Cải tạo đảo ở Trường
Sa, Việt Nam muốn gửi thông điệp gì đến Bắc Kinh?
RFA
2024.08.30
Việt
Nam đã cải tạo, nâng cấp các đảo ở Trường Sa, trong đó bãi
Thuyền Chài được
cải tạo đủ sức để xây dựng đường băng dài ba ngàn mét. Các chuyên gia nghiên cứu
biển Đông cho rằng việc Việt Nam tăng tốc cải tạo các đảo ở Trường Sa nhằm để
Trung Quốc thấy cái giá phải trả cao hơn nếu “chuyển căng thẳng” về phía Việt
Nam.
Bãi
Thuyền Chài qua ảnh vệ tinh hôm 28 tháng Tám, 2024 do RFA ghi nhận từ dịch vụ vệ
tinh Planet Lab. (RFA
/ Plane)
Hôm
ngày bảy tháng Sáu, 2024, Chương trình Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI) của Trung tâm
Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington DC công bố báo cáo cho biết,
Việt Nam tăng tốc cải tạo, nâng cấp các đảo mình đang đóng quân ở Trường Sa.
Trong đó, bãi Thuyền Chài được cải tạo với độ dài đã hơn 4000 mét, đủ sức để
xây dựng đường băng dài 3000 mét.
Ảnh
chụp từ vệ tinh bãi Thuyền Chài hôm 11/5/2024 của AMTI (Ảnh: AMTI / CSIS)
Theo
ảnh vệ tinh chụp bãi Thuyền Chài từ Planet Lab mà RFA ghi nhận được trong ngày
28 tháng Tám, 2024, so sánh với ảnh vệ tinh của AMTI chụp hồi tháng Năm , có thể
thấy thấy bãi Thuyền Chài đã được tăng cường đáng kể so với hai tháng trước.
Cụ
thể, bộ phận được cho là có thể xây dựng đường băng, vào hồi giữa tháng 5/2024,
vẫn còn lồi lõm, có nhiều nước, nhưng vào ngày 28 tháng Tám, ảnh vệ tinh cho thấy,
nó đã được bồi lấp đầy đủ.
Theo
những phân tích của nhà nghiên cứu Trần Bằng ở Đại học Paris 2, Pháp, và nhà
nghiên cứu Nguyễn Thế Phương ở Đại học UNSW Canberra, Australia qua chia sẻ với
RFA, ảnh vệ tinh mới nhất do RFA ghi nhận, cho thấy, bãi Thuyền Chài có công sự,
cảng, âu tàu, vịnh bên trong để trú ẩn. Đặc biệt, có thể thấy năng lực công
nghiệp quốc phòng của Việt Nam đã tiến lên một bước khi ở Thuyền Chài có sự hiện
diện của các tàu hút cát cỡ lớn, có thể hút cát tại chỗ để bồi lấp đảo, thay vì
phải chở vật liệu từ đất liền như trước đây.
Cận
cảnh âu tàu, công sự, cảng, cầu cảng, tàu thuyền trong bãi Thuyền Chài ngày 28
tháng Tám, 2024 (Ảnh RFA/ Planet)
Tại
sao Việt Nam tăng cường xây dựng những cơ sở vật chất nói trên ở bãi Thuyền
Chài? Liệu những tiến triển mới ở bãi Thuyền Chài có làm cho Trung Quốc chuyển
hướng căng thẳng từ Philippines sang Việt Nam? RFA có cuộc trao đổi ngắn với
nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương về những chuyển động mới như vừa nêu:
*
RFA.
Theo ông, những công trình mới trên bãi Thuyền Chài nhắm đến mục tiêu cụ thể gì
trên Biển Đông?
Nguyễn
Thế Phương :
Không
chỉ trên bãi Thuyền Chài mà còn ở các điểm khác của Việt Nam ở Trường Sa. Theo
một số báo cáo, căn cứ vào hình ảnh vệ tinh, thì một hai năm trở lại đây, Việt
Nam đã đẩy mạnh cải tạo các điểm đảo ở Trường Sa. Trong đó, điểm được cải tạo lớn
nhất là bãi Thuyền Chài.
Điều
này nằm trong tư duy quốc phòng của Việt Nam. Tư duy quốc phòng của Việt Nam đi
theo ba yếu tố là "bờ - biển - đảo." Những yếu tố này rất quan trọng
trong tư duy phòng thù hướng biển của Việt Nam.
