Cập nhật: 22.10.2015 22:17
Khẩu chiến Mỹ-Trung khuấy động Biển Đông sau khi Hoa
Kỳ trong tháng này loan báo kế hoạch đưa tàu chiến vào phạm vi 12 hải lý quanh
khu vực Trung Quốc nói thuộc lãnh hải của họ trong nỗ lực thực thi quyền tự do
hàng hải, không công nhận tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc tại các đảo nhân tạo
Bắc Kinh mới bồi đắp ở Trường Sa.
Trung Quốc đe dọa sẽ đáp trả ‘quyết liệt.’ Tờ Hoàn Cầu
Thời báo của nhà nước Trung Quốc nói nếu Mỹ xâm phạm ‘các quyền lợi cốt lõi thì
quân đội Trung Quốc sẽ phản ứng và dùng võ lực để ngăn lại’.
Trước tình thế căng thẳng, liệu Mỹ sẽ thực hiện kế
hoạch đến cùng? Ai sẽ cùng tham gia với Mỹ trong hoạt động này? Và Trung Quốc sẽ
đối phó thế nào?
VOA Việt ngữ đi tìm lời giải đáp qua cuộc thảo luận
với ba chuyên gia am hiểu tình hình Biển Đông: Luật sư Lưu Tường Quang tại Úc,
từng là một nhà ngoại giao của Việt Nam Cộng Hòa, cựu Tổng Giám đốc hệ thống
truyền thanh đa ngữ SBS Radio của liên bang Úc; luật sư Vũ Đức Khanh từ Canada
chuyên nghiên cứu về chính trị Việt Nam, quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế;
và học giả Ngô Vĩnh Long ở Mỹ chuyên nghiên cứu lịch sử Đông Nam Á, Đông Á,
quan hệ Châu Á – Hoa Kỳ, hiện là Giáo sư khoa lịch sử của đại học Maine, Hoa Kỳ.
Luật
sư Khanh: Tôi thấy chính quyền của Tổng thống Obama tỏ
ra rất yếu kém trong quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc
đang ngày càng tăng cường sức mạnh trong khu vực. Tuy nhiên, tôi nghĩ Mỹ cuối
cùng cũng sẽ quyết định đưa tàu chiến vào khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân
tạo Trung Quốc xây vì về luật pháp quốc tế, các đảo này không có quyền 12 hải
lý đó.
VOA: Nếu kế hoạch này Mỹ quyết tâm
thực hiện tới cùng, liệu họ có thể đơn phương thực hiện hay cần đồng minh?
Giáo
sư Long: Trước hết, Mỹ phải chứng minh không những cho
Trung Quốc mà cho toàn thế giới rằng Mỹ có bổn phận phải bảo vệ an ninh trên biển.
Cuối tháng 8 vừa qua, Lầu 5 Góc đưa ra tài liệu về chiến lược an ninh biển ở
Châu Á-Thái Bình Dương. Trong đó nói nếu Trung Quốc sử dụng các căn cứ trên đảo
nhân tạo để cản trở thông thương hàng hải hay tự do của các phi vụ trên không
gây nguy hiểm cho lợi ích thế giới, Mỹ sẽ có những hành động cụ thể. Việc này,
theo tôi, không phải là chuyện nói suông. Tuy nhiên, Mỹ đã chờ xem vận động
Trung Quốc thế nào. Tôi nghĩ trong vài tuần tới, các chiến thuyền của Mỹ sẽ đi
vào 12 hải lý của các đảo nhân tạo. Luật Biển không cho phép Trung Quốc đòi hỏi
12 hải lý xung quanh các đảo nhân tạo hay những hòn đá chìm mà Trung Quốc biến
thành đảo.
Luật
sư Quang: Ông Obama không phải là một Tổng thống mạnh,
ông đã để lỡ rất nhiều cơ hội. Trong nhiệm kỳ đầu của ông với Ngoại trưởng
Hillary Clinton, lập trường Mỹ rất rõ rệt. Bây giờ thì ông Obama nói rất nhiều
nhưng không làm gì cả. Nếu Hoa Kỳ không chứng minh làm được những gì đã nói thì
những cố gắng của Mỹ trong việc thu hút các nước nhỏ như Việt Nam, Philippines
sẽ không đem lại kết quả như mong muốn.
Giáo sư Long: Tôi không phải bênh vực cho ông Obama, nhưng xin lý giải rằng Mỹ trong những năm qua gặp rất nhiều khó khăn khi xoay trục trở lại Thái Bình Dương, giải quyết vấn đề Trung Đông và những nơi khác.
Giáo sư Long: Tôi không phải bênh vực cho ông Obama, nhưng xin lý giải rằng Mỹ trong những năm qua gặp rất nhiều khó khăn khi xoay trục trở lại Thái Bình Dương, giải quyết vấn đề Trung Đông và những nơi khác.
Ngay ở Mỹ có rất nhiều tranh cãi trong nội bộ, khác
với một Trung Quốc mà quyền lực thu gom vào Tập Cận Bình cùng phe nhóm của ông
ta. Tại Mỹ, ông Obama phải vận động các cơ quan ngay trong chính quyền ủng hộ
chính sách của ông, chứ đừng nói là quần chúng ở ngoài. Một trong những lý do Mỹ
chần chờ là để cho quần chúng Mỹ và nhân dân thế giới thấy rằng càng uyển chuyển,
nhẫn nại thì Trung Quốc càng thách thức và quá lố. Đến lúc này, Trung Quốc đã đẩy
Mỹ tới chỗ không còn chọn lựa nào khác, phải đưa chiến thuyền đi vào các vùng
dưới 12 hải lý mà Trung Quốc gọi là lãnh hải của họ. Mỹ không thể giúp Trung Quốc
chứng minh rằng Mỹ là ‘hổ giấy’. Khi Mỹ có hành động cụ thể, nhiều nước trong
khu vực sẽ ủng hộ.
