Tước
bằng hành nghề của y, bác sĩ nghỉ việc: Hoàn toàn trái luật và sai về tư duy
Võ
Văn Quản - Luật Khoa
07/09/2021
Bộ Y tế đang tự
trao thêm thẩm quyền cho chính mình.
Ảnh gốc: Sở Y tế
TP.HCM, Luật Việt Nam. Đồ họa: Luật Khoa
Người viết theo dõi được khá nhiều câu chuyện,
tình cảnh éo le mà bạn bè theo nghiệp bác sĩ của mình chia sẻ trên mạng xã hội
trong thời gian gần đây.
Có gia đình hai vợ chồng nọ phải túc trực làm
việc và cách ly đồng thời ở bệnh viện, buộc phải gửi hẳn con cái về nhà ông bà
nhờ chăm sóc.
Một số người bạn khác kiệt sức đã vô cùng tức
giận khi lãnh đạo Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng “số ca dương tính trong cộng đồng có tăng cao,
song không quá sức đối với ngành y tế”. [1] Những người bạn này mỉa mai: “Các
ông đang nói sức nào ở đây?” và “Sức là sức của ai?” (người viết không tiện nêu
danh tính của các bác sĩ).
Và thật sự là nỗi bất bình trong giới y, bác
sĩ đã và đang tăng cao, dù báo chí chính thống luôn kìm nén và từ chối truyền tải
thông điệp của họ.
Thêm vào đó, câu chuyện về những bác sĩ phải
làm liên tục nhiều giờ, bị nhiễm bệnh sau đó bị bắt cách ly, rồi tiếp tục làm
mà không hề nhận được thù lao hay trợ cấp đã rất phổ biến. Thậm chí nhiều người
còn bị trừ lương vì “không hoàn thành chỉ tiêu thời gian làm việc” (dù họ phải
cách ly). Chúng cho thấy mức độ vô lối và cách đối xử thiếu quy chuẩn, thiếu
cân nhắc mà nhiều bệnh viện lẫn chính quyền dành cho những người họ luôn xưng tụng
không ngớt trên mặt báo.
Vậy các nhân viên y tế này có quyền bỏ cuộc
hay không?
Trớ trêu là theo các chính trị gia Việt Nam
thì không.
Với Công văn 7330/BYT-KCB do Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường
Sơn gửi đến các tỉnh thành về việc tăng cường “quản lý” người hành nghề khám chữa bệnh, phía đại diện Bộ Y
tế khẳng định các Sở phải “giám sát, kịp thời chấn chỉnh việc quản lý người
hành nghề tại các cơ sở KBCB”. [2][3]
Họ lớn tiếng rằng nếu phát hiện trường hợp “tự
ý bỏ việc hoặc vi phạm các quy định về đạo đức hành nghề gửi về Bộ Y tế để tổng
hợp, xem xét có hình thức kỷ luật hành chính hoặc tước quyền sử dụng chứng
chỉ hành nghề đối với các trường hợp vi phạm.”
Trong một số văn bản địa phương ít được biết đến
hơn, như tại Bình Dương, Sở Y tế địa phương quả quyết không giải quyết đơn xin
nghỉ việc dưới mọi hình thức.
Một số quan chức khác, như bà Phạm Thanh Bình,
Chủ tịch Công đoàn Y tế Việt Nam, không đả động đến biện pháp chế tài, nhưng diễn ngôn chính trị về dân tộc chủ nghĩa và áp lực đạo đức
cũng không hề nhẹ nhàng. [4] Bà hùng hồn: “Đây là lúc các y bác sĩ, nhân viên y
tế thể hiện trách nhiệm với đất nước, lương tâm của người thầy thuốc với bệnh
nhân.” Hiển nhiên, bà cũng không bỏ mất cơ hội so sánh thầy thuốc với chiến sĩ:
“Chiến sĩ là phải ra trận trong lúc như này!”.
