Vì sao Pakistan và
Iran tấn công nhau lúc này và liệu xung đột có leo thang?
Roohan
Ahmed
BBC
World Service
Islamabad
19 tháng 1, 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cg3x3q1qn9go
Chín
người được xác nhận đã thiệt mạng do các cuộc không kích của Pakistan nhắm vào
nơi bị nghi là chỗ ẩn náu của phiến quân ở tỉnh Sistan và Baluchistan của Iran
vào sáng thứ Năm.
Bộ Ngoại giao Pakistan mô tả các cuộc tấn công vào
sáng thứ Năm (18/1) là “một cuộc tấn công quân sự chiến lược và đồng bộ nhằm
vào các căn cứ cụ thể ở Iran”.
Còn quân đội Pakistan cho biết trong một tuyên bố
rằng “những nơi ẩn náu được các tổ chức khủng bố sử dụng đã bị không kích thành
công trong một cuộc tấn công dựa trên các thông tin tình báo”.
‘Ở Hà Nội, lo Ấn Độ - Pakistan chiến tranh hạt nhân’: Pompeo kể chuyện
Kabul 'thay thầy đổi chủ' tác động ra sao tới Nga, Trung Quốc, Iran và
Pakistan?
Các cuộc tấn công diễn ra sau hàng loạt vụ công phá
bằng tên lửa của Iran vào nơi ẩn náu được cho là của tổ chức cực đoan Jaish
al-Adl, nằm ở tỉnh Balochistan của Pakistan.
Theo Bộ Ngoại giao Pakistan, có hai trẻ em thiệt
mạng và ba bé gái bị thương trong cuộc tấn công của Iran, khiến Pakistan phải
triệu hồi đại sứ của mình từ Tehran về Pakistan.
Bất chấp các cuộc tấn công, mỗi quốc gia đều khẳng
định rằng bên kia không phải là mục tiêu dự kiến; cả Iran lẫn Pakistan đều
tuyên bố sẽ tấn công các nhóm chiến binh dân tộc chủ nghĩa Baloch đóng trên
lãnh thổ của bên còn lại.
Chúng
ta biết gì về các cuộc tấn công của Pakistan?
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/4f75/live/9eefb640-b5fc-11ee-802c-37cc50d07507.jpg
Người dân tập trung cạnh đống đổ nát sau cuộc tấn
công của quân đội Pakistan vào một ngôi làng của Iran ở tỉnh Sistan và
Baluchestan
Quân đội Pakistan cho biết, dựa trên thông tin tình
báo, họ đã nhắm mục tiêu vào các căn cứ của Quân đội Giải phóng Balochistan
(BLA) và Mặt trận Giải phóng Balochistan (BLF) ở Iran, các nhóm bị cáo buộc
hoạt động khủng bố trong lòng Pakistan.
Quân đội cho biết máy bay không người lái tự sát,
hỏa tiễn, tên lửa và các loại vũ khí khác đã được sử dụng trong chiến dịch này
và phải hết sức thận trọng để tránh 'thiệt hại ngoài dự kiến'.
Tuyên bố chỉ đích danh một số "kẻ khủng
bố" kiểm soát các căn cứ và cho biết Quân đội Pakistan luôn sẵn sàng đảm
bảo an ninh đất nước.
Phó Thống đốc An ninh tỉnh Sistan-Baluchestan của
Iran, Ali Raza Marhmati, nói với đài truyền hình Iran rằng vụ tấn công được
thực hiện lúc 04:05 sáng giờ địa phương và nhắm vào một ngôi làng gần thành phố
Saravan của Iran, gần biên giới Pakistan và cách thủ đô Tehran của Iran khoảng
1800km về phía đông nam.
Quân
đội Giải phóng Baloch, Mặt trận Giải phóng Baloch và Jaish al-Adl là ai?
Pakistan launches retaliatory strikes inton Iran
https://ichef.bbci.co.uk/news/519/cpsprodpb/9ac7/live/3f650a70-b61c-11ee-bc2f-cb5579b90709.png
Một số tổ chức ly khai Baloch đã hoạt động ở tỉnh
Balochistan của Pakistan trong nhiều thập kỷ và các tổ chức này đã nhận trách
nhiệm đứng sau nhiều cuộc tấn công chết người nhằm vào lực lượng an ninh, cảnh
sát và các địa điểm quan trọng của Pakistan.
Hai nhóm lớn nhất là BLF, do Tiến sĩ Allah Nazar
Baloch lãnh đạo và BLA, do Bashir Zeb lãnh đạo.
Chính quyền Pakistan trong vài năm qua đã tuyên bố
rằng các chiến binh có liên quan đến các tổ chức ly khai này đã ẩn náu ở Iran.
