Lời
lẽ khoa trương đầy hoài nghi của Trump gợi nhớ đến chiến tranh Việt Nam
Max Hastings
- Times
Cù
Tuấn,
biên dịch
20/08/2025
Tóm
tắt:
Nỗ lực chật vật chấm dứt chiến tranh Ukraine giống hệt sự rút lui của Mỹ khi
Việt Nam Cộng hòa bị ép đến mức phải khuất phục.
*
Tại
Anchorage hôm thứ Sáu, tổng thống Mỹ đã phải đối mặt với sự thật của một câu ngạn
ngữ cổ xưa của các siêu cường: Bắt nạt đồng minh dễ hơn là khuất phục kẻ thù. Kể
từ tháng 1, Donald Trump đã đạt được thành công đáng kể trong việc khiến các quốc
gia từng thân thiện phải khuất phục mà không bị trả đũa trước thuế quan và những
lời lăng mạ của ông. Cho đến nay, họ vẫn thích hướng đi này hơn là leo thang
thù địch – và thù địch chính là biểu hiện của thuế quan – với quốc gia hùng mạnh
nhất thế giới.
Nước
Mỹ đã bị ghét bỏ và sợ hãi rộng rãi, đặc biệt là ở châu Âu và Canada. Tuy
nhiên, hầu hết các nhà lãnh đạo quốc gia vẫn tiếp tục hạ mình trước Trump, mặc
dù Ngài Keir Starmer có thể đã hối hận về những phát biểu đầy nhiệt huyết của
mình vào cuối tuần về hội nghị thượng đỉnh Alaska.
Tổng
thống Nga, Vladimir Putin, lại là một trường hợp hoàn toàn khác. Ông ta đang
theo đuổi một chương trình nghị sự dân tộc chủ nghĩa, đến mức ám ảnh. Ông ta
không quan tâm đến việc thỏa hiệp về vấn đề Ukraine. Ông ta đang hướng đến chiến
thắng. Ông ta tìm cách tái lập cái mà một số người gọi là phạm vi ảnh hưởng
nhưng chúng ta nên thừa nhận là phạm vi cưỡng chế, trải dài từ Georgia qua
Ukraine và Belarus, và sau đó là xa hơn nữa.
Ông
ta tin chắc rằng mình có thể đạt được điều này bởi vì ông ta vẫn tiếp tục nhận
được sự ủng hộ từ chính người dân của mình. Các lệnh trừng phạt còn nhiều kẽ hở
và lực lượng vũ trang của ông ta đang dần dần đàn áp Ukraine. Châu Âu đang yếu
kém – không có khả năng cung cấp vũ khí cho Volodymyr Zelensky nếu Mỹ rút lui.
Putin tin rằng Trump sẽ cho ông ta những gì ông ta muốn.
Bằng
chứng từ hội nghị thượng đỉnh hôm thứ Sáu, cho thấy ông ta đúng. Tổng thống Mỹ
không quan tâm gì đến Zelensky và đất nước của ông ta mà chỉ tôn trọng chủ nhân
Điện Kremlin. Ông ta ưa thích các nhà độc tài và bám víu vào hy vọng tách Nga
ra khỏi Trung Quốc, quốc gia mà ông ta coi là đối thủ duy nhất đáng quan tâm đối
với người Mỹ. Mặc dù điều này có vẻ khó hiểu đối với chúng ta, nhưng ông ta lại
mong muốn xây dựng mối quan hệ với Putin hơn là duy trì tình bạn với châu Âu.
Một
tiền lệ cho những nỗ lực vụng về và hoài nghi của Trump nhằm chấm dứt chiến
tranh nằm ở những nỗ lực ngoại giao của Mỹ nhằm rút khỏi Việt Nam, nửa thế kỷ
trước. Tổng thống Lyndon Johnson đã khởi xướng các cuộc đàm phán với Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa tại Paris vào năm 1968. Những cuộc đàm phán này không đi đến
đâu, cũng giống như việc lãng phí cành ô liu cho Putin. Hà Nội chỉ quan tâm đến
chiến thắng.