Thông điệp cho đến thời điểm này dành cho các
nhân viên y tế là tương đối rõ ràng: hoặc là tiếp tục làm việc, hoặc là bị trừng
phạt vĩnh viễn.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/09/cv7330-2.jpg
Công văn Bộ Y Tế gửi các Sở Y Tế
Công văn bừa bãi,
sai luật
Công văn 7330/BYT-KCB của Bộ Y tế lẫn cách
hành xử được “khen ngợi” của chính quyền Bình Dương đều không phù hợp với những
gì mà pháp luật Việt Nam trao cho họ.
Tại Điều 29, Luật Khám, Chữa bệnh 2009, chứng chỉ hành nghề được hướng dẫn
thu hồi theo một danh sách có giới hạn bao gồm các hành vi: [5]
·
Chứng chỉ hành nghề được
cấp không đúng thẩm quyền;
·
Chứng chỉ hành nghề có nội
dung trái pháp luật;
·
Người hành nghề không
hành nghề trong thời hạn 02 năm liên tục;
·
Người hành nghề được xác
định có sai sót chuyên môn kỹ thuật gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính
mạng người bệnh;
·
Người hành nghề không cập
nhật kiến thức y khoa liên tục trong thời gian 02 năm liên tiếp;
·
Người hành nghề không đủ
sức khỏe để hành nghề;
·
Người hành nghề thuộc một
trong các đối tượng không đủ điều kiện hành nghề.
Tuyệt nhiên không có bất kỳ trường hợp nào là
“tự ý bỏ việc.”
Đến cuối cùng, việc giao kết hợp đồng giữa
nhân viên y tế và các cơ sở y tế vẫn là mối quan hệ hợp đồng. Quyền đơn phương
chấm dứt hợp đồng được luật trao rất rõ cho người lao động (tham khảo Điều 35 của
Bộ luật Lao động 2019). [6]
Ngay cả khi nhân viên y tế là công chức và
viên chức, quyền thôi việc và đơn phương chấm dứt cũng được quy định rõ ràng
trong luật (tham khảo Điều 59 của Luật Cán bộ, Công chức 2008 nếu bạn là công chức; khoản 4,
khoản 5, khoản 6, Điều 29 của Luật Viên chức 2010 nếu bạn là viên chức). [7]
Trong Thông tư 07/2017 của Bộ Y tế về quy tắc ứng xử dành cho
công chức, viên chức đang làm việc tại các cơ sở y tế nhà nước trên toàn quốc,
Điều 3 có quy định trách nhiệm “phục tùng và chấp hành nhiệm vụ được giao; chủ
động, chịu trách nhiệm trong công việc”. [8]
Tuy nhiên, hệ quả của việc không tuân thủ được
quy định tại Điều 16 cũng chỉ mang tính chất cục bộ trong cơ quan, với các hình
thức kỷ luật như:
·
Phê bình trước hội nghị
giao ban toàn đơn vị;
·
Cắt thưởng hoặc giảm thưởng
thi đua theo phân loại lao động hàng tháng;
·
Điều chuyển vị trí công
tác;
·
Xếp loại không hoàn thành
nhiệm vụ trong tiêu chí đánh giá, xếp loại viên chức cuối năm;
·
Không xét các danh hiệu
thi đua, hình thức khen thưởng cho tập thể, cá nhân vi phạm;
·
Các hình thức xử lý vi phạm
phù hợp khác do cơ quan, đơn vị quy định.
Đó là chưa kể đến việc Thông tư này cũng không
hề cấm cản việc xin nghỉ việc của cán bộ, công chức, viên chức y tế.
Một lần nữa, có vẻ công văn mới của Bộ Y tế lại
tự vẽ thêm quyền lực mà bản thân họ không hề được pháp luật trao cho.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/09/image001.png
Nhân viên y tế nghỉ
lấy sức trong quá trình chống dịch COVID-19. Ảnh: Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh.
Tình trạng chung
nhưng cách tư duy khác biệt
Áp lực về sức khỏe thể chất lẫn tinh thần đặt
lên vai của các nhân viên y tế tuyến đầu không phải là câu chuyện riêng của Việt
Nam.
Từ Hoa Kỳ đến châu Âu, các nhân viên y tế kiệt
sức nghỉ việc hoặc nghĩ đến việc từ bỏ sự nghiệp của mình không phải là hiện tượng
mới, kể từ khi COVID-19 bắt đầu quần thảo khắp thế giới. Một nghiên cứu chi tiết kèm số liệu và phỏng vấn tại Hoa Kỳ cho
biết có 3 trên tổng số 10 nhân viên y tế đã nghĩ đến việc rời ngành. [9] Và thật
sự rất nhiều người đã rời ngành.