Sau cuộc không kích của Pakistan, BLF đã đưa ra
tuyên bố phủ nhận rằng nhóm này có bất kỳ căn cứ nào tại Iran hay bất kỳ chiến
binh nào của họ bị thương.
BLF được biết là hoạt động tích cực trong và xung
quanh khu vực Makran của Balochistan và đã nhận trách nhiệm về một số cuộc tấn
công nhằm vào lực lượng an ninh Pakistan trong thời gian gần đây.
Vào tháng 1/2022, tổ chức bị cấm này đã tấn công một
trạm kiểm soát của quân đội Pakistan ở thành phố Gwadar, Balochistan, khiến 10
binh sĩ Pakistan thiệt mạng.
Ngoài ra, BLF còn bị cáo buộc tấn công người lao
động nhập cư và người dân địa phương.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/a1d2/live/db6174c0-b5fb-11ee-beb5-e1400df560f2.jpg
Tiến sĩ Allah
Nazar Baloch (trái) và Bashir
Zeb (phải)
BLA ly khai ra đời vào đầu những năm 1970 khi một
cuộc nổi dậy vũ trang chống lại nhà nước Pakistan nổ ra ở Balochistan trong
nhiệm kỳ đầu tiên của chính phủ của cựu Thủ tướng Zulfikar Ali Bhutto.
Sau cuộc đảo chính do nhà độc tài quân sự Zia ul-Haq
lãnh đạo, các cuộc đàm phán với các nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa dân tộc Baloch
đã dẫn đến việc tạm thời chấm dứt cuộc nổi dậy vũ trang và các hoạt động của
BLA cũng vơi dần.
Tuy nhiên, xung đột lại bùng nổ dưới thời cựu Tổng
thống Pervez Musharraf, sau khi Nawab Khair Bakhsh Murri, một thủ lĩnh theo chủ
nghĩa dân tộc của Baloch, bị bắt vì tội sát hại một thẩm phán Tòa án Tối cao.
Một loạt cuộc tấn công mới nhằm vào các cơ sở chính
phủ và lực lượng an ninh ở các khu vực khác nhau của Balochistan bắt đầu vào
khoảng năm 2000, bạo lực từ đó gia tăng và lan rộng đến các khu vực khác nhau
của Balochistan.
Hầu hết các cuộc tấn công này tiếp tục được BLA thực
hiện và chính phủ Pakistan đã liệt BLA vào danh sách các tổ chức bị cấm vào năm
2006.
Tổ chức này cũng phản đối dự án Hành lang Kinh tế
Trung Quốc-Pakistan và đã tấn công các mục tiêu Trung Quốc ở Pakistan bằng các
cuộc tấn công liều chết trong một số hoạt động gần đây.
BLA tuyên bố thực hiện cuộc tấn công đầu tiên như
vậy vào tháng 8/2018 gần thị trấn Dalbandin, nhắm vào một chiếc xe buýt chở
công nhân Trung Quốc tại mỏ vàng và đồng Saindak. Chỉ có kẻ đánh bom tử vong
trong vụ tấn công.
BLA sau đó đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công lãnh
sự quán Trung Quốc ở Karachi vào tháng 11/2018, do ba tay súng và những kẻ đánh
bom liều chết thực hiện và giết chết ít nhất bốn người khác
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/7e96/live/40a39d60-b5fa-11ee-beb5-e1400df560f2.jpg
Iran đã bắn tên lửa tương tự như thế này vào các căn
cứ phiến quân ở Pakistan
Jaish al-Adl (hay “Quân đội Công lý và Bình đẳng”)
là một nhóm chiến binh vũ trang chống lại chính phủ Iran.
Nhóm này tự mô tả là "người bảo vệ quyền của
người Sunni" ở tỉnh Sistan-Baluchestan của Iran, là mục tiêu của các cuộc
tấn công của Iran vào Pakistan.
Jaish al-Adl đã nhận trách nhiệm về một số cuộc tấn
công vào lực lượng an ninh Iran trong quá khứ (chủ yếu ở tỉnh
Sistan-Baluchestan) và Iran tuyên bố rằng họ có sự hậu thuẫn của Mỹ và Israel.
Tình báo Mỹ cho rằng nhóm này có liên quan đến vụ
tấn công cựu Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad hồi năm 2005.
Năm 2009, Iran bắt giữ Abdolmalek Rigi, người đứng
đầu nhóm chiến binh với cáo buộc đánh bom lực lượng an ninh Iran và là điệp
viên của Anh và Mỹ. Rigi bị hành quyết bằng hình thức treo cổ vào năm 2010.
Mohammad Abbasi, một cựu nhà ngoại giao Pakistan làm
việc ở Iran vào thời điểm đó, nói rằng Pakistan đóng một vai trò quan trọng
trong vụ bắt giữ Rigi.