Trong
đó, các đảo ở Trường Sa được nhấn mạnh là có vai trò quan trọng trong việc Việt
Nam có thể phòng thủ hướng biển hay không.
Việt
Nam rút kinh nghiệm từ vụ dàn khoan HD-981 xâm nhập sâu vào vùng đặc quyền kinh
tế Việt Nam năm 2014. Khi đó, Việt Nam mỗi khi cần tiếp viện cho các lực lượng
trên biển thì chủ yếu vẫn là đi từ đất liền ra. Tiếp viện từ đất liền thì quy
mô và tốc độ chi viện bị giảm thiểu vì khoảng cách từ bờ ra đến nơi cần tiếp viện
rất là xa. Việc cải tạo các đảo ở Trường Sa sẽ giúp Việt Nam triển khai lực lượng
chi viện tới các vùng biển tranh chấp nhanh hơn. Đó là bài học Việt Nam rút ra
được từ 2014.
Vì
vậy nếu nhìn việc cải tạo đảo, chúng ta thấy những địa điểm phù hợp như Thuyền
Chài thì sẽ được mở đường băng. Sắp tới Thuyền Chài sẽ có một đường băng khoảng
ba cây số. Khi đó Việt Nam có triển khai không chỉ máy bay vận tải bình thường
mà cả máy bay quân sự.
Thứ
hai, Thuyền Chài cũng được xây thêm các âu tàu, giúp cho lực lượng chấp pháp biển
có thể trú ẩn. Từ đó, các lực lượng này có thể triển khai đến vùng tranh chấp rất
nhanh. So với trước đây, Việt Nam chỉ có thể triển khai lực lượng chấp pháp từ
bờ ra. Đây là sự tăng năng lực rất lớn.
Thứ
ba, việc cải tạo đảo còn hướng đến mục tiêu giúp cho điều kiện sống, làm việc của
con người trên đảo được tốt hơn. Điều này nằm trong tư duy quốc phòng của Việt
Nam là “chiến tranh nhân dân.” Trên các đảo tiền tiêu ở Trường Sa sẽ không chỉ
có quân đội mà còn có người dân sinh sống, làm ăn. Điều đó tạo ra thế trận mà
thuật ngữ quân sự Việt Nam gọi là “chiến tranh nhân dân.” Tư duy “chiến tranh
nhân dân” có kết quả là tạo cho Việt Nam điểm tựa lớn hơn ở các vùng tranh chấp.
Tiếp
nữa, một trong những cơ sở mà Việt Nam đẩy mạnh cải tạo, nâng cấp, là các cơ sở
phòng thủ. Tư duy quốc phòng hướng biển của Việt Nam đi theo hướng phòng thủ chứ
không phải tấn công. Làm thế nào để các điểm phòng thủ của Việt Nam ở Trường Sa
càng khó bị tấn công càng tốt, và nếu bị chiếm thì cũng khó mà giữ được. Đó là
tư duy phòng thủ hiện nay của Việt Nam.
Đó
là lý do vì sao không chỉ Thuyền Chài mà một số điểm đảo xung quanh Thuyền Chài
cũng được cải tạo, nâng cấp. Đó là những yếu tố chính giải thích cho hoạt động
cải tạo, nâng cấp đảo của Việt Nam gần đây.
*
RFA.
Liệu những diễn biến mới trên bãi Thuyền Chài có làm Trung Quốc chuyển căng thẳng
từ Phillippines sang Việt Nam không?
Nguyễn
Thế Phương :
Ở
thời điểm hiện tại thì Trung Quốc không muốn chuyển căng thẳng về phía Việt
Nam. Nói cách khác, họ chưa muốn tạo ra nhiều mặt trận khác nhau trên Biển Đông
cùng một lúc.
Về
vấn đề này, các học giả có nhiều đánh giá khác nhau. Một trong những đánh giá
đáng chú ý là Trung Quốc tính toán ở thời điểm hiện nay dựa trên vấn đề
"cost and benefit", tức là lợi ích mà họ đạt được là gì, và cái giá
mà họ phải trả khi họ thực thi bất kì động thái mới nào trên Biển Đông.
Hiện
nay, dường như Trung Quốc đánh giá rằng nếu họ tiếp tục gây sức ép lên
Philippines thì họ sẽ được nhiều cái lợi hơn là thiệt hại. Trong khi đó, nếu
tăng cường sức ép lên Việt Nam thì cái giá phải trả sẽ tăng lên rất là nhiều.