Tuy nhiên, trước khi nghĩ đến việc trừng phạt
những con người khốn khổ này, xã hội dân sự và các chính quyền địa phương ở nước
ngoài luôn tìm cách thấu hiểu họ.
Rất nhiều người được tạo cơ hội và trao diễn
đàn truyền thông chính thức để chỉ trích sự yếu kém của chính quyền Hoa Kỳ trong quá trình
chuẩn bị chống dịch. [10] Từ việc thiếu thốn đồ bảo hộ, thiết bị y tế, cho đến
phân bổ vaccine và xây dựng hệ thống khám chữa bệnh bất hợp lý.
Và cũng thông qua các diễn đàn ấy, chúng ta biết
rằng vấn đề không chỉ là những nguy hiểm mà họ phải đối mặt hằng ngày. Chúng ta
nhận ra các nhân viên y tế cũng là người có gia đình và phải mang trong đầu nỗi
lo sợ mang mầm bệnh về cho gia đình, cũng là những người có cảm xúc khi phần lớn
đều trải qua giai đoạn chấn động tâm lý (trauma) vì nhìn thấy quá nhiều người
chết xung quanh mình.
Chỉ bằng cách thấu hiểu như vậy, các chính quyền
mới phải chạy vạy tìm cách níu chân các nhân viên y tế của mình một cách thành
thật.
Ví dụ, Sở Y tế tiểu bang Minnesota có hẳn một trang web hướng dẫn lãnh đạo các bệnh viện luôn lắng nghe
và xem xét chấn chỉnh kịp thời những lo ngại của nhân viên y tế về tình trạng
thiếu thốn thiết bị y tế, sự bất ổn tâm lý khi phải thường xuyên chứng kiến sự
thống khổ và cái chết của con người, mối lo ngại của họ khi bị đặt vào tình thế
phải đưa ra các quyết định sinh tử, về sự chia cách khỏi gia đình hay suy kiệt
về tinh thần, v.v. [11] Từ đó, họ thậm chí đưa ra hướng dẫn chi tiết cho giới lãnh đạo ngành y tế khi cần thiết
phải giải trình hoặc khi bị nhân viên y tế cấp dưới chất vấn. [12]
Họ lựa chọn đối thoại, minh bạch và giải quyết
vấn đề, chứ không phải bịt miệng và trừng phạt.
Một số quốc gia khi đối mặt với làn sóng nghỉ
việc của nhân viên y tế đã ứng phó bằng cách tăng lương tối thiểu vĩnh viễn cho
lực lượng này. Đây là biện pháp vừa níu giữ các nhân viên đương nhiệm ở lại, vừa
khuyến khích lực lượng kế thừa, và vừa thể hiện cam kết chung của chính phủ là
tăng cường đầu tư cho ngành y tế quốc gia.
Ở Đức, với sự hậu thuẫn của nghiệp đoàn, hơn hai triệu nhân viên y tế của
quốc gia này đã đàm phán thành công mức tăng lương tối thiểu hằng năm là 1,4%
trong năm 2021, và 1,8% trong năm 2022 (thay vì con số 1% ít ỏi trước đó). [13]
Các nhân viên y tế tham gia chương trình hồi sức tích cực sẽ nhận phụ cấp lên đến
100 Euro (tức gần 3 triệu đồng) và chi phí phụ cấp tăng ca lên đến 155 Euro. Giới
bác sĩ cũng được ấn định tăng ít nhất 300 Euro từ tháng Ba năm 2021.
Tại Vương quốc Anh, đối mặt với làn sóng chỉ
trích mạnh mẽ từ các nhân viên y tế, chính phủ nhanh chóng khẳng định họ sẽ điều
chỉnh mức tăng lương hằng năm cho hàng triệu nhân viên y tế thuộc Chương trình
Chăm sóc Sức khỏe Quốc gia (National Health Service – NHS) lên đến 3% một năm.
