Lê Phan
June
2, 2018
Nhưng
đây không phải cho một cuộc chiến bình thường mà là cho một cuộc chiến mậu dịch.
Hoa Kỳ đã khai hỏa bắn phát đầu tiên trong một cuộc chiến mậu dịch với ba trong
số các nước bạn mậu dịch lớn nhất của mình qua việc đánh thuế lên thép và nhôm
nhập cảng từ Liên Hiệp Âu Châu, Canada và Mexico. Thế là chúng ta đang trên bờ
một cuộc chiến mậu dịch giữa Hoa Kỳ không phải với các kẻ thù mà với các đồng
minh lâu đời nhất.
Chính
phủ Trump xác nhận tuần này họ sẽ áp đặt thuế quan lên thép và nhôm nhập cảng từ
Liên Hiệp Âu Châu, Canada và Mexico. Những biện pháp này đã được loan báo từ
Tháng Ba, nhưng các quốc gia láng giềng và Liên Hiệp Âu Châu – tất cả đều là những
đối tác ngoại giao tối quan trọng – đã được cho một miễn tạm thời trong khi các
nhà điều đình tìm cách tìm một sự dung hòa vốn sẽ giảm nhập cảng và giảm thiểu
những quan ngại của Tòa Bạch Ốc về thâm thủng mậu dịch.
Nhưng
hôm Thứ Năm, Bộ Trưởng Thương Mại Wilbur Ross đã nói rõ là các cuộc thảo luận
không đạt kết quả. Thuế quan 25% cho thép và 10% cho nhôm được áp dụng kể từ nửa
đêm 31 Tháng Năm.
Phản
ứng nhanh chóng và tức giận. Những phe liên hệ đều hứa sẽ áp đặt thuế quan trả
đũa lên hàng của Hoa Kỳ. Chủ tịch Ủy Hội Âu Châu tuyên bố, “Đây là một ngày tệ
hại cho mậu dịch thế giới.” Ông loan báo là liên hiệp sẽ đưa đơn kiện với tổ chức
Mậu Dịch Thế Giới và đưa ra “những biện pháp chống trả.”
Chính
phủ Mexico nói họ sẽ nhắm vào các hàng xuất cảng của Hoa Kỳ từ thịt ba chỉ,
táo, cranberries, nho, một số loại phó mát và nhiều loại thép. Canada nói họ sẽ
áp đặt thuế quan đô la đổi đô la cho một loạt các sản phẩm của Hoa Kỳ, kể cả rượu
whiskey và nước cam. Và Liên Hiệp Âu Châu bắt đầu thủ tục để áp đặt thuế lên
khoảng $7 tỷ hàng xuất cảng của Hoa Kỳ, kể cả rượu bourbon, xe mô tô
Harley-Davidson và quần jean. Trên Twitter, Tổng Thống Donald Trump tweet “Fair
Trade!” Từ Âu Châu, cựu Thủ Tướng Thụy Điển Carl Bildt tweet lại “Ít mậu dịch
hơn! Tăng trưởng chậm hơn! Ít công việc hơn!”
Tòa
Bạch Ốc cũng nhận được phản ứng đáng kể từ trong nước. Cả đến kỹ nghệ thép và
công nhân ngành thép cũng lên án thuế quan. Nhưng nhà sản xuất khác cũng lo ngại
không kém. Một cuộc nghiên cứu cho thấy thuế quan có thể làm tiêu tan đến
40,000 công ăn việc làm riêng trong ngành xe hơi.
Những
chính trị gia Cộng Hòa, ít nhất là những vị vẫn còn tin tưởng vào tự do mậu dịch,
lên án quyết định này. Thượng Nghị Sĩ Ben Sasse (Cộng Hòa-Nebraska) tuyên bố,
“Thật là ngu. Âu Châu, Canada và Mexico không phải là Trung Cộng, và không thể
đối xử với đồng minh của mình như đối xử với đối thủ. Chúng ta đã đi vào con đường
này một lần rồi – bảo hộ toàn diện là một phần lớn lý do tại sao Hoa Kỳ có cuộc
đại suy thoái. ‘Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại’ đáng lẽ không có nghĩa là ‘Làm
cho Hoa Kỳ trở lại năm 1929.’”
Giáo
Sư Paul Musgrave, giáo sư chính trị học của Đại Học Massachusetts Amherst, nhận
xét, “Tổng thống có vẻ ngày càng theo đuổi hứa hẹn đưa Hoa Kỳ lên hàng đầu,
theo một cách kỳ cục và gây thiệt hại. Kể từ khi vận động tranh cử, ông đã nói
rõ là ông coi đồng minh như là kẻ chỉ biết lợi dụng và muốn điều đình lại trật
tự mậu dịch tự do hậu Đệ Nhị Thế Chiến với họ. Đây là một lập trường tàn bạo và
có tính bóc lột.”
Chính
phủ Trump đã thúc đẩy qua những biện pháp này bằng cách viện dẫn an ninh quốc
gia, vốn cho tổng thống nhiều quyền hành pháp để áp đặt thuế quan.
Bằng
cách bảo là những nước bạn xuyên Đại Tây Dương là một đe dọa tiềm tàng, theo
ông Ed Luce của tờ Financial Times, là tổng thống đang chiều chuộng nhóm ủng hộ
nòng cốt chủ trương quốc gia quá khích và “thay đổi một hệ thống luật lệ bằng
những ý thích chính trị.”
Ông
Luce thêm, “Tung ra một cuộc chiến mậu dịch đồng thời chống lại cả đồng minh lẫn
đối thủ của Hoa Kỳ không theo một luật lệ logic quốc tế nào cả. Nó sẽ tăng giá
hàng trong nước, cắt công ăn việc làm ở Hoa Kỳ và giảm thiểu ảnh hưởng toàn cầu
của Hoa Kỳ.”
Nhưng
đây không phải là chuyện tình cờ. Ông Luce chỉ ra là nhà điều đình mậu dịch
chính của tổng thống, đại diện Mậu Dịch Hoa Kỳ Robert Lighthizer “đã lâu nay ôm
mối hận” đối với WTO và sẽ đối đầu với các chuyên gia của tổ chức này trong
vòng mấy tháng tới – cho tổng thống thêm một đụng độ quốc tế nữa để vênh vang.
Đối
với các viên chức Âu Châu, hành động của tổng thống gây bực tức nhưng không còn
làm họ ngạc nhiên nữa. Những năn nỉ của Đức và Pháp đã không cứu vãn nổi thỏa
thuận hạt nhân với Iran cũng như không thuyết phục được tổng thống đừng rút ra
khỏi thỏa thuận khí hậu Paris. Thay vì ủng hộ cho Liên Minh Bắc Đại Tây Dương
mà Hoa Kỳ lập ra, tổng thống chỉ cằn nhằn về ngân sách quân sự của các quốc gia
Âu Châu là chưa đủ. Và ông đã là một nhà tranh đấu ồn ào chống lại mậu dịch tự
do, rất thích thú được coi như là lãnh tụ thế giới chống lại sóng triều của
toàn cầu hóa.
Thành
ra nếu ông Juncker than phiền là thuế quan là “bảo hộ mậu dịch, nguyên chất và
đơn giản,” điều đó không làm bận tâm Tòa Bạch Ốc. Nhưng thiệt hại gây nên cho
liên hệ với Âu Châu sẽ là thật và còn ảnh hưởng lâu dài cũng như còn có tính tự
hại mình đối với ông Trump. Nếu tổng thống thực sự muốn thắng cuộc chiến lớn
hơn với Trung Cộng, ông sẽ cần sự ủng hộ của chính những đồng minh mà nay ông
đã biến thành kẻ thù. Thay vì vậy ông đang đẩy Âu Châu đến gần Bắc Kinh hơn.
Liên
Hiệp Âu Châu chia sẻ nhiều những quan ngại của Hoa Kỳ về những cố gắng của
Trung Cộng để đạt được những kỹ thuật tiến bộ nhất qua việc cưỡng bách phải
chia sẻ những bản quyền trí tuệ, đánh cắp qua Internet và ngay cả đến dùng điệp
viên. Nhưng các viên chức Âu Châu ngày càng bực mình với cách mà tổng thống đã
lợi dụng một điều khoản mơ hồ trong luật mậu dịch của Hoa Kỳ để chống lại ngay chính
những đồng minh của mình.
Cuộc
tranh chấp này đến vào một thời điểm khó khăn. Khủng hoảng chính trị ở Ý và Tây
Ban Nha, tuy đã tạm yên, nhưng cũng thách thức sức mạnh của khối lục địa Âu
Châu cũng như sự bền vững của đồng tiền chung. Những nhóm mị dân ở nhiều quốc
gia đang thách thức những giá trị tự do cấp tiến vốn đã có thời là nền tảng của
cả dự án Liên Hiệp Âu Châu và liên minh xuyên Đại Tây Dương.
Tòa Bạch Ốc còn chơi trò chia để trị tạo
thêm chia rẽ trong khối, cũng như tạo nên một cảm tưởng khủng hoảng đang đe dọa
Tây Phương.
Tòa Bạch Ốc đã thân thiện với những chính phủ thiếu dân chủ ở Ba Lan và Hungary
vốn hiện đang là mối nhức đầu cho Brussels.
Ngoại
trưởng Hungary đã ở Washington tuần này, ca tụng gia tăng liên hệ mậu dịch
trong khi chế nhạo các lãnh tụ Tây Âu cho sự chống đối của họ với những khía cạnh
thiếu đạo đức dân chủ của chính sách ngoại giao của tổng thống. Ông Peter
Szijarto nói, “Hungary sẽ không tham gia vào ban đồng ca vốn đang có trò chơi
là chỉ trích Hoa Kỳ.”
Trong
khi đó những quốc gia thân hữu của Hoa Kỳ nay thấy mình đang ở một vị trí kỳ lạ,
phải đối phó với một người bạn như là kẻ thù.
Thủ
Tướng Justin Trudeau của Canada đã phải lên tiếng, “Người Mỹ vẫn là đối tác của
chúng tôi, đồng minh của chúng tôi, và bạn của chúng tôi. Đây không phải là về
nhân dân Hoa Kỳ.” Trong một luận điệu mà trong những năm trước là của các nhà
ngoại giao Hoa Kỳ nói về một chế độ độc tài, ông tiếp, “Chúng ta phải tin là ở
một lúc nào đó common sense sẽ thắng, nhưng chúng tôi không thấy dấu hiệu của sự
việc đó trong hành động hôm nay bởi chính phủ Hoa Kỳ.”
Trong
khi đó tổng thống chuẩn bị đi gặp lãnh tụ Bắc Hàn, người đã tàn nhẫn giết chết
một thanh niên Hoa Kỳ vô tội chỉ vì muốn thị uy với Hoa Kỳ. (Lê Phan)
-------------------------------
Ngô
Nhân Dụng
June
1, 2018
Gần
đây khi nói tới “Chiến tranh mậu dịch” người ta nghĩ ngay đến cuộc đối đầu giữa
Mỹ và Trung Quốc. Nhưng cuộc chiến tranh mậu dịch đang bắt đầu cho nổ ra không
phải giữa Mỹ với nước Tàu.
Hành
động mới nhất của ông Trump là đánh trên các đồng minh lâu đời của Mỹ: Canada,
Mexico và các nước Châu Âu. Nghị sĩ Nebraska, ông Ben Sasse (Cộng Hòa) nhận
xét: “Thật là ngu, Châu Âu, Canada, và Mexico không phải là Trung Quốc! Mình
không thể đối xử với đồng minh như với kẻ đối nghịch được.” Hiện giờ, chính phủ
Mỹ đối xử với các đồng minh còn tệ hơn với Trung Cộng.
Mặc dù chính phủ Trump mới nói sẽ đánh thuế trên $50 tỷ hàng hóa của Trung Quốc, nhưng đó là chuyện đã nói đi nói lại không biết bao nhiêu lần rồi. Sau khi tiếp đón Phó Thủ Tướng Lưu Hạc, chính phủ Mỹ đã hoãn không nói đến lời đe dọa đánh thuế với con số $200 tỷ nữa. Không những thế, ông Trump còn cho công ty ZTE được mua các vật liệu từ Mỹ, xóa bỏ lệnh trừng phạt công ty Trung Quốc này khi họ vi phạm lệnh cấm mua bán với Iran và Bắc Hàn. Việc trừng phạt này hoàn toàn vì lý do an ninh quốc gia, nay được bỏ qua. Nếu không được mua hệ điều hành Android của Google hoặc chíp của Qualcomm để dùng trong điện toại cầm tay thì ZTE phải đóng cửa!
Chính
phủ Trump viện điều 232 trong một đạo luật năm 1962, lấy lý do an ninh quốc gia
để đánh thuế trên thép và nhôm nhập cảng từ ba nơi bị đánh. Cộng Sản Trung Quốc
cũng đang dùng lý do an ninh quốc gia để ngăn chặn nhiều món mua của Mỹ, chất
bán dẫn chẳng hạn, với mục đích nâng đỡ các nhà sản xuất trong nước họ.
