The
Economist
Đỗ
Đặng Nhật Huy, biên
dịch
https://nghiencuuquocte.org/2024/01/11/the-gioi-hom-nay-11-01-2024/
Ngoại
trưởng Mỹ Antony Blinken nói “sẽ có hậu quả” nếu Houthi, một nhóm
chiến binh được Iran hậu thuẫn, tiếp tục tấn công các tàu hàng ở Biển Đỏ. Ông
Blinken cho rằng nhóm phiến quân Yemen này thể hiện “mối đe dọa rõ ràng đối với
lợi ích của các nước trên thế giới,” sau khi lực lượng Mỹ và Anh bắn hạ 21 máy
bay không người lái và tên lửa do nhóm phóng đi. Houthi đã tăng cường tấn công
các tàu thương mại để trả đũa cuộc chiến của Israel ở Gaza, buộc nhiều hãng tàu
phải thay đổi đường đi.
Nhóm
khủng bố Al-Shabab đã bắt giữ một chiếc trực thăng Liên Hợp Quốc vừa hạ cánh
xuống khu vực do họ kiểm soát ở Somalia. Theo báo chí đưa tin,
chiếc máy bay chở 9 hành khách, trong đó có cả người Somali và người nước
ngoài: 6 người bị bắt, 1 người thiệt mạng và 2 người trốn thoát. LHQ hỗ trợ
quân đội gìn giữ hòa bình của Liên minh châu Phi ở Somalia; chiếc trực thăng
trên vốn được dùng để chở thương binh.
Tổng
thống Ba Lan Andrzej Duda chỉ trích vụ bắt giữ hai chính trị
gia thuộc đảng Luật pháp và Công lý (PiS). Cả hai người đều bị kết tội tham
nhũng vào tháng 12. Ông Duda là đồng minh của PiS. Sự can thiệp của ông sẽ gây
ra một cuộc khủng hoảng chính trị ở Warsaw, nơi đã chứng kiến bế tắc giữa PiS
và chính phủ tự do mới do thủ tướng Donald Tusk lãnh đạo.
Bão
ở Mỹ đã giết chết ít nhất 4 người khi mang tuyết, gió mạnh và
lũ lụt đến bờ biển phía đông. Nửa triệu ngôi nhà bị cắt điện và hơn một nghìn
chuyến bay bị hủy do thời tiết khắc nghiệt. Một trong những bang bị ảnh hưởng
nặng nề nhất là Florida, nơi thống đốc Ron DeSantis đã tuyên bố tình trạng khẩn
cấp ở 49 quận vào thứ Ba.
Nhà
sản xuất chip lớn nhất thế giới TSMC báo cáo doanh thu tốt hơn
dự kiến. Công ty Đài Loan đánh bại dự báo nhờ nhu cầu tăng vọt từ các công ty
trí tuệ nhân tạo. Đà bùng nổ của AI đã giúp TSMC chống chọi khi nhu cầu cho các
thiết bị của các công ty như Apple, khách hàng quan trọng của nhà sản xuất chip
này, suy yếu.
Thủ
tướng Ấn Độ Narendra Modi đã khai mạc một hội nghị đầu tư tại
bang quê hương của ông. Hội nghị thượng đỉnh đầu tư Vibrant Gujarat được tổ
chức hai năm một lần có sự tham dự của các giám đốc điều hành từ Ấn Độ và khắp
nơi trên thế giới, những người đã cam kết đầu tư lớn vào bang. Các nhà lãnh đạo
doanh nghiệp sẽ mong muốn chiếm được cảm tình của ông Modi, nhất là khi Đảng
Bharatiya Janata của ông khả năng cao sẽ tiếp tục giành chiến thắng trong cuộc
bầu cử năm nay.
Như
một phần của chiến dịch chống tham nhũng, Trung Quốc chuyển
sang tập trung vào bữa ăn tối tiếp khách của các quan chức. Ủy ban Kiểm tra Kỷ
luật Trung ương cho biết sẽ trừng phạt những người vi phạm các quy định về ăn
uống, bao gồm cả việc ép nhân viên cấp dưới trả tiền bữa ăn. Chủ tịch Trung
Quốc Tập Cận Bình đã hứa “không khoan nhượng” trong cuộc chiến chống tham
nhũng.
Con
số trong ngày:
5%, là khối lượng thương mại toàn cầu thường được vận chuyển qua Kênh đào
Panama.
TIÊU
ĐIỂM
Vụ
kiện Israel về tội diệt chủng do Nam Phi đệ trình
Vào
thứ Năm, Tòa án Công lý Quốc tế của Liên Hợp Quốc sẽ xét xử một vụ án do Nam
Phi đưa ra cáo buộc Israel phạm tội diệt chủng ở Dải Gaza. Nam Phi và Israel
đều là các bên ký kết Công ước chống Diệt chủng năm 1948. Công ước này buộc họ
phải ngăn chặn và trừng phạt hành vi diệt chủng — được định nghĩa là những hành
động được thực hiện “với mục đích tiêu diệt, toàn bộ hoặc một phần, một nhóm
dân tộc, sắc tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo.”
Nam
Phi lập luận rằng việc giết hại thường dân ở Gaza (hơn 23.000 người, chủ yếu là
dân thường, đã chết, theo bộ y tế của Hamas), cùng với việc buộc sơ tán và cô
lập lãnh thổ, đủ điều kiện cấu thành tội diệt chủng. Hồ sơ dài 84 trang cáo
buộc Israel đang gây ra “điều kiện sống” kinh khủng cho người dân Gaza đến mức
chúng “được tính toán để mang lại sự hủy diệt vật chất.” Israel sẽ trả lời vào
thứ Sáu. Họ có thể sẽ lập luận rằng chiến tranh ở Gaza là nhằm tự vệ trước nhóm
khủng bố Hamas chứ không phải để “tiêu diệt” những người sống ở đó.
Rắc
rối với phe đối lập mới ở Ba Lan
Trong
những năm gần đây, người Ba Lan đã nhiều lần được yêu cầu tuần hành để bảo vệ
nền dân chủ. Một cuộc biểu tình lớn vào thứ Năm tại thủ đô Warsaw sẽ là cuộc
biểu tình đầu tiên được kêu gọi bởi đảng Luật pháp và Công lý (PiS), đảng bị
mất quyền lực từ tháng 12. Kể từ đó PiS đã phản đối chính phủ tự do mới do
Donald Tusk lãnh đạo. Họ nhận thấy việc sa thải những người trung thành với PiS
khỏi các đài phát thanh và truyền hình công cộng là điều đặc biệt đáng lo ngại.
Xung
đột đang leo thang. Hôm thứ Ba, cảnh sát đã bắt giữ hai cựu bộ trưởng PiS bị
kết tội lạm dụng quyền lực. Khi ấy họ đang ẩn náu trong dinh tổng thống. Tổng
thống Andrzej Duda, người vốn là đồng minh của PiS, khẳng định ông đã ân xá cho
họ. (Ông thực sự đã làm vậy, nhưng bị một tòa án Ba Lan hủy quyết định.) Chính
phủ cáo buộc ông Duda cản trở công lý. Giữa cuộc hỗn loạn pháp lý, quốc hội đã
hoãn phiên họp đầu tiên trong năm nay; và vào thứ Tư, một trong những chính trị
gia bị giam giữ đã bắt đầu tuyệt thực trong tù. PiS có vẻ sẽ tỏ ra mạnh tay
trong vai trò phe đối lập như khi còn nắm quyền.
Các
nước Biển Đen ký thoả thuận dọn dẹp mìn nổi do hậu quả chiến tranh
Tại
một buổi lễ ở Istanbul hôm thứ Năm, các quan chức từ Bulgaria, Romania và Thổ
Nhĩ Kỳ sẽ ký một thỏa thuận dọn sạch mìn nổi ở Biển Đen do hậu quả của việc Nga
xâm lược Ukraine. Được phôi thai từ nhiều tháng đàm phán, thoả thuận này sẽ
chứng kiến các tàu từ cả ba nước tuần tra vùng biển ngoài khơi bờ biển của họ
để phát hiện chất nổ đi lạc. Trong gần hai năm qua, hoạt động vận chuyển thương
mại và đánh cá ở Biển Đen đã bị ảnh hưởng nặng nề do các đòn tấn công của tên
lửa Nga vào cảng của Ukraine. Trong bối cảnh đó, mìn nổi lại càng làm tăng thêm
rủi ro.
Anh
đã đồng ý cung cấp cho Ukraine hai máy dò mìn của riêng mình để bảo vệ các
tuyến vận tải. Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ đã từ chối thỏa thuận này với lý do không cho
phép các tàu đi qua vùng biển của họ, viện dẫn một hiệp ước quốc tế. Thổ Nhĩ Kỳ
nhất quyết giữ các lực lượng NATO khác ở ngoài Biển Đen vì lo ngại xảy ra chiến
tranh với Nga ngoài khơi bờ biển của họ. Thay vào đó, Ankara muốn hợp tác với
các quốc gia ven Biển Đen, bao gồm Bulgaria và Romania.
Hồi
hộp chờ Mỹ công bố dữ liệu lạm phát
Vào
thứ Năm, Mỹ sẽ công bố chỉ số giá tiêu dùng tháng 12. Dữ liệu này là chỉ số
kinh tế được theo dõi chặt chẽ nhất trên thế giới. Các nhà đầu tư đang trông
chờ lạm phát giảm liên tục xuống quanh mức mục tiêu khoảng 2% của Fed, vốn sẽ
cho ngân hàng trung ương không gian để cắt giảm lãi suất.
Hầu
hết các nhà kinh tế cho rằng lạm phát “lõi” (loại bỏ chi phí thực phẩm và năng
lượng) đã giảm từ 4% trong tháng 11 xuống 3,8% trong tháng 12. Con số này đã
giảm nhiều so với mức cao gần 7% của cuối năm 2022. Dù vậy, các chi tiết có thể
kém đáng khích lệ hơn một chút. Mặc dù giá hàng hóa đang giảm, giá dịch vụ, bao
gồm cả tiền thuê nhà và đi lại, vẫn tiếp tục tăng với tốc độ tương đối nhanh.
Trong những tháng tới, điều đó có thể đẩy lạm phát lên cao hơn mức Fed mong
muốn. Các nhà đầu tư có thể sẽ phải thất vọng.
No comments:
Post a Comment