Luật
sư Khanh: Các đồng minh trong khu vực sẽ tham gia với Mỹ
ở mức độ tối thiểu và cần thiết, đặc biệt là Nhật Bản.
VOA: Cho tới nay, dường như các cường
quốc như Nhật và Ấn Độ chưa tỏ rõ ý định thế nào, nhưng Úc có dấu hiệu rằng
‘không’. Vì sao Úc không cân nhắc việc này?
Luật
sư Quang: Bộ trưởng Thương mại Úc nói rằng không vì ông
là người phụ trách việc thương thuyết Hiệp định Tự do Thương mại FTA với Trung
Quốc. Cho nên, ông quan tâm nhiều về phương diện giữ cho quan hệ kinh tế
Úc-Trung Quốc tốt đẹp. Ngày 20/10, Ngoại trưởng Úc, Julie Bishop trả lời rằng vấn
đề này còn đang giả thuyết, chưa có quyết định nên Úc chưa có câu trả lời.
VOA: Vậy có thể dự kiến quyết định
của Úc sẽ thiêng về phía thương mại sợ ảnh hưởng mậu dịch với Trung Quốc hay về
phía các quyền lợi an ninh lớn hơn với Mỹ?
Luật
sư Quang: Đây là vấn đề tế nhị cho Úc vì 1/3 hàng xuất cảng
của Úc đi vào Trung Quốc. Trung Quốc rất quan trọng cho nền kinh tế Úc. Nhưng nếu
phải chọn lựa giữa Mỹ với Trung Quốc, tôi nghĩ nước Úc và dân chúng Úc sẽ chọn
Mỹ chứ không chọn Trung Quốc.
Luật
sư Khanh: Úc có gần 100 tỷ đô la trao đổi thương mại với
Trung Quốc. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng của Úc trong vấn đề này sẽ là vấn đề
chính trị-an ninh của đất nước. Tôi nghĩ Úc cuối cùng cũng sẽ đứng trong liên
minh của Mỹ mà thôi.
Luật
sư Quang: Cựu Ngoại trưởng Úc rất có kinh nghiệm trong việc giải
quyết các vấn đề quốc tế, ông Gareth Evan, đã lên tiếng kêu gọi Úc hoặc phối hợp
với Mỹ, hoặc một mình phải tuần tra đi vào vùng 12 hải lý Trung Quốc gọi là
‘lãnh hải của họ’ ở Biển Đông.
VOA: Ngoài Úc, Nhật, còn một cường
quốc khác trong khu vực là Ấn. Liệu có thể trông chờ phản ứng-hành xử của Ấn thế
nào đối với kế hoạch của Hoa Kỳ?
Giáo
sư Long: Ấn Độ nói nhiều, làm ít. Cho nên , Ấn sẽ đánh võ mồm.
Quan trọng không phải Ấn mà là Nhật. Nhật ở gần Trung Quốc và bị Trung Quốc đe
dọa. Bao nhiêu năm nay Nhật chưa phản ứng một phần để chờ xem thái độ Mỹ thế
nào. Bây giờ thái độ Mỹ rõ ràng sẽ giúp cho Nhật có thái độ rõ ràng hơn.
Luật
sư Quang: Nhật, Úc, Mỹ đều nói rất rõ là họ trung lập về
vấn đề tranh chấp chủ quyền. Vấn đề họ tranh đấu là tự do lưu thông hàng hải-hàng
không. Ông Obama còn hơn 1 năm nữa sẽ hết nhiệm kỳ, cho nên, tôi nghĩ ông sẽ thực
hiện kế hoạch đó, để lại di sản.
Giáo
sư Long: Việc này đối với ông Obama rất dễ vì hiện nay ông
đã tạo được đồng thuận trong Quốc hội. Nếu Mỹ bị khinh thường, mất sức mạnh
trên biển thì sức mạnh lâu dài và vị thế của Mỹ sẽ rất lung lay. Cho nên, lợi
ích rất lớn của Mỹ trong thế kỷ tới là phải duy trì sức mạnh trên biển và được
các nước khác ủng hộ.
.
VOA: Dự kiến sự ủng hộ của các nước
trong khu vực và quốc tế đối với kế hoạch của Mỹ ở mức nào: khuyến khích ngoại
giao hay cùng tham gia tuần tra trên thực tế, thách thức tuyên bố chủ quyền của
Trung Quốc tại đây?
Luật
sư Khanh: Kế hoạch này có tầm quan trọng rất lớn với các
nước trong khu vực. Việt Nam đã lên tiếng thông qua người đại diện trong Quốc hội
về vấn đề an ninh. Các nước khác, chẳng hạn như Philippines, chắc chắn sẽ đồng
ý. Nhưng trước mắt, tôi nghĩ Mỹ chỉ cần có sự ủng hộ của Nhật Bản. Mỹ và Nhật sẽ
là hai nước đầu tiên đi tuần tra trong khu vực đó để chứng minh cho Trung Quốc
thấy quyết tâm của lực lượng đồng minh tại khu vực.
.
VOA: Việt Nam nên tận dụng cơ hội
này thế nào để vừa bảo vệ chủ quyền quốc gia vừa thoát được sự ảnh hưởng o ép của
Trung Quốc lâu nay? Mời quý vị đón theo dõi phần tiếp theo của cuộc hội luận
trong chương trình phát thanh tối mai.
----------------
Tin
liên hệ
No comments:
Post a Comment