Canada
là nước đồng minh thân thiết nhất của Mỹ. Quân đội Canada đã chiến đấu bên cạnh
quân Mỹ trong hai trận đại chiến và chiến tranh Cao Ly. Thủ tướng Canada, ông
Justin Trudeau, nói rằng đem lý do an ninh để đánh thuế trên thép Canada là một
điều tức cười!
Nhập
cảng nhôm và thép từ Canada là một phần trong chiến lược quốc phòng của Mỹ. Các
công ty Mỹ làm chủ nhiều quặng mỏ ở Canada, được đưa qua đưa lại giữa hai nước
nhiều lần để cuối cùng biến thành thép và nhôm hoàn tất. Các công ty Mỹ làm xe
hơi cũng như các ngành công nghiệp khác đặt nhiều nhà máy ở Canada.
Canada
cung cấp 43% nhôm nhập cảng vào Mỹ, gấp đôi số mua của Nga và Trung Quốc.
Canada cung cấp một phần năm (21%) số thép hoàn tất ma nước Mỹ nhập cảng, cao
hơn 9% mua của Nga và 2% mua của Tàu.
Mexico
cung cấp 9% số thép hoàn tất Mỹ nhập cảng và 11% thép đang biến chế. Liên Hiệp
Châu Âu bán 17% số thép Mỹ mua, đặc biệt là loại thép không han gỉ, dùng trong
kỹ nghệ xe hơi.
Sau
khi nghe chính phủ Mỹ tấn công bằng thuế nhập cảng, các nước trên đã trả đũa
ngay.
Canada
sẽ đánh thuế thép mua từ Mỹ 25% trên thép, 10% trên nhôm, giống hệt thuế suất Mỹ
sắp đánh. Hai loại hàng đó không lớn bằng con số bán sang Mỹ nên Canada sẽ đánh
thuế thêm trên nhiều mặt hàng khác, như thực phẩm, nông phẩm. Họ nhắm vào các
món xuất cảng từ những tiểu bang đã bầu cho Tổng Thống Donald Trump năm 2016.
Mexico
cũng theo cùng một chiến thuật. Họ sẽ đánh thuế trên những thứ như thép mua từ
Mỹ, đèn điện, nho, thịt nguội, thịt heo, pho ma, các thứ dâu (berries), nho,
táo, vân vân. Mexico là thị trường mua nhiều táo nhất của Mỹ; Wisconsin sản xuất
hơn một nửa số cranberries trên cả nước, bán qua Canada nhiều nhất. Dân Biểu
Dave Reichert, Cộng Hòa, Washington, cho biết từ khi có hiệp ước tự do mậu dịch
NAFTA, số táo và lê bán qua Mexico tăng 70%.
Liên
Hiệp Châu Âu cũng chuẩn bị đánh thuế trả đũa trên hàng nhập cảng từ Mỹ, giá trị
hơn $7.5 tỷ, trong số đó có thép, xe gắn máy, nông phẩm như cranberries, rượu
bourbon, thuyền máy, và cả các bộ bài để đánh bạc.
Tổng
Thống Trump nói rằng sau khi ông chỉ dọa đánh thuế thôi, ngành sản xuất thép ở
Mỹ đã phục hưng, nhiều nhà máy ở Ohio và Illinois đã thuê thêm công nhân! Chủ
nhân các công ty thép hoan nghênh các thứ thuế mới vì họ có thể tăng giá bán,
khi thép nhập cảng bị thuế mới sẽ lên giá. Nhưng khi các nước bị tấn công phản ứng,
hàng thép của Mỹ bán sang nước họ cũng tăng giá, khó cạnh tranh với thép nội địa,
không khác gì cả. Canada mua một nửa số thép Mỹ xuất cảng, Mexico mua 40%. Các
nghiệp đoàn công nhân ngành thép chống lệnh đánh thuế mới, sau khi đã vận động
cho Canada được miễn trừ. Vì những công đoàn này thâu nhận đoàn viên trong cả
hai nước Mỹ và Canada.
Tổng
Thống Donald Trump đã đe dọa sẽ đánh thuế trên xe hơi và đồ phụ tùng nhập cảng.