Trong
khi đó, cũng giống như Zelensky bị loại khỏi các cuộc trò chuyện của Trump với
người Nga, trong suốt các cuộc chiến tranh Đông Dương, không một người Nam Việt
Nam nào được mời tham dự một cuộc họp chính sách quan trọng của Nhà Trắng, cũng
như các cuộc đàm phán hòa bình tại Paris.
Trump
lẽ ra không nên cố gắng đàm phán song phương với Putin vì ông ta quá thiếu kiềm
chế lời nói để đàm phán một cách lý trí với một người lạnh lùng như Putin.
Henry Kissinger, mặc dù thông minh hơn hẳn, đã liên tục phải chịu đựng những thất
vọng khi trở thành phái viên Mỹ đối mặt với Bắc Việt Nam tại Paris. Chỉ đến
tháng 10 năm 1972, vài tuần trước cuộc bầu cử tổng thống, nơi Richard Nixon đối
đầu với ứng cử viên Đảng Dân chủ George McGovern, Kissinger cuối cùng mới đồng
ý các điều khoản dự thảo với nhà ngoại giao cộng sản Lê Đức Thọ.
Khi
trở về Washington, Kissinger sải bước vào Nhà Trắng, lòng tràn đầy phấn khích.
Ông nói với cấp trên của mình trong băng ghi âm: “Thỏa thuận chúng ta đạt được,
thưa Tổng thống. Tốt hơn rất nhiều so với bất cứ điều gì chúng ta mơ ước. Ý tôi
là, nó chắc chắn, hoàn toàn, sẽ xóa sổ McGovern“.
Lời
nhận xét đó chẳng giúp ích gì cho danh tiếng của Kissinger, bởi vì nó cho thấy
rõ ràng rằng ông coi việc rút khỏi Việt Nam chủ yếu là một cuộc đảo chính chính
trị đảng phái. Ông nói với Nixon rằng, mặc dù thỏa thuận có thể được coi là
“hòa bình”, nhưng nó sẽ trao quyền cho Hà Nội chiếm miền Nam sau một khoảng thời
gian hợp lý.
Mười
tám tháng là đủ, Kissinger nói: “Nếu chúng ta giải quyết xong, chẳng hạn,
vào tháng 10 này, đến tháng 1 năm 1974 thì sẽ chẳng ai quan tâm“. Nixon vui
mừng đến nỗi trong bữa trưa, ông đã mời người môi giới việc rút lui này cùng
chia sẻ một ly Lafite Rothschild 1957, loại rượu mà Tổng thống [Nixon] thường
thưởng thức một mình, còn tất cả những người giúp việc chỉ được uống rượu vang
đỏ California.
Một
thỏa thuận cuối cùng đã được ký kết tại Paris vào tháng 1 năm 1973. Người Mỹ trở
về nhà. Hai năm sau, tôi là một trong những nhân chứng bất hạnh chứng kiến quân
đội Hà Nội tràn xuống phía Nam, tiến vào Sài Gòn.
Tất
nhiên, Việt Nam là một cuộc chiến mà Mỹ đã trực tiếp tham gia và trả giá bằng
máu, không giống như Ukraine, nơi họ chỉ trang bị vũ khí cho một quốc gia có chủ
quyền, nghiêng về phương Tây để tự vệ. Tuy nhiên, điểm chung của hai cuộc xung
đột này là đến năm 1973, quốc gia của Nixon đã tuyệt vọng muốn rời khỏi Đông
Dương; và đến năm 2025, chỉ còn một thiểu số người Mỹ quan tâm đến Ukraine.
Trump
vẫn chưa mượn câu nói năm 1938 của Neville Chamberlain về Tiệp Khắc – “một
cuộc cãi vã ở một đất nước xa xôi giữa những con người mà chúng ta không biết
gì” – nhưng phó tổng thống JD Vance của ông đã gần như hiểu được điều đó.
Matthew Whitaker, đại sứ Mỹ tại NATO, nói với CNN tuần trước rằng “sẽ không có
phần lãnh thổ lớn nào” của Ukraine được “trao” cho Nga “mà chưa được chiến đấu
hoặc giành được trên chiến trường”. Nhận xét đó hẳn sẽ khiến tất cả những người
ủng hộ tự do, tất cả những người phản đối việc cho phép sử dụng vũ lực để quyết
định kết quả, phải rùng mình (*).
