Seoodnrptsg20a0m8g1730730c470um7 609c1m69h5ggcimlat1u62caờh7 ·
Nhà
thám hiểm, dân tộc học Henri Maître (1883-1914) từng nhận định về những tổn hại
từ sự can thiệp của người Kinh vào Tây Nguyên như sau:
"Họ
không lúc nào ngừng khai thác; bằng cách ấy, họ lui tới không ngừng gây ô nhiễm
cho các làng, ngày càng tiến sâu hơn vào nội địa, như những con mối trong chiếc
xà nhà, chỉ để lại phía sau mình những chất thải thoái hóa, các sản phẩm bị rượu
tàn hại, các bệnh truyền nhiễm và ách cai trị. Ở phía này, sự thâm nhập hòa
bình của người An Nam còn tai hại cho người Mọi hơn các cuộc cướp phá của người
Lào và người Cambodge; người Lào và người Cambodge chỉ làm lay chuyển và tỉa
cành cái thân vẫn còn sống động của chủng tộc; còn người An Nam thì gặm dần và
làm cho nó ruỗng nát tới tận lõi." [1]
Đó là nhận
định của vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, khi mà sự hiện diện của người Kinh ở
Tây Nguyên hãy còn mờ nhạt, bởi ngoại trừ những phu đồn điền được tuyển mộ, người
Kinh bị cấm lên Tây Nguyên lúc này.
Vậy
thì, không biết Henri Maître sẽ phải thốt lên thế nào nếu chứng kiến những gì xảy
ra từ sau 1975, khi chính quyền mới thực hiện chương trình di cư ồ ạt người
Kinh lên Tây Nguyên, chiếm đoạt đất rừng của người bản địa cho cái gọi là nông
lâm trường quốc doanh để theo đuổi ảo mộng kinh tế tập thể xã hội chủ nghĩa?
Rồi khi mô
hình này phá sản trong cơn lốc kinh tế thị trường thì đất rừng được hô biến
thành tài sản riêng của vô số các công ty sân sau cấu kết với quan chức chính
quyền. Sau vài ba tờ giấy A4, người Thượng từ vị thế chủ nhân ông của núi rừng
Tây Nguyên trở thành tá điền thời hiện đại, thuê đất đóng tô cho các công ty
sân sau này.
Ở Tây
Nguyên, đất và rừng là một. Mất đất là mất sinh kế và bị bần cùng hóa. Mất rừng
lại là mất tâm linh vì người Thượng gửi tâm linh mình vào rừng. Vài chục năm
sau 1975, người cộng sản nắm quyền đã làm được điều mà các vương triều Nguyễn,
thực dân Pháp và Việt Nam Cộng Hòa cộng lại cũng không làm được: Tước đoạt cả sinh kế lẫn tâm
linh của người bản địa.
Nhưng sinh
lực của các sắc dân bản địa Tây Nguyên thật may vẫn chưa cạn kiệt. Đứng trước
thử thách sinh tồn của căn tính, nhiều người trong số họ tìm thấy trong đức tin
Ki-tô không chỉ sự bù đắp tâm linh, mà còn là chỗ dựa để tái tạo và củng cố một
căn tính mới cho bản thân và cộng đồng mình - để trả lời cho câu hỏi người Thượng
là ai.
Ít
nhất về mặt tinh thần, nhiều người Thượng đã dứt khoát lựa chọn phương án hiện
đại hóa theo đức tin Ki-tô với sự dẫn dắt của nhà thờ, hội thánh, thay vì combo
'cờ đảng, ảnh bác' mà chính quyền mới mong muốn nơi họ.
Một căn
tính mới dựa trên đức tin Ki-tô đang được nuôi dưỡng và lớn mạnh trong cộng đồng
các sắc dân bản địa chính là lý do khiến chính quyền phải trấn áp bằng mọi giá.
Bởi lẽ,
hơn ai hết, họ hiểu rằng căn tính có sức hiệu triệu không gì địch nổi.
Chỉ những chính thể tôn trọng quyền con
người mới có thể dung chứa và cổ vũ những cộng đồng bản địa xây dựng căn cước mới
cho mình không chút hoài nghi, nhờ vào nguyên tắc tôn trọng và tôn vinh sự khác
biệt nằm trong căn cốt. Trái lại, những chế độ toàn trị, không thấy gì ngoài kẻ
thù tiềm ẩn của mình, sẽ bằng mọi giá giữ các cộng đồng bản địa trong hình ảnh
mà họ muốn thấy - thường là dưới một bộ dạng nô lệ về vật chất và tinh thần vào
chế độ.
Với những
gì nhà cầm quyền đang làm hiện tại, không khó để đoán một ngày họ sẽ học theo
Trung Cộng lập ra các trại lao cải trên Tây Nguyên, như những gì Bắc Kinh làm ở
Tân Cương với người Duy Ngô Nhĩ, khi làn sóng phản kháng lên cao.
Chỉ xin
lưu ý rằng, căn tính là thứ không thể bị đánh bại. Càng bị trấn áp, căn tính
càng có sức hiệu triệu và kêu gọi những hành động tập thể để bảo vệ nó, cho đến
khi nó được thừa nhận và tôn trọng.
Ngay cả
khi người Kinh, đại diện bởi những nhà cầm quyền thiếu xứng đáng của họ, có thể
"làm cho nó ruỗng nát tới tận lõi", như lời Henri Maître cách đây một
thế kỷ.
Đến một
ngày, nó sẽ tái sinh.
---
Ảnh: https://www.facebook.com/photo/?fbid=7173268892687942&set=a.527066403974924
Khu vực
ngã ba Đông Dương ngay cửa khẩu Bờ Y, nơi không cần cắm mốc, chỉ cần nhìn rừng
cũng biết ranh giới nước Việt ở đâu.
Chú thích
xem trong comments.
.
Tác giả
[1] Henri Maitre, Les Jungles Moi/Rừng
người Thượng, bản dịch của Lưu Đình Tân, Nxb Tri thức 2008, tr.261
No comments:
Post a Comment