Theo phân tích của chính phủ Anh, điều này đồng nghĩa với việc một
y tá bình thường sẽ được tăng khoảng 1.000 bảng Anh cho một năm làm việc, trong
khi giới lao công và vệ sinh y tế cũng được tăng đến 700 bảng. [14]
Một lần nữa, cái chúng ta thấy ở các nước đó
là những cam kết, sự thấu hiểu và nỗ lực giải quyết gốc rễ của vấn đề, chứ
không phải các diễn ngôn thời chiến và sự đe nẹt quyền lực từ trên đổ xuống dưới.
***
Trong thời khắc sinh tử như hiện nay, lực lượng
y tế là nguồn sống của toàn xã hội. Tìm mọi cách duy trì và giữ chân họ ở lại
các bệnh viện, các cơ sở y tế là điều cần thiết. Tuy nhiên, cũng đừng nên vì vậy
mà quên mất quy chuẩn cơ bản nhất của pháp luật do chính mình đặt ra, rồi từ đó
áp đặt giọng điệu toàn trị quen thuộc mà chính quyền đi đâu cũng phát loa quảng
bá.
Không chỉ thế, thói quen đe nẹt và trấn áp
chưa bao giờ giải quyết được tận gốc rễ vấn đề. Cái dở, cái sai của Công văn
7330/BYT-KCB từ đó mà ra.
CHÚ THÍCH :
1. Trần T. (2021, August 27). Xét
nghiệm 1,1 triệu mẫu, TP.HCM phát hiện 42.000 ca dương tính. ZingNews.vn.
https://zingnews.vn/xet-nghiem-1-1-trieu-mau-tphcm-phat-hien-42000-ca-duong-tinh-post1255856.html
2. Công văn 7330/BYT-KCB:
3. Châu, L. (2021, September 5). Bộ Y
tế: Có hiện tượng nhân viên y tế bỏ việc khi dịch đang phức tạp. Báo Thanh
Niên.
4. Được trang bị đầy đủ chống dịch
COVID, y bác sĩ phải “ra trận” lúc này. (2021, September 6). Báo Lao Động.
5. Luật Khám, chữa bệnh 2009:
https://thukyluat.vn/vb/luat-kham-benh-chua-benh-nam-2009-1819a.html
6. Bộ luật Lao động 2019:
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Lao-dong-Tien-luong/Bo-Luat-lao-dong-2019-333670.aspx
7. Luật Cán bộ, Công chức 2008:
Luật Viên chức 2010:
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-vien-chuc-2010-115271.aspx;
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán
bộ, Công chức và Luật Viên chức: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-can-bo-cong-chuc-va-luat-vien-chuc-sua-doi-2019-405729.aspx
8. Thông tư 07/2014/TT-BYT:
9. Wan, W. (2021, April 22). Burned
out by the pandemic, 3 in 10 health-care workers consider leaving the
profession. Washington Post. https://www.washingtonpost.com/health/2021/04/22/health-workers-covid-quit
10. Ali, S. S. (2020, May 11). Why
some nurses have quit during the coronavirus pandemic. NBC News.
https://www.nbcnews.com/news/us-news/why-some-nurses-have-quit-during-coronavirus-pandemic-n1201796
11. Mental Health and Resiliency
Tools for Health Care Workers: COVID-19 – Minnesota Dept. of Health.
(n.d.). Health.State.Mn.Us. Retrieved September 7, 2021, from https://www.health.state.mn.us/diseases/coronavirus/hcp/mh.html
12. Minnesota Department of Health.
(2020, August). Ways to Address Health Care Worker Anxieties and Concerns.
https://www.health.state.mn.us/diseases/coronavirus/hcp/mhanxieties.pdf
13. Germany: latest agreement to
boost pay in health and care | EPSU. (n.d.). Epsu.Org. Retrieved September
7, 2021, from
https://www.epsu.org/article/germany-latest-agreement-boost-pay-health-and-care
14. PAN PYLAS Associated Press. (2021, July 21). UK government ups pay rise for health staff in England to 3%. ABC News. https://abcnews.go.com/International/wireStory/uk-government-ups-pay-rise-health-staff-england-78973586
No comments:
Post a Comment