Việc
ký kết hiệp định hòa bình Việt Nam của Nixon đã bị trì hoãn gần bốn tháng, chủ
yếu là do sự phản đối của Tổng thống miền Nam Việt Nam Nguyễn Văn Thiệu. Nixon
đã ép buộc Nguyễn Văn Thiệu phải chấp nhận tại một cuộc họp mà trong đó ông ta
hét lên: “Không có viện trợ, các ông sẽ tiêu đời! Hiểu chưa?” Vâng, những
người Việt Nam khốn khổ buộc phải hiểu. Cuộc trò chuyện khó chịu đó trong Phòng
Bầu dục vẫn còn vang vọng trong thời đại ngày nay, phải không? Nếu không có viện
trợ của Mỹ, Ukraine cũng tiêu đời. Kissinger đã trơ tráo nhận một nửa giải
Nobel Hòa bình mà Lê Đức Thọ, người đối thoại với ông, đã đủ liêm chính để từ
chối. Hôm nay, Trump đã công khai thể hiện tham vọng giành được vinh dự này, có
lẽ là để đổi lấy một sự phản bội đê tiện tương tự, mặc dù Ukraine là một lý tưởng
xứng đáng hơn nhiều so với Nam Việt Nam.
Hôm
thứ Hai, Tổng thống Trump sẽ gặp gỡ với Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu mà
ông cũng đã triệu tập để đồng lõa về tương lai của Ukraine, rằng để ngăn chặn
Nga cưỡng hiếp đất nước mình, ông phải từ bỏ miền Đông, từ bỏ hy vọng gia nhập
NATO hoặc EU và ký một thỏa thuận không bao gồm bất kỳ bảo đảm an ninh đáng tin
cậy nào. Putin quyết tâm điều khiển mọi hoạt động của một chính phủ bù nhìn
tương lai ở Kyiv.
Vẫn
chưa quá muộn để Donald Trump thay đổi hướng đi, và chúng ta nên bám víu vào hy
vọng rằng ông ta sẽ làm như vậy. Phản ứng chính đáng, đúng mực của một chính
khách đối với sự ngoan cố tàn bạo của Putin là Mỹ tăng cường cung cấp vũ khí
cho Ukraine và leo thang các lệnh trừng phạt đối với Nga. Ngược lại, nếu tổng
thống yêu cầu Zelensky từ chức, chúng ta sẽ có lý do để tuyệt vọng về việc ông
ta sẽ không bao giờ hoàn thành vai trò truyền thống của các đời tổng thống Mỹ kế
tiếp, với tư cách là những người tiên phong cho tự do và công lý của phương
Tây.
Chuyến
thăm cấp nhà nước của Tổng thống Trump tới London vào tháng tới dường như là một
viễn cảnh ngày càng đáng lo ngại. Có tin đồn ác ý ở Washington rằng trên máy
bay đến Anchorage, một Putin đắc thắng và những người ủng hộ ông ta đã ăn thịt
gà Kyiv. Sẽ là một thảm kịch lịch sử nếu Trump cho thấy ông đã nỗ lực giúp đỡ
Putin.
_________
(*) Ghi chú từ
Tiếng Dân: Câu nói của Whitaker, đại sứ Mỹ tại NATO, có thể hiểu rằng,
nếu Nga đã đánh và giành được đất của Ukraine, thì Nga có thể giữ phần lãnh thổ
đó. Câu nói này làm cho mọi người phải rùng mình vì ông ta bật đèn xanh,
cho phép các nước mạnh đánh và chiếm lãnh thổ của các nước láng giềng nhỏ hơn.
Tương tự như Putin của Nga, Tập Cận Bình của Trung Quốc cũng có thể làm điều đó
đối với Việt Nam, Lào, Campuchia… và các nước láng giềng nhỏ hơn.
Ảnh:
Trump, Zelensky và các lãnh đạo châu Âu. Nguồn: Al Jazeera
https://www.facebook.com/photo/?fbid=1190402006438818&set=a.313322360813458
No comments:
Post a Comment