.

Mt tm lòng vàng
Trên màn nh, Elizabeth Taylor thường chn ly nhng vai din ny la hiu theo c nghĩa bóng ln nghĩa đen, cuc sng ngoài đi ca bà không hn như vây .
Jacqueline Monsigny, tác gi cun « Elizabeth Taylor, Richard Burton Les Amants Terribles », phác ha li nhng năm chung sng đy sóng gió ca đôi v chng ni tiếng nht ca màn bc Hollywood và cũng là người bn thân ca gia đình Taylor Burton, khi tr li đài RFI cho biết : ngoài đi Elizabeth Taylor rt khác vi hình nh ca nhng nhân vt n do bà th vai :
« Tôi gi li hình nh ca mt người đàn bà đim tĩnh, d mến. Hoàn toàn trái ngược vi nhng vai bà th din trên màn nh. Liz Taylor có mt tm lòng vàng. Bà thường giúp đ nhng người chung quanh. Tôi tng trông thy cp v chng Taylor - Burton can thip giúp mt cng tác viên trong đoàn làm phim tìm được bác sĩ gii, đ gii phu cho con trai anh ta gp nn. C hai v chng Liz đu rt hào phóng, rng rãi. Tuy nhiên nhng ln lui ti gia đình Thy Sĩ, tôi nhn thy là c hai người đu bu bn vi ma men. H ung rt nhiu. Elizabeth Taylor khi v làm v Burton, bà chn sng theo nhp sng ca chng ».
Nói đến Elizabeth Taylor người ta nghĩ ngay đến nhng hot đng t thin ca bà : khi chia tay vi Richard Burton, người bà đã hai ln ly làm chng, Liz đã không ngn ngi bán đu giá viên kim cương Taylor Burton hơn 66 carat đ gây qu lp trường hc cho tr em nghèo Bostwana. Sau cái chết ca người bn thân Rock Hudson vì Sida, mt ln na Elizabeth Taylor li đem tài sn đ s ca mình ra đ bo tr nn nhân HIV. Jacqueline Monsigny nói v s hào phóng và tm lòng ca Liz Taylor đi vi nhng nn nhân Sida. Bà dn thân đ đánh đng dư lun vào lúc mà chưa mt ngôi sao đin nh nào M dám lên tiếng.
« Elizabeth Taylor lao vào cuc chiến chng Sida khi bà trông thy nhng người bn đng tính b virus HIV tàn phá. Ti M vào đu nhng năm 80 thế k trước không ai hiu vì sao nhng tài t tr đp, vm v đt nhiên qua đi vì bnh phi. Liz Taylor tn mt chng kiến thm ha đi vi nam din viên Rock Hudson và t đó bà đã làm tt c đ đánh đng dư lun, đ xóa b nhng thành kiến v gii đng tính, v nhng người b nhim HIV. Elizabeth Taylor có c mt kho tàng kim cương, đá quý n trang tr giá hàng t đô la và bà đã quyết đnh cng hiến tt c khon này cho qu chng Sida ».

Liz Taylor với đôi vợ chồng Debbie Reynolds  .  Reuters

Cuc đi đy sóng gió và quá đ
Tên tui ca Elizabeth Taylor gn lin vi b phim Cleopatra năm 1963 dưới s điu khin ca đo din người M gc Ba Lan, Joseph Mankiewics không hn do đây là mt thành công rc r v phương din ngh thut. B phim hoành tráng này được coi là mt đi xut phm ca Hollywood bi ln đu tiên trong lch s đin nh Hoa K hp đng ký vi mt ngôi sao phá k lc 1 triu đô la.
Cleopatra cũng phá k lc trước muôn vàn tr ngi mà đoàn làm phim đã vp phi và nht là đo din đã phi chiu theo ý bà hoàng Elizabeth khi nhân vt Cleopatra ng vào vòng tay Marc Antoine do nam din viên Richard Burton th vai. Ch vài tháng sau, Elizabeth Taylor ly d chng -lúc đó là Eddie Fisher. Burton b v đ kết nghĩa trăm năm vi Liz. Cuc hôn nhân này đã gây nhiu xôn xao trong dư lun. Người bn ca gia đình Taylor Burton, Jacqueline Monsigny hi tưởng li :
« Trước ng kính, Elizabeth Taylor din xut theo cm tính. Bà có rt nhiu ngh lc đ th hin các vai din và nh vy mà các nhân vt bà th hin đu có tính thuyết phc cao. Có th nói Elizabeth Taylor nhp vai tài tình tương t như nam din viên go ci ca Pháp Jean Gabin. Nói đến Elizabeth Taylor người ta nghĩ ngay đến nhân vt Cleopatra, n hoàng Ai Cp. Đây là mt trong nhng b phim tn kém nht, gây nhiu tai tiếng trong dư lun nht trong lch s Hollywood đc bit do chuyn tình đy sóng gió gia hai din viên chính là Elizabeth Taylor và Richard Burton. Giáo hi Vatican thi đó đã lên án bà là ‘’người ph n sng trong ti li’’ nhưng không h đ đng ti ‘’ti li ca người đàn ông’’"

Elizabeth Taylor đã tám ln lên xe hoa, qua by đi chng (hai ln kết hôn vi nam din viên Richard Burton) vàng bc, châu báu không thiếu. Liz đã lên đến đnh cao ca ngh thut, đot hai gii thưởng Oscar dành cho n din viên xut sc nht. Dư lun M tng dành cho bà rt nhiu cm tình khi người chng th ba ca Elizabeth Taylor là Mike Todd qua đi trong mt tai nn máy bay. Cũng li dư lun đó đã gay gt phê phán bà khi Liz cướp chng ca người bn thân thiết là Debbie Reynolds, nam danh ca Eddie Fischer.
Hi kết như đã biết là Elizabeth Taylor đã chng ngn ngi kết thúc hp đng vi Fisher khi con tim bà thuc v Richard Burton. Ngày Burton qua đi, Elizabeth Taylor đã khóc rt nhiu. Xa ng kính ca báo chí, Liz đã mt mình tìm đến ngôi m ca Burton ti mt nghĩa trang bun bên Thy Sĩ.
.
.
.




No comments: