Sau
bầu cử giữa kỳ, nước Mỹ sẽ ra sao?
Hiếu Chân - Saigon Nhỏ
8 tháng 11, 2022
https://saigonnhonews.com/thoi-su/van-de-hom-nay/sau-bau-cu-giua-ky-nuoc-my-se-ra-sao/
Những hòm phiếu cuối cùng ở Bờ Tây đã đóng lại; có tiểu
bang Bờ Đông đã kiểm phiếu xong – nước Mỹ vừa đi qua một cuộc bầu cử giữa nhiệm
kỳ hết sức gay cấn mà nhiều người cho rằng là một phép thử độ bền của nền dân
chủ lâu đời nhất thế giới. Sau cuộc bầu cử này, chính trị nước Mỹ sẽ ra sao?
Kết quả sơ bộ về bầu 35 thượng nghị sĩ ở Thượng
Viện, 435 dân biểu Hạ Viện và 36 thống đốc tiểu bang đã lần lượt hiện lên màn
hình ti vi ở từng gia đình dù phải mất vài ngày, thậm chí hàng tuần trước khi kết
quả chính thức được xác nhận.
Và dự đoán của các tổ chức thăm dò ý kiến cử
tri và cơ quan truyền thông có vẻ đúng:
Cuộc cạnh tranh giữa hai đảng Cộng Hòa (đỏ) và
Dân Chủ (xanh) diễn ra sát nút. Ba giờ sau khi đóng cửa phòng phiếu, vào lúc 11
giờ tối ngày bầu cử, thứ Ba 8 tháng Mười Một 2022 giờ California, ở Thượng Viện
Dân Chủ đã giành được 48 ghế, Cộng Hòa 47 ghế (đảng nào giành được 51 ghế sẽ có
vị thế đa số); ở Hạ Viện, số ghế màu xanh là 163 và số ghế đỏ là 190 (đảng đa số
phải có tối thiểu 218 ghế); có 24 tiểu bang bầu thống đốc là người Cộng Hòa và
20 tiểu bang có thống đốc Dân Chủ. Hoạt động kiểm phiếu đang tiếp tục diễn ra.
Trước khi bầu cử, truyền thông và các tổ chức
thăm dò ý kiến cử tri nhận định, đảng Cộng Hòa có cơ may giành được đa số ở Hạ
Viện, ngang ngửa hoặc có phần nhỉnh hơn ở Thượng Viện; nghĩa là đảng Cộng Hòa
có thể kiểm soát Quốc Hội Mỹ sau hai năm đảng Dân Chủ chiếm vị thế đa số mỏng
manh.
Nếu như vậy, cơ cấu quyền lực của Mỹ sẽ được phân
chia thành: nhánh Hành pháp do đảng Dân Chủ kiểm soát với Tổng thống Joe Biden ở
Tòa Bạch Ốc, nhánh Lập pháp do đảng Cộng Hòa kiểm soát với đảng Dân Chủ ở vị thế
đối lập và nhánh Tư pháp độc lập nhưng có phần nghiêng về phía Cộng Hòa với các
thẩm phán có quan điểm bảo thủ chiếm hai phần ba số thẩm phán Tối cao Pháp Viện.
Những người lạc quan cho rằng, đó là điều tốt
vì nó giúp đưa nước Mỹ ra khỏi tình trạng “độc đảng”, có lập pháp làm đối trọng
với hành pháp, kiểm soát và cân bằng quyền lực theo đúng tinh thần “tam quyền
phân lập”; không cho phép xảy ra tình trạng độc tài khi một đảng nắm trọn cả ba
nhánh quyền lực.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/11/GettyImages-1244627546.jpg
Một ủng hộ viên của
ông Lee Zeldin (Cộng Hòa) bật khóc nức nở khi thấy chức thống đốc tiểu bang New
York đã rơi vào tay bà Kathy Hochul của đảng Dân Chủ sau cuộc kiểm phiếu tối
ngày 811-2022. Ông Zeldin vẫn chưa nhận thất bại. Ảnh David Dee Delgado/Getty
Images)
Nhưng mặt trái của sự phân quyền là sẽ làm trầm
trọng thêm tình trạng chia rẽ và tê liệt của nước Mỹ.
Văn hóa dân chủ đề cao sự tương nhượng. Đường
lối chính sách của hai đảng rất khác nhau, thậm chí đối lập nhau gay gắt. Nhưng
trước kia, các chính trị gia được bầu lên thường phải làm việc cho dân cho nước
chứ không riêng cho đảng mình; gặp vấn đề có nhiều ý kiến khác biệt, họ thường
phải bàn bạc, thỏa hiệp để cùng đi đến một giải pháp có lợi nhất cho đất nước
dù phải gác lại những ưu tiên của đảng mình. Không ai tự cho mình là đúng đắn
tuyệt đối, không ai coi đảng đối lập là kẻ thù cần phải tiêu diệt.
Những năm gần đây tình hình đã thay đổi; văn
hóa dân chủ đã dần dần bị xói mòn, các chính trị gia hai đảng nhìn nhau bằng
con mắt thù hận; hai nhánh hành pháp và lập pháp không tìm được tiếng nói
chung trong những vấn đề quốc gia đại sự. Ở Quốc Hội mỗi khi thông qua một dự
luật nào đó, các dân biểu và nghị sĩ thường bỏ phiếu theo lập trường của đảng
mình, không chấp nhận tương nhượng hay thỏa hiệp.
Nhiều dự luật chết từ trong trứng do không hội đủ
túc số 60 phiếu thuận ở một Thượng Viện chia đều 50 Dân Chủ, 50 Cộng Hòa. Đó là hiện tượng chia rẽ, hay phân cực, trong sinh hoạt chính trị
Mỹ hiện nay, cản trở sự đoàn kết, thống nhất cần thiết để giải quyết những vấn
nạn của đất nước.
Trong hai năm đầu cầm quyền, Tổng thống Joe
Biden đã thúc đẩy được một số đạo luật có tác động lớn để xử lý đại dịch COVID,
tái thiết cơ sở hạ tầng quốc gia, ứng phó với biến đổi khí hậu và gia tăng sức
cạnh tranh của kinh tế Mỹ trước đối thủ Trung Quốc. Tính cách và kinh nghiệm
hơn bốn thập niên làm việc ở Thượng Viện và Tòa Bạch Ốc đã giúp ông Biden đứng
được trước sự chống đối quyết liệt của đảng Cộng Hòa nhưng không giúp ông đoàn
kết được hai đảng.
Cho đến nay, hơn 60% những người Cộng Hòa vẫn
tin câu chuyện hoang đường của cựu Tổng thống Donald Trump rằng cuộc tổng tuyển
cử 2020 bị gian lận để cho rằng chính quyền của Tổng thống Joe Biden là “bất hợp
pháp”. Thăm dò mới nhất ghi nhận chỉ 39% cử tri Mỹ ủng hộ Tổng thống
Biden.
Nếu may mắn mà đảng Dân Chủ giữ được thế đa số tại Hạ Viện sau cuộc bầu
cử này, ông Biden hy vọng sẽ tiếp tục đưa ra những đạo luật mới cấm mua bán
súng trường tấn công, cải thiện quyền bầu cử cho người thiểu số và đưa thành
quyền hiến định việc lựa chọn sinh sản của phụ nữ trên toàn quốc. Đảng Cộng Hòa
tất nhiên sẽ phản đối dữ dội.
Còn nếu chẳng may trở thành tổng thống “vịt
què” (lame duck), ông Biden chắc chắn sẽ bị trói tay trói chân.
Qua phát ngôn của các ứng cử viên, người ta e
rằng Hạ Viện do Cộng Hòa kiểm soát sẽ ngăn chặn những dự luật mà đảng Dân Chủ ưu
tiên như quyền sinh sản, chăm sóc trẻ em hoặc chương trình chống biến đổi khí hậu.
Đảng Cộng Hòa cũng sẽ siết lại các chương trình an sinh xã hội để giảm nợ công
quốc gia và thực hiện những cuộc điều tra gây tranh cãi về chính quyền Biden và
gia đình ông.
Trước mắt, Hạ Viện do Cộng Hòa kiểm soát sẽ giải tán ủy ban điều tra vụ
bạo loạn ngày 6 tháng Giêng 2021 tại trụ sở Quốc Hội, ngăn cản các cuộc điều
tra hình sự đối với cựu Tổng thống Trump và giảm hoặc chấm dứt viện trợ của Mỹ
cho cuộc kháng chiến của nhân dân Ukraine.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/11/GettyImages-1244626244.jpg
Dân biểu Abigail Spanberger (Dân Chủ – Virginia) vui mừng bên người thân sau
khi tái trúng cử dân biểu Hạ Viện liên bang tối 8-11-22. Ảnh Anna Rose
Layden/Getty Images.