Vì
sao chuyện tấn công lại xảy ra lúc này?
https://ichef.bbci.co.uk/news/514/cpsprodpb/e015/live/9caec3f0-b61d-11ee-beb5-e1400df560f2.png
BẢN
ĐỒ KHU VỰC TRANH CHẤP IRAN - PAKISTAN
Nhà phân tích Syed Mohammad Ali nói với BBC rằng
hiện tại Iran đang chịu áp lực - cả trong nội bộ lẫn từ các đồng minh Hamas,
Hezbollah và Houthis - để vận hành đất nước.
Theo ông, Iran đã tấn công ở Iraq, Syria và sau đó
là Pakistan nhằm chuyển hướng sự chú ý khỏi những vấn đề nội bộ và tình hình ở
Trung Đông.
Theo nhà phân tích, vào đêm tiến hành các cuộc tấn
công, đã có cuộc gặp giữa quan chức Pakistan và Iran, nhưng Pakistan bị Iran
tấn công mà không hề có hành động khiêu khích gì nên Pakistan trả đũa.
Tiến sĩ Kamran Bukhari thuộc Viện Chiến lược và
Chính sách New Lines ở Washington nói rằng "Pakistan có thể đã quyết định
đáp trả vì họ không muốn cho phép Iran cư xử với Pakistan theo cách mà Iran
thường làm với Iraq".
Giáo sư Qandeel Abbas thuộc Khoa Quan hệ Quốc tế tại
Đại học Quaid-e-Azam nói với BBC rằng có những khu vực ở cả hai bên biên giới
Iran-Pakistan nơi phe ly khai và phiến quân đặt ra thách thức chung cho cả hai
nước.
Theo Giáo sư Abbas, cả Iran và Pakistan đều đã thực
hiện hành động chống lại phiến quân xuyên biên giới với sự đồng ý của quốc gia
kia, mặc dù chính quyền của cả hai nước không xác nhận cũng không phủ nhận các
báo cáo về hành động đó.
Ông lưu ý rằng không có binh sĩ nào được điều động
dọc biên giới dài 1.000 km giữa Iran và Pakistan cho đến năm 2013, bất chấp bạo
lực của phiến quân, nạn buôn người và buôn lậu ma túy.
Theo Giáo sư Abbas, cả Pakistan và Iran đều coi nhóm
chiến binh Jaish al-Adl mà Iran nhắm tới là một mối đe dọa và hiện đang xem xét
khai thác tình hình hiện tại để có lợi cho mình.
Chuyện
gì tiếp theo?
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/a273/live/9bf15540-b5fa-11ee-bc2f-cb5579b90709.jpg
Người Pakistan đã theo dõi sát sao các sự kiện
Các nhà quan sát theo dõi sát sao Iran và Pakistan
tin rằng căng thẳng gần đây giữa hai nước sẽ có tác động tiêu cực đến toàn khu
vực.
Nhà phân tích Bukhari có trụ sở tại Washington nói
với BBC rằng “Đợt tấn công đầu tiên giữa hai nước đã xong và bây giờ quả bóng
một lần nữa lại lăn về chân Iran: họ phản ứng thế nào trước hành động của
Pakistan vẫn phải chờ xem”, nhưng ông dự kiến các cuộc tấn công sẽ tạm dừng.
Ông nói rằng quyết định của Pakistan nhắm mục tiêu
vào nhóm chiến binh chống Pakistan trên đất Iran thay vì người Iran có thể
khiến Pakistan được xem là trả đũa mà không dẫn đến leo thang thêm, nhưng ông
không loại trừ khả năng có những cuộc đụng độ tiếp theo sau.
Tuy nhiên, Baqir Sajjad, nhà báo và nhà phân tích
đến từ Pakistan, tin rằng căng thẳng giữa nước có thể gia tăng nữa trong tương
lai.
Ông nói với BBC rằng "có vẻ như căng thẳng giữa
hai nước sẽ không đột ngột giảm sau cuộc phản công của Pakistan vào các chiến
binh đóng quân ở Iran."
“Những người theo đường lối cứng rắn ở Iran sẽ nhất
quyết trả đũa Pakistan. Sự ngờ vực ngày càng gia tăng giữa hai nước có thể thúc
đẩy một làn sóng phiến quân mới giữa Iran và Pakistan ở khu vực Balochistan,
làm trầm trọng thêm tình hình an ninh vốn đã phức tạp trong khu vực.”
-------------------
Chủ
đề liên quan
--------------
Tin
liên quan
‘Ở Hà Nội, lo Ấn Độ -
Pakistan chiến tranh hạt nhân’: Pompeo kể chuyện
25 tháng 1 năm 2023
Tác động lan rộng
của cuộc thay đổi quyền lực ở Afghanistan
31 tháng 8 năm 2021
Israel trả đũa Gaza:
Nước nào ủng hộ và nước nào lên án?
4 tháng 11 năm 2023
No comments:
Post a Comment