Ở
đây có một số logic mà nhiều học giả, trong đó có các học giả Mỹ, đánh giá là
chính vì Philippines là đồng minh của Mỹ nên ở thời điểm hiện tại, Trung Quốc mới
nhắm vào Philippines.
Hãy
quay trở lại với ví dụ năm 2014, khi Trung Quốc kéo giàn khoan HD-981 vào sâu
trong vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam. Khi đó, một trong những lý do khiến cho
Trung Quốc hạ nhiệt, rút lui, là Việt Nam đe dọa sẽ xích lại gần hơn với Mỹ bằng
cách này hay cách khác. Động thái đó của Việt Nam vừa là do có sức ép từ một số
nhóm trong nước.
Chính
điều đó làm cho Trung Quốc lùi lại một bước và hạ nhiệt. Bởi vì họ biết rằng nếu
Trung Quốc hạ nhiệt thì Việt Nam cũng sẽ không tiến lại gần Mỹ quá mức.
Trong
tư duy quốc phòng của Trung Quốc thì Việt Nam có vị trí rất quan trọng, là điểm
án ngữ sườn phía nam của họ. Nếu Việt Nam tiến lại gần Mỹ thì vị trí sườn phía
nam của họ sẽ bị đe dọa rất nghiêm trọng.
Chính
điểm đó là một trong những công cụ để Việt Nam có thể thương lượng với Trung Quốc.
Trong
khi đó, Trung Quốc hiểu rằng dù họ có ép Philippines hết cỡ thì Philippines
cũng đã là đồng minh của Mỹ từ lâu rồi. Do đó, đứng từ góc độ của Philippines
thì họ không còn công cụ nào khác để tương tác với Trung Quốc nữa.
Đó
chính là điểm mà các học giả hiện nay thống nhất với nhau về Philippines. Nước
này không còn nhiều công cụ làm đòn bẩy đối với Trung Quốc nữa.
*
RFA.
Ngoài các vấn đề “lợi ích và trả giá” về mặt đối ngoại như trên, năng lực trên
thực địa của Việt Nam và Philippines có ảnh hưởng đến hành vi của Trung Quốc
không?
Nguyễn
Thế Phương :
Thực
tế mà nói thì các điểm đảo Việt Nam bồi đắp ở Trường Sa đã do Việt Nam sở hữu,
kiểm soát từ rất lâu rồi. Các điểm đảo này từ lâu đã có cơ sở hạ tầng rất kiên
cố và vững chắc rồi.
Trong
khi đó, các điểm tranh chấp giữa Philippines và Trung Quốc thì tình hình rất
khác. Bãi cạn Scarborough thì Philippines đã mất quyền kiểm soát từ rất lâu.
Còn ở bãi Cỏ Mây thì Philippines chỉ có một con tàu cũ nát sản xuất từ thời Thế
chiến thứ hai neo trên đó. Trung Quốc có đủ khả năng để kéo con tàu đó ra khỏi
bãi Cỏ Mây.
Điều
đó có nghĩa là gì? Có nghĩa là vị thế trên thực địa của Philippines tại các
vùng tranh chấp yếu hơn rất nhiều so với các thực thể mà Việt Nam đang chiếm giữ.
Nói
cách khác, năng lực của Philippines trên thực địa không đủ mạnh để thuyết phục
Trung Quốc rằng nếu anh không giảm căng thẳng thì anh sẽ phải trả một cái giá rất
lớn.
Chính
điều này cũng là điểm cốt lõi trên thực địa khiến cho Trung Quốc tự tin trong
việc ép Philippines.
Điểm
này cũng là điểm mà Philippines và Việt Nam khác nhau.
*
RFA
xin cảm ơn nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Phương đã dành cho chúng tôi cuộc phỏng vấn
này.
---------------------
Tin,
bài liên quan
Thời
Sự
Quân cảng Ream của Campuchia và nguy
cơ Hải cảnh Trung Quốc xuống Vịnh Thái Lan
Việt Nam đệ trình thềm lục địa mở rộng
ở Biển Đông trong bối cảnh các tranh chấp chưa hạ nhiệt
Tại sao Việt Nam đệ trình thêm hồ sơ
thềm lục địa mở rộng ở Biển Đông?
Việt Nam cần làm gì khi Philippines đệ
trình thềm lục địa mở rộng?
Việt Nam hàm ý gì khi phản đối tàu Haiyang-26 của Trung Quốc?
No comments:
Post a Comment