Đi xa hơn, những người bi quan hơn cho rằng,
thắng lợi của đảng Cộng Hòa – nhất là đảng Cộng Hòa MAGA trung thành với cựu Tổng
thống Trump – nước Mỹ có thể bị rơi vào chế độ chuyên chế kiểu mới, giống như
nước Hungary hiện nay: Một nền dân chủ chỉ tồn tại trên giấy trong khi thực chất
là một chế độ chuyên chế đề cao chủ nghĩa quốc gia dân tộc vị chủng (ethnonationalism),
đặt lợi ích dân tộc lên trên nghĩa vụ quốc tế, chống người nhập cư và đề cao bạo
lực.
Đảng
Cộng Hòa Mỹ không che giấu việc họ coi Hungary là một mẫu mực để theo đuổi; họ
ca tụng Thủ tướng Hungary Viktor Orban và mời ông ta làm diễn giả chính tại hội
nghị chính trị của đảng Cộng Hòa, bất chấp việc Liên minh Âu Châu (EU) coi
Hungary như một kẻ phá bĩnh, chuyên thọc gậy bánh xe mỗi khi EU đưa ra một chính sách đối ngoại quan trọng nào đó, như
chính sách giải quyết vấn đề di dân, chính sách năng lượng hoặc việc ủng hộ
Ukraine.
Nhà bình luận Paul Krugman của báo The New York
Times, một giáo sư kinh tế học đoạt giải Nobel thậm chí còn cho rằng, nếu nước
Mỹ rơi vào sự cai trị độc đảng thì sẽ tệ hại hơn, xấu xí hơn những gì đang thấy
ở Hungary. “Nếu MAGA thắng, có lẽ chúng ta sẽ thấy mình mong ước chế độ
cai trị của họ sẽ bao dung dung hơn, nhân hậu hơn và không bạo động như chế độ
của Orban hiện hành”, ông Krugman viết ngay trước ngày bầu cử giữa kỳ.
Có thể tình hình nước Mỹ sau bầu cử sẽ không đến
nỗi đen tối như vậy nhưng nếu đảng Cộng Hòa chiến thắng thì sự chia rẽ chắc chắn
sẽ trầm trọng hơn, xã hội sẽ hỗn loạn hơn những năm vừa qua.
Về đối ngoại, nếu sau bầu cử, những kẻ Cộng
Hòa cực đoan lên nắm quyền và đưa Washington thay đổi theo hướng “Nước Mỹ trước
hết” (America First), thì có khả năng các nhà độc tài như Vladimir Putin, Tập Cận
Bình, Kim Jong Un được khích lệ để thêm liều lĩnh trong mưu đồ bành trướng. Những
kẻ diều hâu ở Moscow
đã mong đợi một nước Mỹ hỗn loạn, thậm chí nội chiến do chia rẽ
chính trị và người dân mất niềm tin vào kết quả bầu cử.
Khi đó Mỹ sẽ không có khả năng tiếp tục thực
hiện chính sách Ukraine và cũng không có khả năng tiếp cứu cho Đài Loan nếu
Trung Quốc khởi động cuộc chiến tranh xâm lược và thâu tóm hòn đảo tự trị này.
Bên kia đại dương, ông Tập Cận Bình đang mong đợi “Người Mỹ chống người
Mỹ” như nhan đề cuốn sách best-seller của Vương Hỗ
Ninh, quân sư của ba đời tổng bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc.
Dân biểu Kevin McCarthy (Cộng Hòa – California), người có kế hoạch lên
thay bà Nancy Pelosi trong cương vị chủ tịch Hạ Viện, đã tuyên bố nếu giành được
Hạ Viện, đảng Cộng Hòa sẽ giảm hoặc chấm dứt viện trợ cho cuộc kháng chiến của
Ukraine – tuyến đầu của cuộc chiến tranh giữa dân chủ và độc tài như Tổng thống
Biden nhiều lần nhấn mạnh. Nếu
viện trợ của Mỹ bị cắt, thất bại của Ukraine trong cuộc chiến chống Nga là chắc
chắn.
Với những người tị nạn đã chọn nước Mỹ làm quê
hương, sự kiện nước Mỹ bị chia rẽ và tê liệt là chuyện buồn và thất vọng. Triển
vọng về một nước Việt Nam tự do và dân chủ dưới sự hỗ trợ của Hoa Kỳ xem ra
cũng xa vời hơn. Tất cả tùy vào lá phiếu mà cử tri Mỹ lựa chọn hôm nay.
----------------
Đọc thêm:
·
Cuộc
bầu cử giữa kỳ và những lời nói dối
·
Bầu
cử 2022 sẽ mở đầu bất ổn chính trị mới tại Mỹ?
·
Tài
phiệt Nga thừa nhận can thiệp vào bầu cử Mỹ
No comments:
Post a Comment