Nga và Trung Quốc sẽ không hề hấn gì, vì không nước nào bán xe qua Mỹ, nhưng
Canada và EU sẽ lãnh đòn, và họ sẽ trả đũa.
Người
tiêu thụ ở Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng vì khi thuế tăng, hàng hóa tăng giá, trong suốt
dây chuyền sản xuất. Nhiều công ty Mỹ nhập cảng thép và nhôm, dùng trong xe
hơi, làm các thứ hộp hay “giấy gói” kẹo bánh.
Quỹ
Dự Trữ Liên Bang (Federal Reserve, ngân hàng trung ương Mỹ) mới cho biết một
nhà sản xuất xe kéo than rằng không thể tăng giá hàng bán theo cùng nhịp với
chi phí sẽ tăng. Một nhà sản xuất đồ chơi cho trẻ em nói rằng nhôm tăng giá khiến
giá bán phải tăng gấp ba.
Khi
thép và nhôm tăng giá, các xí nghiệp sản xuất ở Mỹ sẽ phải tăng giá hàng bán,
khi ra thị trường quốc tế sẽ cạnh tranh với các nước khác khó khăn hơn. Trước
ngày chính phủ Mỹ công bố áp dụng các sắc thuế mới, giá thép bán ở Mỹ đã tăng
40% kể từ đầu năm 2018, và cao gấp rưỡi giá thép ở Châu Âu. Nếu Tổng Thống
Trump muốn nâng đỡ các xí nghiệp xe hơi Mỹ, các sắc thuế mới sẽ gây ảnh hưởng
trái ngược.
Đời
sống kinh tế của nước Mỹ, đặc biệt trong các ngành công nghiệp, liên hệ chặt chẽ
với các nước khác, trong một mạng lưới tiếp liệu chằng chịt mua đi bán lại với
nhau. Những sắc thuế mới đánh trên các nước đồng minh, và phản ứng trả đũa của
họ, sẽ biến thành một thứ “thuế” mà người dân trong nước Mỹ phải chịu. Vì giá cả
sẽ tăng, khó bán hàng, phải bớt nhân công, hoặc giảm bớt lương.
Nghị
Sĩ Orrin Hatch, Cộng Hòa, tiểu bang Utah, chủ tịch Ủy Ban Tài Chánh Thượng Viện,
phê bình: “Đánh thuế quan trên thép và nhôm tức là tăng thuế hàng hóa, ảnh hưởng
tới dân Mỹ tiêu thụ, các xí nghiệp và công nhân.” Ông tuyên bố sẽ tiếp tục ngăn
cản không cho chính phủ làm như vậy.
Trong
quốc hội Mỹ, phần lớn những người chống lại những thuế mới này thuộc đảng Cộng
Hòa. Đó là đảng xưa nay vẫn đề cao tự do kinh doanh, tăng gia các quan hệ
thương mại đa phương bằng những định chế quốc tế. Để kinh tế thế giới sống
trong luật lệ, theo nền nếp mà nước Mỹ đã áp dụng.
Tổng
Thống Trump thuộc đảng Cộng Hòa nhưng đi ngược đường lối đó; một điều rất khó
hiểu! Ông muốn xóa các hiệp ước thương mại đa phương; ông coi thường các tổ chức
quốc tế. Đa số trong đảng Dân Chủ ủng hộ các sắc thuế mới, vì chủ trương của họ
vẫn muốn nhà nước can thiệp nhiều hơn vào đời sống kinh tế. Không biết số người
chống có đủ đông để ngăn cản hành pháp hay không.
Trước
mắt, giới kinh doanh Mỹ và các nước trên còn đứng trước một mối bất trắc khác,
là không biết những nước nào, các công ty nào, món hàng nào sẽ được “miễn trừ”
không bị đánh thuế! Trong khi chờ đợi, các xí nghiệp sẽ không dám quyết định những
món đầu tư lớn. Một hậu quả không lường trước là giới vận động hành lang sẽ được
cơ hội hoạt động mạnh mẽ! Khi tranh cử tổng thống, ông Donald Trump hứa sẽ chấm
dứt tình trạng vận động bên lề chính phủ, mà ông gọi là một “vũng lầy.” Vũng lầy
của chúng ta đang được cơ hội hoạt động mạnh hơn. (Ngô Nhân Dụng)
------------------------------------
Lê
Phan -
May 26, 2018
Ngô
Nhân Dụng - May 22, 2018
No comments:
Post a Comment